Na een herstel vorig jaar van de historische coronadip, zakt de verkoop van nieuwe auto’s weer weg en blijkt de opleving van 2023 maar van korte duur. De autoverkoop zal in 2024 en 2025 wegzakken en blijft ver onder het niveau van voor de covidpandemie.

Na zeven jaar heeft ondernemer René Koelman eindelijk z’n gewenste vergunning binnen. Hij mag vanaf nu publiek ontvangen bij Kaasfort Amsterdam, gelegen in het Fort Zuiderwijkermeer naast de weg tussen Assendelft en Beverwijk.

In het fort liggen sinds 2021 kazen te rijpen van het bedrijf van Koelman. Hij wil echter meer. In 2017 al vroeg hij een vergunning aan om ook activiteiten te organiseren en dus publiek te ontvangen. Door onder andere bezwaren uit de buurt en procedures duurt het in totaal zeven jaar voordat de vergunning rond is.  

Hij belooft dat er geen massale bezoekersstromen komen. "We hebben afspraken gemaakt met de buurt, dat we op beperkte tijden open zijn. Het moet ook geen overloop worden." De ondernemer denkt aan masterclasses en andere evenementen rond kaas. Daarnaast kan het fort volgens hem gebruikt worden als vergaderlocatie. 

Indruk van het fort

In de video hieronder krijg je een korte indruk van het fort. Komende maandag 22 juli zie je meer als NH-presentator Koen Bugter het fort bezoekt voor het programma Zomertoer. Hij passeert daarbij alle tien de regio's die onze provincie rijk is.

Tekst loopt door onder de video. 

Koelman is opgelucht dat het nu is gelukt met de vergunning. "Ik vind het nog moeilijk te bevatten na zeven jaar. Opgeven is niet echt iets voor mij, maar ik heb af en toe wel heel slecht geslapen. De coronajaren kwamen er ook nog tussen. Al met al is het nog een wonder dat we hier staan."

Komende maand vinden er al enige activiteiten plaats, Koelman mikt op september voor de opening. Het exacte moment moet nog worden bepaald in overleg met de eigenaar van het fort, Landschap Noord-Holland.  

Wereldwijd is de focus op Covid-19 na een aantal bizarre jaren sterk afgenomen. In de wielersport heerst er echter angst voor corona, alsof we weer aan het begin staan van de epidemie.

Spitten bijstandsgerechtigden binnenkort vuilniszakken in de Haarlemmermeerse straten door, opzoek naar adresgegevens van afvaldumpers? Als het aan de lokale CDA- en VVD-fractie ligt wel. En ook het college heeft er wel oren naar om mensen van een uitkering naar een baan als buitengewoon opsporingsambtenaar te helpen. 

"Afval dumpen is een milieudelict en strafbaar, al wordt het lang niet altijd bestraft", vertelt Mark Achterbergh-Copier in gesprek met NH. De motie die hij met zijn CDA-collega Erik van der Peet indiende, is eerder deze week door de Haarlemmermeerse raad aangenomen.

Volgens hen snijdt het mes aan twee kanten: je helpt mensen die recent in de bijstand zijn beland snel aan een nieuwe baan én het vermindert bijplaatsingen - ophoping van meerdere afvalzakken - bij de ondergrondse containers. 

Afvalinzamelaar rijdt extra ronde voor bijplaatsingen

Net als in veel andere grootstedelijke gebieden zijn die bijplaatsingen in Haarlemmermeer een groot probleem. Sinds de coronapandemie wordt er op sommige plekken zelfs zoveel afval naast ondergrondse containers geplaatst dat afvalinzamelaar Meerlanden sindsdien op maandag een extra ronde rijdt.

Regelmatig gaat het om grofvuil waaronder koelkasten, matrassen en ander witgoed of meubilair, maar ook vuilniszakken worden geregeld naast de ondergrondse containers gezet in plaats van erin gegooid. Dat gebeurde begin dit jaar bij een flat in de Hoofddorpse wijk Graan voor Visch, waar toen net ondergrondse containers waren geplaatst.

"Ik denk dat mensen nog even moeten wennen. Ik hoop dat het beter wordt, want het is vlak bij het water, en niemand wil ongedierte", zei een woordvoerder van Meerlanden toen tegen NH. 

Dat ongedierte is ook waar Achterbergh-Copier zich zorgen over maakt. "Als vogels die zakken opentrekken, komt al dat afval op straat." Hij erkent dat het niet overal gebeurt. "Er is een aantal hotspots, maar er zijn te weinig boa's om daarop te handhaven."

