Volg via dit liveblog de ontwikkelingen rond de uitbraak van het coronavirus in Friesland, aangevuld met de belangrijkste landelijke en internationale ontwikkelingen.

Het was dit voorjaar één van de plekken die zwaar getroffen werd door het coronavirus: het Joodse verzorgingshuis Beth Shalom in Buitenveldert. Binnen korte tijd overleden 28 bewoners, tientallen anderen werden ziek. De medewerkers stonden voor de zware taak de zorginstelling draaiende te houden en deze verliezen een plek te geven. 

AT5 was deze zomer te gast bij Beth Shalom. We spraken met enkele medewerkers, zoals verzorgende Shirley Pouw. Op haar afdeling brak het virus als eerste uit, en enkele van haar cliënten overleden of werden ernstig ziek. Zoals de 92-jarige mevrouw Bello. Ook zij raakte besmet met het coronavirus, maar overleefde het. 

In 'Hoe corona uitbrak in Amsterdam' vertellen medewerkers en bewoners openhartig over deze moeilijke periode. Hoe het virus plotseling opdook in het huis, hoe snel het zich verspreidde, en hoe medewerkers alle zeilen moesten bijzetten om Beth Shalom draaiende te houden. En hoe in een speciale bijeenkomst de overledenen werden herdacht.

Met dank aan Cordaan, medewerkers en bewoners van Beth Shalom.  

SCHIPHOL - Storm Bella heeft voor een onstuimige ochtendpiek gezorgd op Schiphol. Vanwege rukwinden die opliepen tot zo'n 80 kilometer per uur moesten meerdere piloten de landing afbreken, rondjes vliegen en het op een andere baan nog eens proberen.

Door luchtvaartverslaggever Doron Sajet

Vanwege het vele vliegverkeer dat tegelijk Schiphol naderde had Luchtverkeersleiding Nederland tijdelijk twee landingsbanen opgesteld. Maar met windsnelheden van 80 kilometer per uur uit het zuiden, was een landingspoging op de zuidwestelijke Schiphol-Oostbaan voor meerdere piloten een te grote uitdaging. Maar zelfs op de gunstig geleden Polderbaan is er vanochtend wat vaker doorgestart.

Uur extra vliegtijd

Oud-verkeersvlieger Ruud Holswilder uit Bergen tweette over 'hectische toestanden' op Schiphol. Op de screenshots die hij plaatste zijn de landingspogingen te zien van vier vluchten, waaronder een van het Turkse SunExpress dat na een mislukte nadering op zowel de Oostbaan als de Polderbaan boven de Noordzee rondjes vloog voordat hij het een derde keer ging proberen. Rond 8.00 uur landde het toestel uit Izmir veilig op de Polderbaan. Tussen de eerste poging en de uiteindelijk landing zat een uur extra vliegtijd.

tekst gaat door onder de tweet

LVNL liet na een aantal mislukte landingen de Schiphol-Oostbaan sluiten en stuurde al het vliegverkeer naar de Polderbaan. Tegen 9.30 uur was de landingspiek voorbij en kreeg de vogelwacht van de verkeersleider ruim de tijd om de Polderbaan te controleren. Het luchtruim van Schiphol was zelfs even helemaal leeg, iets dat voor corona overdag ondenkbaar zou zijn geweest.

Inmiddels wordt er weer geland en gestart vanaf Schiphol, maar hoeft het vliegverkeer geen extra wachtrondjes te draaien voor het aan de beurt is om te mogen landen.

AMSTERDAM - Het jaar 2020 zit er bijna op. Ook op de sportwereld had corona een grote impact. Competities stopten voortijdig en sporters konden niet meer normaal trainen. Toch gebeurde er genoeg. De redactie van NH Sport selecteerde acht opmerkelijke sportmomenten. 

4 oktober: AZ verspeelt 4-0 voorsprong bij Sparta Rotterdam

AZ is de competitie begonnen met gelijke spelen tegen PEC Zwolle en Fortuna Sittard. Op Het Kasteel in Rotterdam lijken de Alkmaarders hun eerste competitiezege te boeken. Halverwege leidt AZ verdiend met 4-0.

In de tweede helft gaat alles mis en wordt het alsnog 4-4. De meest krankzinnige comeback van een ploeg in de eredivisie sinds 1969, toen Telstar hetzelfde kunstje flikte tegen NAC Breda. "Dit is gênant", aldus AZ-trainer Arne Slot na afloop. 

5 augustus: Dylan Groenewegen veroorzaakt horrorcrash

Het is misschien wel het meest besproken sportmoment van 2020. Dylan Groenewegen sprint in de eerste etappe van de Ronde van Polen naar de eindzege, maar rijdt daarbij Fabio Jakobsen de hekken in. Het slachtoffer raakt levensgevaarlijk gewond en wordt een tijd in kunstmatige coma gehouden. 

Het herstel van Jakobsen kost veel tijd, maar het ziet ernaar uit dat hij begin 2021 zijn rentree op de fiets kan maken. Ook Groenewegen zien we na de crash niet meer terug in het peloton. Mede vanwege de ernst van het incident laat zijn ploeg Jumbo-Visma hem geen wedstrijden meer rijden. 