'Belangrijke ervaring opdoen'

De raadsleden stellen daarom voor om Haarlemmermeerders met een bijstandsuitkering de mogelijkheid te geven om zich op te leiden tot boa. "Een samenwerking met het werkgeverspunt (WSP) ervoor kan zorgen dat circa 4-6 uitkeringsgerechtigden (met behoud van uitkering) worden opgeleid en belangrijke ervaring kunnen opdoen", schetsen ze in hun motie. 

Het is geen onbekend terrein, benadrukt het VVD-raadslid in gesprek met NH. "Dit hebben we tijdens de coronaperiode ook gedaan. In totaal zijn er toen zestien boa's vanuit een uitkering begonnen." Volgens Achterbergh-Copier werken er inmiddels nog drie boa's voor de gemeente Haarlemmermeer. 

Hij benadrukt dat er voor het project vooral mensen moeten worden aangetrokken die recent een bijstandsuitkering hebben gekregen. "Die zijn nog gemotiveerd om te werken, bij mensen die al een paar jaar een uitkering hebben, is die motivatie vaker verdwenen."  

Makkelijker handhaven op 'afvalaso's'

Met die vier à zes extra boa's in opleiding, wordt het makkelijker om te handhaven op 'afvalaso's', benadrukt het VVD-raadslid. Afvalaso's op heterdaad betrappen, zal lastig blijven.  "Maar zij kunnen in vuilniszakken op zoek gaan naar adresgegevens", licht hij toe. Hij erkent dat het met grofvuil, zoals witgoed, lastiger is omdat daar meestal geen adresgegevens op staan. "Maar wel een serienummer."  

Toch ligt het niet voor de hand dat de daders hoge boetes zullen krijgen, zoals in Enschede. Naar Singaporees voorbeeld stemde de gemeenteraad daar eerder dit jaar met boetes tot wel duizend euro voor het dumpen van afval.

"Hoge boetes zijn niet per se de meest effectieve aanpak", zei de gemeente naar aanleiding van stankoverlast bergen afval in de wijk Overbos. "Bij een overgang naar een nieuwe situatie is het allereerst belangrijk om iedereen te betrekken en goed te informeren over de juiste manier van afval aanbieden."

Ook Achterbergh-Copier en Van der Peet vinden dat de communicatie richting de inwoners over 'onwenselijke gedrag' rond het aanbieden van afval 'onverkort moet worden doorgezet'. Toch hopen ze met hun voorstel om uitkeringsgerechtigden in te zetten als afvalboa's de verrommeling van de openbare ruimte in Haarlemmermeer tegen te gaan.  

De wethouder is enthousiast over de motie van de raadsleden, zo laat een woordvoerder weten. "In samenwerking met het Werkgeversservicepunt zoeken we naar geschikte kandidaten. De verwachting is dat we hiermee na het zomerreces concreet mee aan de slag kunnen."

Spitten bijstandsgerechtigden binnenkort vuilniszakken in de Haarlemmermeerse straten door, opzoek naar adresgegevens van afvaldumpers? Als het aan de lokale CDA- en VVD-fractie ligt wel. En ook het college heeft er wel oren naar om mensen van een uitkering naar een baan als buitengewoon opsporingsambtenaar te helpen. 

"Afval dumpen is een milieudelict en strafbaar, al wordt het lang niet altijd bestraft", vertelt Mark Achterbergh-Copier in gesprek met NH. De motie die hij met zijn CDA-collega Erik van der Peet indiende, is eerder deze week door de Haarlemmermeerse raad aangenomen.

Volgens hen snijdt het mes aan twee kanten: je helpt mensen die recent in de bijstand zijn beland snel aan een nieuwe baan én het vermindert bijplaatsingen - ophoping van meerdere afvalzakken - bij de ondergrondse containers. 

Afvalinzamelaar rijdt extra ronde voor bijplaatsingen

Net als in veel andere grootstedelijke gebieden zijn die bijplaatsingen in Haarlemmermeer een groot probleem. Sinds de coronapandemie wordt er op sommige plekken zelfs zoveel afval naast ondergrondse containers geplaatst dat afvalinzamelaar Meerlanden sindsdien op maandag een extra ronde rijdt.

Regelmatig gaat het om grofvuil waaronder koelkasten, matrassen en ander witgoed of meubilair, maar ook vuilniszakken worden geregeld naast de ondergrondse containers gezet in plaats van erin gegooid. Dat gebeurde begin dit jaar bij een flat in de Hoofddorpse wijk Graan voor Visch, waar toen net ondergrondse containers waren geplaatst.

"Ik denk dat mensen nog even moeten wennen. Ik hoop dat het beter wordt, want het is vlak bij het water, en niemand wil ongedierte", zei een woordvoerder van Meerlanden toen tegen NH. 

Dat ongedierte is ook waar Achterbergh-Copier zich zorgen over maakt. "Als vogels die zakken opentrekken, komt al dat afval op straat." Hij erkent dat het niet overal gebeurt. "Er is een aantal hotspots, maar er zijn te weinig boa's om daarop te handhaven."

'Belangrijke ervaring opdoen'

De raadsleden stellen daarom voor om Haarlemmermeerders met een bijstandsuitkering de mogelijkheid te geven om zich op te leiden tot boa. "Een samenwerking met het werkgeverspunt (WSP) ervoor kan zorgen dat circa 4-6 uitkeringsgerechtigden (met behoud van uitkering) worden opgeleid en belangrijke ervaring kunnen opdoen", schetsen ze in hun motie. 

Het is geen onbekend terrein, benadrukt het VVD-raadslid in gesprek met NH. "Dit hebben we tijdens de coronaperiode ook gedaan. In totaal zijn er toen zestien boa's vanuit een uitkering begonnen." Volgens Achterbergh-Copier werken er inmiddels nog drie boa's voor de gemeente Haarlemmermeer. 

Hij benadrukt dat er voor het project vooral mensen moeten worden aangetrokken die recent een bijstandsuitkering hebben gekregen. "Die zijn nog gemotiveerd om te werken, bij mensen die al een paar jaar een uitkering hebben, is die motivatie vaker verdwenen."  

Makkelijker handhaven op 'afvalaso's'

Met die vier à zes extra boa's in opleiding, wordt het makkelijker om te handhaven op 'afvalaso's', benadrukt het VVD-raadslid. Afvalaso's op heterdaad betrappen, zal lastig blijven.  "Maar zij kunnen in vuilniszakken op zoek gaan naar adresgegevens", licht hij toe. Hij erkent dat het met grofvuil, zoals witgoed, lastiger is omdat daar meestal geen adresgegevens op staan. "Maar wel een serienummer."  

Toch ligt het niet voor de hand dat de daders hoge boetes zullen krijgen, zoals in Enschede. Naar Singaporees voorbeeld stemde de gemeenteraad daar eerder dit jaar met boetes tot wel duizend euro voor het dumpen van afval.

"Hoge boetes zijn niet per se de meest effectieve aanpak", zei de gemeente naar aanleiding van stankoverlast bergen afval in de wijk Overbos. "Bij een overgang naar een nieuwe situatie is het allereerst belangrijk om iedereen te betrekken en goed te informeren over de juiste manier van afval aanbieden."

Ook Achterbergh-Copier en Van der Peet vinden dat de communicatie richting de inwoners over 'onwenselijke gedrag' rond het aanbieden van afval 'onverkort moet worden doorgezet'. Toch hopen ze met hun voorstel om uitkeringsgerechtigden in te zetten als afvalboa's de verrommeling van de openbare ruimte in Haarlemmermeer tegen te gaan.  

De wethouder is enthousiast over de motie van de raadsleden, zo laat een woordvoerder weten. "In samenwerking met het Werkgeversservicepunt zoeken we naar geschikte kandidaten. De verwachting is dat we hiermee na het zomerreces concreet mee aan de slag kunnen."

De Tour de France is anno 2024 wéér in de ban van het coronavirus. Zaterdagochtend maakte de ploeg Ineos-Grenadiers bekend dat Tom Pidcock niet op zal stappen voor de veertiende etappe vanwege de symptomen van Covid-19.

Het nieuwe album Broederband van de band Hulst van de Amsterdamse broers Auke en Hans Hulst, staat vol met literaire Nederpop. Liedjes die gaan over reizen, liefdes en de bizarre jeugd van het tweetal. Succesvol auteur Auke en journalist Hans Hulst groeiden als kinderen op in afwezigheid van hun ouders in een gehucht in Groningen. De vondst van het White Album van de Beatles opende hun ogen voor muziek. "Met twee van de beste liedjesschrijvers ooit in één band zijn The Beatles voor mij het enige wonder waar ik in geloof", zegt Auke Hulst.  

Als jochies op het platteland van Groningen in de jaren 80 hadden de broertjes Hulst al een keer een bandje samen met een vriendje. Ze noemden zichzelf de Zwikkies, maakten punkmuziek en schopten overal tegenaan. "Liedjes over hoerenlopen, drugs en vooral dat alles kapot moest", lacht Auke. Tegenwoordig maken ze met Hulst als brave mannen van 50 beschaafde popliedjes met een hoog literair gehalte.

Dat is niet gek, want Auke is succesvol romanschrijver en Hans journalist. De plaat Broederband is ook uitgebracht met een bijbehorend boek. Liedjes met een verhaal die luisteraar en lezer meenemen van oude liefdes die teloor gingen naar de burgeroorlog in Myanmar. Van de ontwrichting van de corona-jaren naar een bar in Montana. Van een toekomstig dystopia naar de jeugd op het Groninger platteland. 