Collega-sprinter Cees Bol reageert in de aanloop naar de Tour de France op deze verschrikkelijke gebeurtenis:  "Ik ben me bewust van het gevaar, maar ik ben er niet bang door geworden."

In november accepteert Groenewegen de schorsing van negen maanden die hem wordt opgelegd. Daardoor zal hij voor mei 2021 niet kunnen koersen. Teambaas Patrick Lefevere van Deceuninck-Quick Step, de ploeg van Jakobsen, kondigt juridische stappen aan met het oog op mogelijke schadevergoedingen. 

24 april: Touwtrekken om Champions League-ticket door Ajax en AZ

De reglementen voorzagen er tot vorig seizoen niet in. Wat te doen als de eredivisie niet wordt uitgespeeld? Is er een kampioen en zo ja wie? Wat te doen met de promotie/degradatie-regeling en wie krijgt welk Europees ticket?

Wat de KNVB ook zou beslissen, geruzie en (juridische) procedures waren gegarandeerd. Uiteindelijk trok Ajax het felbegeerde Champions League-ticket en de daarbij behorende miljoenen naar zich toe. Tot grote ergernis van AZ, dat de Amsterdammers in de competitie zowel uit als thuis had verslagen. Financiële compensatie moest de pijn wat verzachten...  

18 oktober: Amsterdam Pirates door corona nét geen kampioen

Een paar dagen. Misschien een week. Die tijd kwamen de honkballers van Amsterdam Pirates te kort om zich opnieuw landskampioen te mogen noemen. Als één van de weinigen in de sport leken de honkballers hun competitie na de eerste coronagolf tot een goed einde te brengen.

De gedoodverfde titelkandidaten Pirates en Neptunus haalden de Holland Series, maar uiteindelijk werd die best-of-seven serie half oktober bij een 2-0 voorsprong voor de Amsterdammers definitief gestaakt. 

27 februari: Ajax uitgeschakeld door onsportief Getafe

Ajax-fans zullen niet graag terugdenken aan de dubbele ontmoeting met Getafe in februari van dit jaar. De Amsterdammers werden uit de Europa League geknikkerd door een tegenstander die het bloed bij elke voetballiefhebber onder de nagels vandaan haalde. Na die 2-0 in Madrid bleven de Spanjaarden in Amsterdam overeind. Weliswaar won de ploeg van trainer Erik ten Hag met 2-1, een plekje in de volgende ronde bleef buiten bereik.

3 oktober:  Hovocubo hakt mede-kampioenskandidaat Lebo in de pan

Zelfs voor zaalvoetbalbegrippen was het een enorme uitslag. In wat later de voorlopig laatste competitiewedstrijd bleek, maakt Hovocubo gehakt van het Amsterdamse Lebo. Als de stofwolken staat er een giga-uitslag van 15-1 op het scorebord. Iets wat Hovocubo-trainer Sander van Dijk niet voor mogelijk had gehouden. 

Lebo miste weliswaar een aantal bepalende spelers, maar de enorme oorwassing die de ploeg in Zwaag kreeg was pijnlijk. Niet in de minste plaats omdat Lebo zich dus in de strijd om de kampioensschaal denkt te kunnen mengen. Toch wanhoopt trainer Zaid el Morabiti niet. "Tegenslagen maken je sterker."

26 augustus: Roscello Vlijter krijgt er van langs na vliegende tackle

Een oefenpotje. Niets meer, niets minder. Telstar-speler Roscello Vlijter ging er iets te fanatiek tegenaan en maakte een actie waarbij hij er letterlijk in kwam vliegen bij zijn tegenstander, een speler van Heracles Almelo. Trainer Andries Jonker was daar duidelijk niet van gediend. 

5 december: AZ ontslaat trainer Arne Slot

Arne Slot is de trainer van wie je eigenlijk als laatste in de eredivisie verwacht dat hij de laan wordt uitgestuurd. Toch neemt AZ dit besluit. Reden: Slot is in gesprek met Feyenoord om daar na dit seizoen Dick Advocaat op te volgen. De mogelijke overstap naar een 'directe concurrent' is voor de Alkmaarders aanleiding om Slot per direct te ontslaan.

Trainer Arne Slot verschijnt niet voor de camera en laat het bij een schriftelijke verklaring. "Dit is een harde klap", zegt hij over het abrupte einde van zijn trainerschap in Alkmaar. Niet veel later maakt Feyenoord de komst van Slot naar De Kuip wereldkundig. 

Corona treft de culturele sector zwaar. Desondanks kende ook dit jaar zijn culturele hoogtepunten. Onze recensenten vertellen welke. Vandaag: Nederlandstalige popmuziek.

HOORN - 2020 zou het jaar van de Hoornse hartpatiënt Pieternel Siemons-Joosse worden, zo zei ze begin januari na een oproep van NH Nieuws. Het jaar dat ze op de wachtlijst zou komen voor een donorhart. Maar hoe anders is het gelopen. 

Corona leek toen nog heel ver weg. Al is dat niet eens de echte reden dat ze nog steeds op de wachtlijst staat. Wel is het reden om extra voorzichtig te zijn. "Ik heb altijd een mondkapje op als ik buiten ben, zie weinig mensen, kom ook bijna niet in winkels, alleen af en toe een frisse neus buiten halen. Het maakt het er niet leuker op, ik voel me af en toe een kluizenaar. Maar het is voor het goede doel", vertelt de 55-jarige vrouw. 