Auke en Hans groeiden op in het gehucht Denemarken in Groningen. Hun vader stierf op zeer jonge leeftijd en hun moeder was niet echt als opvoeder in de wieg gelegd en zwierf het liefst overal en nergens rond. "Het was een chaotische jeugd waarin we met onze zussen vaak alleen in huis leefden. Voordeel was dat we ook heel veel vrijheid hadden", vertelt Auke. Hij schreef er eerder het boek Kinderen van het Ruige land over. 

Als jongetjes van acht vonden ze ook het White Album van The Beatles ergens in een doos in het in hun huis. "Het was een plaat met zo'n uitklaphoes en een poster daarin met foto's van de bandleden en ook de teksten. Dat was een wereld op zich waar we helemaal in opgingen. We hebben de plaat grijs gedraaid", vertelt Hans.

The Beatles zijn voor Auke ook het enige wonder dat hij erkent. "Hoe toevallig is het dat Paul en John, de beste liedjesschrijvers aller tijden elkaar in Liverpool van de jaren 60 zijn tegengekomen!" Het witte album is ook een soort blauwdruk geworden voor het album Broederband van Hulst. "Veel muziek wordt zonder veel uiterlijke aandacht op Spotify uitgebracht, maar wij zien albums nog als hele werelden die ook een verpakking nodig hebben en in een mooie vorm gegoten moeten worden. Misschien zijn we daar ook wel heel erg ouwe lullen in", aldus Auke Hulst.   

De plaat en bijbehorend boek Broederband van Hulst is nu uit. De muziek is overigens ook op Spotify te beluisteren. Het boek Kinderen van het Ruige Land van Auke Hulst is nog steeds verkrijgbaar. 

Het zal geen veelgemaakte keuze zijn: je pilotensalaris opgeven om als vrijwilliger te gaan vliegen voor het goede doel. Pilotenkoppel Joost en Ruth de Wit-van der Ploeg deed dat wel. Zij verruilden de grote Boeings en Schiphol voor het primitievere Afrika.

Als kind dromen Joost en Ruth er al van om piloot bij de KLM te worden. Joost begint op 16-jarige leeftijd al met zweefvliegen en Ruth haalt zelfs haar vliegbrevet eerder dan haar rijbewijs. En de kinderdromen komen uit: Joost begint in 2001 en Ruth in 2008 bij KLM. Als kers op de taart ontmoeten ze elkaar  in 2008 in de cockpit van een Fokker 70 van KLM Cityhopper. 

Allebei zijn het echte vliegtuigliefhebbers. Joost vliegt de laatste jaren als captain op de Boeing 737 en Ruth als co-piloot op de Boeing 777 en 787. Dat ze anno 2024 in de bossen van Kenia in een kleine, eenmotorige Cessna zouden vliegen, hadden ze nooit gedacht. 

Tekst gaat verder onder de foto's. 

Tijdens de coronaperiode lezen ze het verhaal van een dame die zich voorbereidt om voor de organisatie MAF Nederland te gaan vliegen. De vrouw heeft op dat moment nog geen vliegervaring en wordt opgeleid tot bushpiloot, zodat ze in ontwikkelingsgebieden als piloot kan worden ingezet.

"Wij vonden dat heel interessant en wilden haar financieel gaan helpen omdat het vliegen heel duur is", vertelt Joost de Wit. "Nadat we haar ontmoet hadden bij vliegveld Teuge en meer hoorden over de organisatie, bleef ik maar denken aan 'vliegen met een missie'. Ik dacht dat het gevoel wel over zou gaan, maar dat ging het niet. Het had me te pakken."

Als Joost dat twee weken later aan Ruth opbiecht, blijkt zij hetzelfde gevoel te hebben. En dat terwijl ze zich nooit eerder aangetrokken hadden gevoeld tot missievliegen. Het stel besluit er iets mee te gaan doen. Maar dat gaat niet over een nacht ijs. 

"Het was geen makkelijke beslissing. Je doorloopt een heel proces met eerst praktische bezwaren zoals: waar kom je terecht, hoe zit het met de veiligheid? En hoe zit het met educatie voor onze kinderen? Maar die zaken waren allemaal oplosbaar. En dan: gaan we dit echt doen? Onze baan bij KLM opzeggen?", vertelt Joost. 

Ruth vult aan: "We hebben ons er erg goed in verdiept, veel gepraat met bushpiloten en ook gebeden met de pastor in onze kerk. We vroegen God om bevestiging. Maar eigenlijk wisten we het al dat dit hetgeen was wat we moesten doen, we voelden rust. We hebben het ervaren als Gods roeping: dit is waar hij ons nodig had, om anderen te gaan helpen."

Noodhulp & medische vluchten

Na het behalen van de juiste brevetten en een speciale bushpiloottraining in Nederland, vertrekt het stel met hun twee kinderen Naud (10) en Annemijn (7) in januari naar Nairobi. Ook in Kenia doorlopen ze weer een vliegopleiding omdat ze ook volgens de Keniaanse regels gekeurd en getraind moeten zijn om te mogen vliegen. Bovendien is er ook nog een werkvergunning nodig.

Tekst gaat verder onder de foto.

Sinds een paar weken heeft Joost de juiste papieren en vliegt hij als co-piloot mee met de vluchten. Maar als de werkvergunning er is en hij genoeg ervaring heeft opgedaan, zal hij - net als Ruth - in zijn eentje vluchten doen voor MAF. 

En die vluchten zijn erop gericht om andere hulporganisaties te helpen. Zo vliegen ze de ene keer met teams die waterputten slaan of waterfilters uitdelen en dan weer met dierenartsen die ziek vee moeten oplappen. Maar ook medische hulp voor de bevolking is hard nodig. 

Tekst gaat verder onder foto's en video.

"Zo doen we ook af en toe een 'medische safari', waarbij je in drie tot vier dagen een tour doet langs plekken om mensen medische zorg te geven. Soms moeten mensen er dagen voor lopen om dan bij zo'n plek te komen. Je ziet dan mensen met botbreuken of zwerende wonden. Maar er worden ook ter plaatse staaroperaties gedaan, onder primitieve omstandigheden", vertelt Joost. 

Na zware overstromingen waren veel mensen in Kenia afgesloten van de buitenwereld. Ruth en collega captain Jono vlogen toen naar hen toe met hulpgoederen. 

Tekst gaat verder onder de foto's. 

"Het is bijzonder om te zien dat je het verschil kan maken met iets kleins als een muggennet of slaapmat, met zeep en eten. Iets simpel als ORS tegen diarree of pillen waar je water mee kan ontsmetten, kunnen echt het verschil maken."

Joost en Ruth komen soms 'schrijnende situaties' tegen. "Natuurlijk is het ook fijn dat je kan helpen. Het geeft de mensen toch hoop, er kijkt iemand naar hen om. Veel mensen die in armoede leven, kijken niet ver in de toekomst, die leven met de dag. Vandaag heb ik honger en jij helpt me", vertelt Ruth. 

Geiten op de landingsbaan

Dat het vliegen als bushpiloot veel uitdagingen biedt, is iets waar Ruth en Joost van op de hoogte waren. Het contrast met het vliegen voor een luchtvaartmaatschappij als KLM kan bijna niet groter.

"Landingsbanen zijn onverhard en liggen vaak tussen de heuvels of andere moeilijk bereikbare gebieden. Je checkt altijd eerst de baan: zijn er geen gaten, termietenheuvels, geiten of heeft iemand er een fiets op laten liggen. Als je mensen ziet lopen, moet je je afvragen wat die mensen gaan doen. Wat is de dreiging hiervan. Je moet heel goed anticiperen", vertelt Joost. 

"Dat was natuurlijk ondenkbaar bij KLM: dat je eerst even laag over de landingsbaan vliegt om 'm even te keuren", lacht Joost. 

Tekst gaat verder onder de video.

Het stel kan wel zeggen dat ze veel nieuwe vliegskills opdoen in Kenia, die ze bij KLM nooit zouden hebben opgedaan.

Gevaren

Vliegen in Kenia is namelijk ook risicovoller. Ook de luchthaven Wilson Airport zorgt voor wat uitdagingen. "Het is hier heel druk met allemaal kleine vliegtuigen. In de lucht is het een wespennest. Vliegtuigen vliegen op zicht. Dus je moet heel goed uitkijken voor ander verkeer en samenwerken met de piloten om je heen om het in goede banen te leiden"

"En het gaat ook af en toe mis: begin dit jaar nog botsten twee vliegtuigen tegen elkaar aan," vertelt Joost. Voorheen vlogen hij en Ruth bij KLM ook naar Kenia, maar naar de grotere, modernere luchthaven van Nairobi. Een wereld van verschil. 

Gewapende bendes 

Ook sociale onrust is een element in hun nieuwe bestaan. Momenteel zijn er veel demonstraties in Nairobi tegen de overheid wat voor onrust zorgt in de stad. "De kinderen zijn vier dagen niet naar school geweest en als we de compound niet uithoeven, doen we dat niet", vertelt Ruth. 