Steunhart houdt haar in leven

Haar hart functioneert nog maar voor tien procent. Een steunhart houdt haar nu nog in leven. Een apparaat, dat haar hart volledig aanstuurt. Een mooie, maar tijdelijke oplossing. Dus hoopte ze dit jaar op de donorlijst te komen. "Dat is helaas niet gelukt. Door allerlei kwaaltjes, ben ik nog niet goedgekeurd. Ze vinden m'n gezondheid nog te zwak om op de lijst te komen en zo'n zware operatie aan te gaan."

Aan de buitenkant zie je eigenlijk niks aan Pieternel, maar dat is schijn. Af en toe een stukje op de elektrische fiets, of een klein rondje met de hond, gaan net. Maar meer zit er fysiek ook niet in. "Ik roep ook altijd dat ik me goed voel. Maar het gaat niet altijd goed, ik ben vaak best verdrietig. Ik heb het steunhart twee jaar, en het gaat vijf jaar mee zeggen ze. Dat is nog maar drie jaar. Dus dat is heel moeilijk."

De onvermijdelijke vraag: komt een plek op de donorlijst straks niet te laat? "Dat zou kunnen. Maar tegenwoordig kunnen ze voor een tweede periode een steunhart plaatsen. En wie weet wat de medici voor andere dingen op stapel hebben staan." Dus sluiten we maar positief af, was 2020 het nog niet, dan moet 2021 maar haar jaar worden. "Dat wordt zeker mijn jaar. Linksom, of rechtsom", vertelt ze lachend. 

WORMERLAND - Mevrouw Meijer is trots op haar drankspeciaalzaak en is dan ook blij dat veel klanten haar het afgelopen jaar hebben weten te vinden. "Het is onvoorstelbaar wat de mensen nog gekocht hebben." Ze had dit niet verwacht, aangezien er een hoop is veranderd in 2020. 

Zo staat mevrouw Meijer nu met een mondkapje op haar klanten te woord, maar bang voor het coronavirus is ze absoluut niet: "Kom nou, dat kan toch niet. Daar maak ik me niet dik om. Tijd is tijd mevrouw, je kunt niet altijd blijven leven. Dat geldt voor iedereen. Ik ben dan een bofkont op de een één of andere manier."

Tips van mevrouw Meijer

Eerder dit jaar is al snel duidelijk dat mevrouw Meijer graag tips geeft. Met haar vijftig jaar ervaring heeft ze er dan ook veel. Voor bij de oliebollen raadt ze een een frisse, maar niet te droge mousserende wijn aan. 

Tekst gaat verder onder de foto

Het virus maakt het mevrouw Meijer niet gemakkelijk om positief te blijven. Ze voorziet veel problemen in 2021. Daarom vraagt ze de klanten altijd naar hun werk en let ze op de prijs van de producten. Hoewel er in 2020 dus veel gedronken is, blijft het nieuwe jaar vol verrassingen.

2020 was een bijzonder jaar. De coronacrisis had op bijna alles zijn invloed. In dit artikel een paar grafieken die dit jaar in beeld brengen.

Onderschat de gevolgen van corona niet wat betreft toekomstig wonen in de provincie Friesland. Ook de aandacht voor gezond ouder worden beïnvloedt de markt.

De afgelopen 24 uur zijn er 315 nieuwe coronabesmettingen vastgesteld in de stad. Dat zijn er iets meer dan gisteren, toen ging het om 306 besmettingen.

Het aantal besmettingen in de stad schommelt behoorlijk. Afgelopen donderdag ging het nog om 442 besmettingen, woensdag om 374 meldingen en dinsdag om 437 coronabesmettingen.

In het afgelopen etmaal zijn er geen nieuwe coronapatiënten opgenomen in een van de Amsterdamse ziekenhuizen. Twee Amsterdammers zijn sinds gisteren overleden aan de gevolgen van het coronavirus. 

In totaal zijn er nu 49.572 mensen in Amsterdam besmet geraakt. In andere grote steden, waaronder Rotterdam (40.940) en Den Haag (27.566), ligt het aantal besmettingen een stuk lager.

Landelijk gezien zijn er nu 753.905 mensen positief getest op corona. Inmiddels zijn er 19.565 coronapatiënten overleden.

AMSTERDAM - MSTERDAM - Yvonne van Duijnhoven, hoofd infectieziekten van de GGD in Amsterdam, is flink teleurgesteld in de makers van het programma "All you need is love". Volgens haar is in het RTL-televisieprogramma de indruk gewekt dat een negatieve coronatest voldoende is om je niet aan de coronaregels te houden. 'Heb er echt moeite mee.'

Op Twitter reageert ze onder een nieuwsbericht dat het populaire RTL-programma ruim twee miljoen kijkers trok. "Warning: don't try this at home!!", schrijft ze.

Ze zegt dat ze er grote moeite mee heeft dat voor twee miljoen mensen is gesuggereerd dat je na een negatieve test gewoon lekker kan knuffelen, kussen en met z'n vieren op een bank kan zitten. "Daar valt niet tegenop te adviseren als GGD."