Maar ook tijdens het vliegen zijn er gevaren. Een van de bestemmingen is Zuid-Soedan, waar de onrust nog veel groter is. "Er is daar burgeroorlog geweest waardoor het land instabiel is geworden. Er zijn rebellengroepen die de macht willen. en het is heel onveilig omdat er veel wapens rondslingeren.  Er is veel ellende en armoede", schetst Joost. 

En juist daarom willen veel hulporganisaties daarnaartoe. "Over de weg is het te gevaarlijk, en daarom willen ze dan vliegen. En dan komt het op ons aan", zegt Joost. Toch weerhoudt dat het stel er niet van om dit werk te doen. "KLM zou nooit op dit soort plekken vliegen. Alleen MAF móet er vliegen. Maar niet ten koste van alles, als er serieuze gevaren zijn, wijken we uit. En gelukkig zijn de vliegtuigen van alle gemakken voorzien: we hebben radar, gps en satellietcommunicatie. 

Minder luxe 

Dat het stel nu geen riant salaris meer verdient, vinden ze geen probleem. "We hebben nu alleen een toelage met huishoudgeld. Al onze kosten worden van donaties betaald. We moeten nu veel bewuster met geld omgaan en dat is prima", vertelt Joost.  

Het gezin woont op een beveiligde compound van MAF met andere expats. Het compleet andere leven dan dat zij in Nederland hadden, went verbazingwekkend snel, vertellen ze. 

"Wat ik van het vliegen bij een grote luchtvaartmaatschappij mis, is het reizen. Hier ga je soms naar Oeganda of Zuid-Soedan, maar het is een beperkt rondje. Voor de rest mis ik niks", zegt Ruth. "Het voelt heel goed om hier te zijn. We zijn op onze plek. We zijn hier hard nodig en kunnen hier echt iets betekenen."

Remco Evenepoel verwacht dat de vermoeidheid bij de renners een rol gaat spelen in de twee etappes door de Pyreneeën.

Naomi Bleekemolen (29) uit Amstelveen kampt naast een eetstoornis met verschillende lichamelijke aandoeningen. Passende zorg is er (nog) niet. Haar leven staat stil, terwijl ze niets liever wil dan beter worden. "Overal hoor ik dat ik enorm gemotiveerd ben, maar wel te kwetsbaar en vatbaar."

Goede vriendin Estelle Jilissen omschrijft de situatie waarin haar vriendin is beland als 'heftig en onwerkelijk.' Vooral haar lichamelijke aandoeningen zorgen ervoor dat ze in de zorg tussen wal en schip valt. "Het systeem trekt eigenlijk zijn handen er vanaf", vertelt ze aan NH.

De verantwoordelijkheid over haar zorg ligt nu bij Naomi's huisarts, maar die kan haar alleen doorverwijzen naar specialisten, waar ze vervolgens niet terechtkan. Daarom draaien haar vriendinnen en partner nu een soort wisseldiensten om Naomi te helpen waar kan en nodig is.  "Maar echte zorg kunnen wij natuurlijk niet bieden."

Daarom zamelen ze nu geld in om onder andere de therapeut die Naomi zelf heeft ingeschakeld te kunnen betalen. "Zij is een ervaringsdeskundige en helpt me vooral de dagen door te komen. Dat wordt niet vergoed door de zorgverzekering", legt Naomi uit.  

Sportieve meid

Zes jaar geleden gooit een eetstoornis Naomi's leven volledig overhoop. Ze gaat van een sportieve meid die graag danst en badmintont met een rijk sociaal leven naar iemand die nauwelijks energie heeft om naar buiten te gaan. Haar baan als docent op een montessorischool moet ze opgeven. 

Naomi besluit de strijd aan te gaan met haar eetstoornis, maar een berg aan lichamelijke ellende die ze op zich af krijgt, maakt haar herstel heel moeilijk. "Ik heb astma en kreeg in totaal acht keer corona." Dat heeft flinke longschade veroorzaakt, waardoor Naomi lange tijd volledig afhankelijk is geweest van zuurstof.

Als ze daar aardig van is hersteld komt een half jaar geleden het RS-virus om de hoek kijken waardoor het zuurstofgehalte in haar bloed weer flink daalt. "Daarnaast heb ik een aandoening aan mijn blaas en baarmoeder, waardoor ik meerdere blaasontstekingen en nierbekkenontstekingen heb gehad", legt Naomi uit. 

Als ze bij een eetstoorniskliniek aanklopt, krijgt de Amstelveense steeds te horen dat ze lichamelijk te zwak is en eerst aan moet sterken. "Ze durven het anders niet aan." Anderhalf jaar geleden wordt ze opgenomen in het AMC. "Daar moest ik aansterken, maar ik had nog steeds veel blaasontstekingen en een extreem lage bloeddruk die ondanks alle inzet van artsen en internisten maar niet omhoogging."