Zorgen

Dezelfde zorgen uitte ze eerder ook al tegenover AT5. Dit door een forse stijging van het aantal coronatests vlak voor kerst. Normaal gesproken liggen die rond de 3.500 per dag, nu waren het er zo'n 6.000. Bijzonder zorgelijk, zei ze daarover.  

Volg via dit liveblog de ontwikkelingen rond de uitbraak van het coronavirus in Friesland, aangevuld met de belangrijkste landelijke en internationale ontwikkelingen.

Het RIVM noteerde over het afgelopen etmaal 256 nieuwe besmettingen met corona in Drenthe en 286 in Groningen.

In 2020 loopt bijna alles anders dan van tevoren werd gedacht. Feestjes en evenementen worden massaal afgelast, bewoners van verpleeghuizen krijgen wekenlang geen bezoek meer, ondernemers in bijna alle branches in de stad krijgen het zwaar te verduren en de zorg heeft haar handen vol aan veel zieke Amsterdammers. Aan het einde van dit jaar blikken we terug: hoe kijkt 020 terug op 2020? 

We gaan langs bij voormalig coronapatiënt Hans van Walbeek om te kijken hoe het nu met hem gaat. Hij lag begin van het jaar maar liefst zes weken in coma op de Intensive Care in het OLVG.

Yvonne van Duijnhoven, hoofd infectieziekten van de GGD in Amsterdam, is flink teleurgesteld in de makers van het programma 'All you need is love'. Volgens haar is in het RTL-televisieprogramma de indruk gewekt dat een negatieve coronatest voldoende is om je niet aan de coronaregels te houden. 'Heb er echt moeite mee.'

Op Twitter reageert ze onder een nieuwsbericht dat het populaire RTL-programma ruim twee miljoen kijkers trok. 'Warning: don't try this at home!!', schrijft ze.

Ze zegt dat ze er grote moeite mee heeft dat voor twee miljoen mensen is gesuggereerd dat je na een negatieve test gewoon lekker kan knuffelen, kussen en met z'n vieren op een bank kan zitten. 'Daar valt niet tegenop te adviseren als GGD.'

Zorgen

Dezelfde zorgen uitte ze eerder ook al tegenover AT5. Dit door een forse stijging van het aantal coronatests vlak voor kerst. Normaal gesproken liggen die rond de 3.500 per dag, nu waren het er zo'n 6.000. Bijzonder zorgelijk, zei ze daarover.  

Drie medewerkers en een bewoner van de Leyhoeve in Groningen zijn de afgelopen week positief getest op corona. Het wooncentrum heeft maatregelen genomen om te voorkomen dat het virus verder om zich heen grijpt.

In Nederland zijn zaterdagochtend de eerste coronavaccins gearriveerd. Het gaat om tienduizend doses van het bedrijf Pfizer en BioNTech. Het is de eerste stap bij het opstarten van het grootschalig vaccinatieprogramma in dit land. Komenden maanden worden miljoenen doses verwacht, waarmee Nederlanders kunnen worden ingeënt.

AMSTERDAM - Het leek een futuristisch experiment, maar sindskort gebeurt het toch: groente en fruit verbouwen in een kantoorgebouw. Wel te verstaan in een kantoorgebouw in Slotervaart. De kruiden en tomaten van Plantlab worden volledig binnen geteeld en zijn 'gewoon' te koop in Amsterdamse supermarkten. 

"Deze manier van indoor farming gaat zeker een substantieel deel van ons voedsel opeveren  in de toekomst", zegt Tobias Glimmerveen, bioloog en manager van de tuinkruiden fabriek in Slotervaart.

Het interieur van de afdeling van het voormalige hoofdkantoor van techbedrijf IBM in Slotervaart lijkt in weinig op een boerderij. Met hagel witte wanden en een coronaproef opgezette kantoorkas lijkt het meer op een laboratorium. Toch worden hier in serieuze hoeveelheden tuinkruiden en kerstomaatjes geproduceerd.

Spookachtig licht

Trots opent Glimmerveen de ene na de andere witte deur. Achter iedere deur een spookachtig paars verlichte ruimte waar weer een ander gewas in bakken op tafels staat te groeien. Ronduit spectaculair is de ruimte die zich opent als Tobias op een knop drukt. Een breed wit wandpaneel schuift omhoog en daarachter zien we een basin zo groot als een trapveldje waarin plateaus drijven waar sla op groeit. "We zaaien sla zaad op de plateaus en duwen ze  het water in."

Een paar weken later wordt volwassen sla geoogst door de deur die aan de overkant van het basin staat te openen.

Nog geen gouden handel

Het indoor farming bedrijf in Slotervaart is nog geen goudmijn. De kosten zijn nog te hoog en de oogsten te klein, maar op termijn kan dat veranderen. Toch relativeert Glimmerveen de verwachtingen: "Dit is een van de manieren waarop we in de toekomst voedsel gaan produceren. Maar ook stroken teelt of teelt op de volle grond zal blijven bestaan. Afhankelijk van de situatie zul je in de toekomst kunnen kiezen op welke manier je het meest efficiënt groente kunt verbouwen".

Bieslook

Nu zijn de opbrengsten en het assortiment nog beperkt, maar in de toekomst kan dat veranderen. Volgens Glimmerveen kun je eigenlijk bijna iedere plant in gecontroleerde indoor omstandigheden laten groeien. "De omstandigheden zijn volledig gecontroleerd. We gebruiken relatief weinig water en er komt geen enkele gifstof de productieruimte binnen. Bovendien ben je niet meer afhankelijk van het weer en is de opbrengst dus gegarandeerd."

Op de vraag van NH nieuws welke plant hij heel graag een keer zou willen proberen, komt een even bescheiden als verrassend antwoord: "Bieslook. Ik gebruik dat zelf vaak in de keuken en ik verbouw het niet, dat zou ik wel een keer willen proberen", aldus Glimmerveen.

Na dertig weken zwangerschap, beviel Lisette in mei van haar zoontje Duuk. "Hij zag er zo mooi en perfect uit, maar hij deed het niet." Fysiek is Duuk er niet meer, maar gevoelsmatig komt hij dankzij foto's heel dichtbij. De foto's werden gemaakt door een fotograaf van stichting Still, maar door de coronacrisis ligt dat werk tijdelijk stil. En juist daar wil Lisette wat aan doen. "Dit is zo belangrijk voor ouders."

Lisette Dijkhuis (35) was in mei dertig weken zwanger van haar zoontje Duuk, toen ze op een avond geen beweging meer voelde in haar buik. "Normaal begint hij na het eten altijd te trappen, maar nu voelde ik niks." Ze vond dit gek en liet voor de zekerheid een CTG-scan maken, een scan om te controleren of de hartfrequentie van het kindje goed verloopt. Maar de verpleger zag niks en Lisette ging weer naar huis.

Een dag later werd opnieuw naar de buik van Lisette gekeken, maar dit keer met een echoapparaat. Ze zag de paniek in de zuster's ogen en wist het meteen. Dit was goed mis. Ook zelf zag Lisette dat er geen hartje klopte. Duuk was er niet meer. "Mijn hele wereld verging."

Tekst gaat verder onder de video

Lisette was gebroken, maar de bevalling moest nog plaatsvinden. Dit gebeurde de volgende ochtend. "Toen heb ik een pil gekregen om de bevalling op te wekken", vertelt ze. Het was fysiek en emotioneel uitputtend, maar de medewerkers van de Noordwest Ziekenhuisgroep in Den Helder hielpen haar erdoorheen. "Alle lof voor de mensen daar", vertelt ze.

Op 28 mei om 21.15 uur kwam Duuk ter wereld. Hij zag er piekfijn uit. "Zo mooi en perfect. Ergens hoopte ik nog dat hij het deed." Lisette slikt. "Maar dat was niet zo. Hij was er niet meer." 

De vriend van Lisette maakte hand- en voetenafdrukjes van Duuk, Lisette heeft daar nu een tattoo van, waarna Duuk in een mandje werd gelegd. Hij kreeg een mutsje op en een dekentje omgewikkeld. "Hij leeft niet, maar toch voel je de drang om voor hem te zorgen." 

Stichting Still

Vervolgens werd een fotograaf gebeld die werkt voor stichting Still. Hij maakt onderdeel uit van een netwerk van 119 fotografen die zich vrijwillig inzetten om ouders een waardevolle herinnering te geven aan hun zieke, stervende of overleden baby. 'Legt de herinnering vast, als het leven even stilstaat' is de leus van Still. Het ziekenhuispersoneel had geregeld dat de fotograaf langskwam en Lisette liet het maar gebeuren, vertelt ze. "Veel ging langs mij heen die avond."

Pas later besefte ze hoe belangrijk de foto's waren. Want gevoelsmatig is Duuk nu altijd dichtbij. "Zijn gezichtje, oogjes, neusje, mondje. Je lichaam voelt wat je ogen zien. En hoe scherper de foto's, hoe meer dat zo'n gevoel opwekt", zegt ze. Ook voor haar verwerking hebben de foto's erg geholpen.

"En voor mijn dochter van drie is het heel belangrijk. Ik kan haar later laten zien wie haar broertje was geweest."

Tekst gaat verder onder de foto

Wie de fotograaf was, heeft Lisette nooit kunnen achterhalen. Maar ze is hem eeuwig dankbaar. 

'Hartverscheurend besluit'

En omdat Lisette uit eigen ervaring spreekt en weet hoe belangrijk zo'n aandenken is, gaat het door merg en been dat andere ouders die nu hetzelfde meemaken niet zo'n foto kunnen krijgen. Want door de coronacrisis ligt het werk van de fotografen stil. Op de website van de stichting valt te lezen dat ze het 'hartverscheurende besluit hebben moeten nemen om de werkzaamheden tot aan 19 januari stil te leggen'. 

'Onze harten gaan op zwart. Elke dag intens verdrietige ouders teleurstellen is zwaar', schrijven ze.

Ondanks dat Lisette begrip heeft voor de beslissing, wil ze ervoor zorgen dat de fotografen zo snel mogelijk weer aan het werk kunnen. "De overheid moet hier een prioriteit van maken. De mensen in het zorgpersoneel zijn vreselijk belangrijk, maar ik denk dat de fotografen ook zeker bij die groep horen. Want dit kan je na de lockdown nooit meer overdoen."

NOORD-HOLLAND - De coronacrisis heeft nu al maanden een enorme impact op onze provincie, waarin zorgmedewerkers aan de frontlinie staan van de bestrijding van het virus. In de vijfdelige podcastserie Coronastrijders praat presentator Arend de Geus met medewerkers van verschillende ziekenhuizen over de gevolgen van corona.