Dat resulteert in een frustrerende strijd. "Ik deed heel erg mijn best om mijn eetplan te volgen en aan te komen in gewicht, maar werd steeds weer ziek. Dan werkte ik vier weken om anderhalve kilo aan te komen en was er in een week alweer drieëneenhalve kilo af." 

Tekst gaat verder onder foto's

In april wordt ze na veertien maanden uit het ziekenhuis ontslagen, maar kort daarna gaat het helemaal mis. Een nieuwe nierbekkenontsteking leidt tot een sepsis (extreem heftige reactie van het lichaam op een virus of bacterie) en opname op de Intensive Care. 

"Ik balanceerde op het randje. Mijn bloeddruk en hartslag waren schrikbarend laag en ik moest zo snel mogelijk gevuld worden met adrenaline, vocht en zouten." Door die behandeling stabiliseert Naomi, maar ze blijft lichamelijk heel zwak. 

Kans op overlijden

Het ziekenhuis brengt haar de pijnlijke boodschap dat ze haar lichamelijke toestand niet verder kunnen verbeteren. "Dat deden ze echt met tranen in hun ogen, want het AMC heeft alles uit de kast gehaald", benadrukt Naomi. "In de brief die de huisarts kreeg stond dat er een kans op overlijden is."

Ondanks een terugplaatsgarantie haakt de eetstoorniskliniek waar Naomi in behandeling zou gaan af. Zij hebben geen specialisten in huis die Naomi de juiste lichamelijke zorg kunnen geven en durven het daardoor niet aan. "Ik begrijp dat dat ook voor hen geen makkelijke boodschap was."  

Nu zit Naomi thuis en kan elk virus haar fataal worden. Ze is iedere dag enorm moe, maar wil niets liever dan haar eetstoornis aanpakken. "Ik zou willen dat de mentale kracht die ik heb in mijn lijf zou gaan zitten. Tijdens mijn IC-opname voelde ik één ding heel duidelijk: ik wil niet hier en nu aan dit overlijden."

Toch wordt het steeds moeilijker om de dagen door te komen. "Overal hoor ik dat ik enorm gemotiveerd ben, maar wel te kwetsbaar en vatbaar. Ze willen me geen faalervaring geven, maar niet in het zorgsysteem passen voelt juist als falen."

Hokjesdenken groot probleem

Volgens psycholoog en hoogleraar Peer van der Helm staat Naomi's verhaal niet op zichzelf. "Het hokjesdenken is het grote probleem in de GGZ. Het is een 'one track pony'. Komt er iets bij, dan weten ze het even niet meer."

Ook oud-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Hugo de Jonge erkende in 2019 al dat er in de anorexiazorg vaak geen passend zorg aanbod is. "En zeker niet in de combi van somatische (lichamelijke) zorg en psychische zorg die op dat moment nodig is."

Leven

Dat jaar werd een landelijke ketenaanpak in gang gezet, maar volgens Van der Helm is er voor mensen met een complexe problematiek nog weinig veranderd. "Waar het nog steeds misgaat is dat er vaak vanuit wordt gegaan dat iemand met een eetstoornis wilsonbekwaam is. Er zijn behandelaren nodig die deze cliënten niet dehumaniseren, maar erkennen dat het mensen zijn met basisbehoefte en behoefte aan zingeving."

Ook Naomi snakt ernaar om weer echt deel te kunnen nemen aan het leven. "Ik ben 29 jaar en wil zoveel meer kunnen dan dit." Ze hoopt dat de inzamelingsactie genoeg geld oplevert om de komende tijd de therapeutische steun te kunnen krijgen die haar situatie vraagt, maar het is uiteindelijk niet de oplossing. "Ik ben nu aan het overleven en niet aan het leven."

Vriendin Estelle vindt dat er zo snel mogelijk een hervorming binnen de eetstoorniszorg moet komen zodat de combinatie met de behandeling van lichamelijke klachten wél mogelijk wordt. "Voor Naomi en mensen die in eenzelfde situatie zitten is nu gewoon geen plek. Er wordt hen geen perspectief geboden. Ik zie haar lijden en vechten en dat is echt geen doen." 

Roken raakt weer in de mode onder jongeren in Haarlem en omstreken. Bijna een kwart van de Haarlemmers tussen 16 en 25 jaar steekt regelmatig een vape of traditionele sigaret op. Ook het gebruik van drugs neemt toe. Kenners wijten het aan geestelijke problemen. En mobieltjes. “We gaan op zoek naar quick fixes.”