In de laatste aflevering staat het thema afscheid centraal. Coronapatiënten die eenzaam sterven of maar een enkele naaste mogen ontvangen in hun laatste dagen: het is de harde realiteit van de afgelopen maanden.

Dat vertelt ook Annemieke Kuin, geestelijk verzorger bij het Dijklander Ziekenhuis in Hoorn: "Ik belde een vrouw drie weken na het overlijden van haar vader. Zij vertelde me dat ze op de spoedeisende hulp afscheid heeft genomen van haar vader. Hij is daar overleden zonder dat zij er fysiek bij heeft kunnen zijn. Ook de uitvaartonderneming die haar vader heeft opgehaald, was zo gespannen over wat het virus teweeg zou brengen, dat ook zij zeiden: 'je mag geen afscheid komen nemen'. Het eerste wat toen gebeurde, is dat ze de as van haar vader kon ophalen."

Luister hier de volledige podcast:

Volg via dit liveblog de ontwikkelingen rond de uitbraak van het coronavirus in Friesland, aangevuld met de belangrijkste landelijke en internationale ontwikkelingen.

"Dit gun ik niemand." Loek Heijnen (66) is uitgesproken over wat hem in 2020 overkwam. Hij werd geconfronteerd met blaaskanker die ondanks een operatie terugkeerde. Of dat niet erg genoeg was, overleed zijn moeder aan corona. Zijn vrouw, kinderen én muziek bieden hem troost en geven hem moed.

Loek is altijd een bezig baasje geweest. Naast zijn werk in de metaal speelde hij vanaf zijn vijftiende in bandjes. Na zijn afkeuring was hij acht jaar op vrijwillige basis technicus bij Radio Beverwijk. Noodgedwongen stil zitten valt hem zwaar. "Vreselijk. Je kan niks doen, alleen maar afwachten. Dat geeft een machteloos gevoel."

In maart moet hij opnieuw naar het Rode Kruis-ziekenhuis voor controle. Hij brandde vlak voor de kerst letterlijk een lichtje op de goede afloop. Het werd het aangeboden in het kader van een actie van het Sociaal Team Beverwijk en de Stichting Welzijn. "Een prachtig gebaar. Mijn vrouw en ik zijn diep onder de indruk. Echt heel lief. We hebben het ook nodig, want ik heb dit jaar het gevoel gehad dat de grond in één keer onder me is weg gemaaid."

Muziek

De steunbetuiging komt bovenop de troost die zijn vrouw, kinderen én de muziek hem bieden. Loek is gitarist en oefent anderhalf uur per dag. "De afleiding die me dag geeft, houdt me op de been. En de repetities met de band. Echt heerlijk. Daar put ik moet uit. Na één avondje oefenen ben ik twee dagen vrij in mijn hoofd. Het is mooi samen iets neer te zetten als band. Wie weet zit er in de toekomst wel weer een optreden in. Ik vind het mooi daar naar uit te kijken.  Dan vergeet ik mijn ziekte even."

Corona treft de culturele sector zwaar. Desondanks kende ook dit jaar zijn culturele hoogtepunten. Onze recensenten vertellen welke. Vandaag: muziek.

BUSSUM - Voor veel mensen houdt Kerst twee dingen in: familie en lekker eten. Toch zit dat er dit jaar, mede door het coronavirus, niet voor iedereen in. De Bussumse chef-kok Fahmi zorgt voor een oplossing. Hij kookt al weken vrijwillig voor Bussumse ouderen en andere hulpbehoevenden en steekt zijn gerechten nu in een extra feestelijk jasje. "Zo'n maaltijd kan voor mensen echt het verschil maken", vertelt hij.

Normaal gesproken staat Fahmi Zaghbib elke dag te koken voor het personeel van Google op het kantoor van de zoekmachine in Amsterdam. Het thuiswerken zorgde ervoor dat zijn werk daar stil kwam te liggen. 

Stilzitten kan Fahmi niet. De Bussumse chef besloot daarom zijn kookkunsten op vrijwillige basis aan te bieden en sloot zich aan bij vrijwilligerscentrale Versa Welzijn. Inmiddels staat Fahmi elke vrijdag in de keuken van het gemeentehuis van Gooise Meren, samen met twee andere vrijwilligers. "Het is super leuk, want iedereen heeft zijn eigen manier van koken. Ik geef ze af en toe tips en grijp alleen in als het verkeerd gaat. Andersom leren zij mij ook weer dingen", vertelt Fahmi.

Mensen blij maken

De gerechten die wekelijks worden bereid, gaan naar ouderen die het niet zo breed hebben. "Voor hun kan zo'n maaltijd echt verschil maken", aldus de chef. Op de vraag wat hij het leukste vindt aan zijn werk, hoeft de kok niet lang na te denken: "Mensen blij maken. Dat is het leukste wat er is".

Fahmi is naar eigen zeggen blij dat hij nuttig bezig is in deze coronatijd en dat hij wat kan bijdragen aan de maatschappij. 

Tekst gaat verder onder de foto.

Gelukkig hoeven een aantal ouderen zich niet eenzaam of vergeten te voelen deze Kerst.

Driegangenmenu

Fahmi heeft een speciaal menuutje samengesteld, bestaande een drie gangen om je vingers bij af te likken: vooraf een gerookte zalm met roomkaas, als hoofd een varkenshaasje met champignonsaus, pastinaakpuree en gestoofde peren en toe een chocolademousse met vanillecake en lemon curd.  "We krijgen elke keer weer hele leuke, lieve en blije reacties van de ouderen. Ze sturen mij vaak appjes en foto's van hun eten."

Na het bereiden van het eten, worden de maaltijden in duurzame bakjes verpakt en rondgebracht door een ander groepje vrijwilligers. "Samen maken we er iets leuks van voor de ouderen."

De kok en zijn collega's wensen iedereen een fijne Kerst toe en Famhi raadt echt aan om 'ook iets te doen voor een ander'. 

Na dertig weken zwangerschap, beviel Lisette in mei van haar zoontje Duuk. "Hij zag er zo mooi en perfect uit, maar hij deed het niet." Fysiek is Duuk er niet meer, maar gevoelsmatig komt hij dankzij foto's heel dichtbij. De foto's werden gemaakt door een fotograaf van stichting Still, maar door de coronacrisis ligt dat werk tijdelijk stil. En juist daar wil Lisette wat aan doen. "Dit is zo belangrijk voor ouders."

Lisette Dijkhuis (36) was in mei dertig weken zwanger van haar zoontje Duuk, toen ze op een avond geen beweging meer voelde in haar buik. "Normaal begint hij na het eten altijd te trappen, maar nu voelde ik niks." Ze vond dit gek en liet voor de zekerheid een CTG-scan maken, een scan om te controleren of de hartfrequentie van het kindje goed verloopt. Maar de verpleger zag niks en Lisette ging weer naar huis.

Een dag later werd opnieuw naar de buik van Lisette gekeken, maar dit keer met een echoapparaat. Ze zag de paniek in de zuster's ogen en wist het meteen. Dit was goed mis. Ook zelf zag Lisette dat er geen hartje klopte. Duuk was er niet meer. "Mijn hele wereld verging."

Tekst gaat verder onder de video

Lisette was gebroken, maar de bevalling moest nog plaatsvinden. Dit gebeurde de volgende ochtend. "Toen heb ik een pil gekregen om de bevalling op te wekken", vertelt ze. Het was fysiek en emotioneel uitputtend, maar de medewerkers van de Noordwest Ziekenhuisgroep in Den Helder hielpen haar erdoorheen. "Alle lof voor de mensen daar", vertelt ze.

Op 28 mei om 21.15 uur kwam Duuk ter wereld. Hij zag er piekfijn uit. "Zo mooi en perfect. Ergens hoopte ik nog dat hij het deed." Lisette slikt. "Maar dat was niet zo. Hij was er niet meer." 

De vriend van Lisette maakte hand- en voetenafdrukjes van Duuk, Lisette heeft daar nu een tattoo van, waarna Duuk in een mandje werd gelegd. Hij kreeg een mutsje op en een dekentje omgewikkeld. "Hij leeft niet, maar toch voel je de drang om voor hem te zorgen." 

Stichting Still

Vervolgens werd een fotograaf gebeld die werkt voor stichting Still. Hij maakt onderdeel uit van een netwerk van 119 fotografen die zich vrijwillig inzetten om ouders een waardevolle herinnering te geven aan hun zieke, stervende of overleden baby. 'Legt de herinnering vast, als het leven even stilstaat' is de leus van Still. Het ziekenhuispersoneel had geregeld dat de fotograaf langskwam en Lisette liet het maar gebeuren, vertelt ze. "Veel ging langs mij heen die avond."

Pas later besefte ze hoe belangrijk de foto's waren. Want gevoelsmatig is Duuk nu altijd dichtbij. "Zijn gezichtje, oogjes, neusje, mondje. Je lichaam voelt wat je ogen zien. En hoe scherper de foto's, hoe meer dat zo'n gevoel opwekt", zegt ze. Ook voor haar verwerking hebben de foto's erg geholpen.

"En voor mijn dochter van drie is het heel belangrijk. Ik kan haar later laten zien wie haar broertje was geweest."

Tekst gaat verder onder de foto

Wie de fotograaf was, heeft Lisette nooit kunnen achterhalen. Maar ze is hem eeuwig dankbaar. 

'Hartverscheurend besluit'

En omdat Lisette uit eigen ervaring spreekt en weet hoe belangrijk zo'n aandenken is, gaat het door merg en been dat andere ouders die nu hetzelfde meemaken niet zo'n foto kunnen krijgen. Want door de coronacrisis ligt het werk van de fotografen stil. Op de website van de stichting valt te lezen dat ze het 'hartverscheurende besluit hebben moeten nemen om de werkzaamheden tot aan 19 januari stil te leggen'. 

'Onze harten gaan op zwart. Elke dag intens verdrietige ouders teleurstellen is zwaar', schrijven ze.

Ondanks dat Lisette begrip heeft voor de beslissing, wil ze ervoor zorgen dat de fotografen zo snel mogelijk weer aan het werk kunnen. "De overheid moet hier een prioriteit van maken. De mensen in het zorgpersoneel zijn vreselijk belangrijk, maar ik denk dat de fotografen ook zeker bij die groep horen. Want dit kan je na de lockdown nooit meer overdoen."

Een grote groep gerenommeerde experts is boos over de afwachtende houding van de overheid over vitamine D. Zij willen dat mensen uit voorzorg vitamine D gaan slikken tegen corona.

ENKHUIZEN - Yvonne Righart van Gelder is een inzameling gestart voor haar zus en zwager, die beiden ziek zijn geworden door het coronavirus. Haar zus Saskia heeft een tattooshop in Enkhuizen, waarvoor zij hard heeft gestreden in de eerste coronagolf. "Uit ervaring weet ik dat ziekenhuiskosten hoog kunnen oplopen" 

In de eerste coronagolf was Saskia druk bezig met de verplichte sluiting van haar tattooshop. In eerste plaats kregen tattooshops geen compensatie van de overheid, daar was Saskia het niet mee eens en sprong op de bres. Ze plaatste een oproep om tattooshops toch nog in aanmerking te laten komen voor compensatie, en dat lukte. De beroepsgroep werd toegevoegd aan de lijst. 

Deze tweede coronagolf heeft Saskia nog meer zorgen aan haar hoofd. De shop is weer dicht en zij en haar man werden getroffen door het coronavirus. Reden genoeg voor zus Yvonne om een inzameling te starten. "Uit liefde voor mijn zus wil ik zorgen dat ze geen omkijken heeft naar bijvoorbeeld de ziekenhuiskosten." Zowel Saskia als haar man zijn vorige week opgenomen in het ziekenhuis, Saskia is aan de beterende hand en weer thuis, maar haar man ligt op de intensive care. "We weten niet of mijn zwager het gaat redden, hij ligt op de intensive care en wordt kunstmatig in slaap gehouden. We kunnen ook helemaal niet bij hem langs", vertelt Yvonne geëmotioneerd.  

Veel mensen hebben al op de oproep van Yvonne gereageerd, het streefbedrag van 4000 euro is al binnen een dag opgehaald. "Mijn zus is zo dankbaar. Ze moet ook steeds huilen en zegt dan met een klein stemmetje dat ze heel dankbaar is." De donaties komen niet alleen van bekenden. "Ik zeg altijd 'je ontvangt wat je geeft', en ze doet ook heel veel voor anderen", vertelt zus Yvonne. "De kerstpakketten voor de minima stonden nog klaar in de shop en normaal gaat ze iedere kerst als kerstelf langs kinderen in het ziekenhuis."

Kerstdiner 

Saskia zit nog in quarantaine, maar Yvonne wil toch iets doen aan kerst. "Mijn man kan goed koken en hangt eten aan de voordeur, dan videobellen we tijdens het eten. Dan eten we toch nog 'samen'. Het is zo moeilijk dat je elkaar niet even vast kan pakken in deze moeilijke tijd."

ENKHUIZEN - Yvonne Righart van Gelder is een inzameling gestart voor haar zus en zwager, die beiden ziek zijn geworden door het coronavirus. Haar zus Saskia heeft een tattooshop in Enkhuizen, waarvoor zij hard heeft gestreden in de eerste coronagolf. "Uit ervaring weet ik dat ziekenhuiskosten hoog kunnen oplopen" 

In de eerste coronagolf was Saskia druk bezig met de verplichte sluiting van haar tattooshop. In eerste plaats kregen tattooshops geen compensatie van de overheid, daar was Saskia het niet mee eens en sprong op de bres. Ze plaatste een oproep om tattooshops toch nog in aanmerking te laten komen voor compensatie, en dat lukte. De beroepsgroep werd toegevoegd aan de lijst. 

Deze tweede coronagolf heeft Saskia nog meer zorgen aan haar hoofd. De shop is weer dicht en zij en haar man werden getroffen door het coronavirus. Reden genoeg voor zus Yvonne om een inzameling te starten. "Uit liefde voor mijn zus wil ik zorgen dat ze geen omkijken heeft naar bijvoorbeeld de ziekenhuiskosten." Zowel Saskia als haar man zijn vorige week opgenomen in het ziekenhuis, Saskia is aan de beterende hand en weer thuis, maar haar man ligt op de intensive care. "We weten niet of mijn zwager het gaat redden, hij ligt op de intensive care en wordt kunstmatig in slaap gehouden. We kunnen ook helemaal niet bij hem langs", vertelt Yvonne geëmotioneerd.  

Veel mensen hebben al op de oproep van Yvonne gereageerd, het streefbedrag van 4000 euro is al binnen een dag opgehaald. "Mijn zus is zo dankbaar. Ze moet ook steeds huilen en zegt dan met een klein stemmetje dat ze heel dankbaar is." De donaties komen niet alleen van bekenden. "Ik zeg altijd 'je ontvangt wat je geeft', en ze doet ook heel veel voor anderen", vertelt zus Yvonne. "De kerstpakketten voor de minima stonden nog klaar in de shop en normaal gaat ze iedere kerst als kerstelf langs kinderen in het ziekenhuis."

Kerstdiner 

Saskia zit nog in quarantaine, maar Yvonne wil toch iets doen aan kerst. "Mijn man kan goed koken en hangt eten aan de voordeur, dan videobellen we tijdens het eten. Dan eten we toch nog 'samen'. Het is zo moeilijk dat je elkaar niet even vast kan pakken in deze moeilijke tijd."