De cijfers laten een duidelijke trend zien. Na jaren van daling gaat de lijn in de grafiek zo rond het jaar 2020 weer omhoog: het aantal rokende jongeren in Haarlem neemt toe. Dat blijkt uit de Jeugdmonitor 2023, waarmee GGD Kennemerland een indruk geeft van het gebruik van verslavende middelen onder jongeren. 

Vapes

Hoewel ook traditionele sigaretten populairder worden, wijt de gemeentelijke gezondheidsdienst de stijging voornamelijk aan vapes, de zogenaamde e-sigaretten. Het percentage scholieren dat wekelijks sigaretten rookt of vapes gebruikt, stijgt van 7% in 2019 naar 13% in 2023.

Ook nemen de jongeren vaker drugs. Na een dip in coronatijd constateert de GGD dat meer jongeren drugs of wiet gebruiken. In de enquêtes bekent bijna een kwart van de Haarlemmers tussen 16 en 25 jaar de afgelopen vier weken softdrugs te hebben gebruikt. 15% van de respondenten zei harddrugs tot zich te hebben genomen.

Het toenemende gebruik van verslavende middelen onder Haarlemse jongeren heeft volgens de GGD een culturele oorzaak. Als risicofactoren noemt een woordvoerder ‘een slechte mentale gezondheid, meer dan vier uur schermtijd per dag, problematisch gebruik van sociale media en het niet kunnen praten met ouders of verzorgers over problemen’.

Rene van Collem uit Zandvoort komt als family-counselor veel in jeugdklinieken in de omgeving Haarlem. Hij herkent de door GGD gesignaleerde trend. "Ik zie het drugsgebruik al jaren stijgen. En het wordt alleen maar erger. In mijn tijd moest je op straat op zoek naar een drugsdealer. Nu bestel je via de app."

Toch komt het stijgende gebruik niet alleen door de grotere beschikbaarheid, volgens Van Collem. "Het is een teken van deze tijd. We hebben steeds makkelijker contact met elkaar, maar steeds minder echt, wezenlijk contact. Of het nu gaat om drinken, roken, blowen of gokken. We gaan op zoek naar quick fixes. We willen ons snel even beter voelen, maar eigenlijk zijn we op zoek echt contact."

Middelen-gebruik in Zandvoort

GGD Kennemerland deed extra onderzoek naar jongvolwassenen in Zandvoort. Uit interviews blijkt dat middelengebruik vaak al op jonge leeftijd begint en dat ouders hierin een belangrijke rol spelen. Zij gebruiken regelmatig zelf middelen. Of zij staan dit hun kinderen toe, zonder zich goed bewust te zijn van de risico’s. 

Net als in Haarlem wordt er in Zandvoort meer gerookt en worden er meer drugs gebruikt dan het Nederlandse gemiddelde. De GGD noemt ook een geografische reden: de overvloed aan horecagelegenheden in Zandvoort zorgt ervoor dat jongvolwassenen al vroeg in aanraking komen met verslavende middelen.

Overigens laten de cijfers van GGD in Bloemendaal een tegenovergestelde trend zien. Gebruikt in 2021 nog 12% van de Bloemendaalse scholieren wiet en hasj, in 2023 is dat 6%. Wel wordt hier door jongeren relatief veel alcohol gedronken, vergeleken met omliggende gemeentes. Ook in Heemstede wordt meer dan gemiddeld gedronken.

De Europese Commissie keurt opnieuw de staatssteun ter waarde van €10,4 miljard voor Air France-KLM goed. De Nederlandse en Franse overheid voorkwamen met die leningen en kredietgaranties een faillissement van het luchtvaartconcern na het uitbreken van de coronapandemie. Maar na klachten van Ryanair oordeelde de op een na hoogste rechter van de Europese Unie dat de Europese Commissie die staatssteun te gemakkelijk had goedgekeurd.

In Den Helder, een van de armste gemeenten van provincie, is het aantal bijstandsuitkeringen met bijna 20 procent afgenomen. Het staat in contrast met de landelijke trend van een lichte daling. Wat verklaart de paradox? 

Al jaren domineert Den Helder het lijstje van armste gemeente van Noord-Holland. De cijfers van mensen die vanuit een WW-uitkering in de bijstand terechtkwamen, liegen er dan ook niet om. 

In 2018 waren dat 330 mensen. Twee jaar later, in 2020, steeg als gevolg van de coronacrisis dat aantal aan 540. En nu is daar een sterke daling: vorig jaar zaten er 200 inwoners in de bijstand. 

Merkt ook de voedselbank in Den Helder. Toch blijft Nico Bais twijfelachtig. Volgens hem is de daling is niet spectaculair minder. "Het gemeentelijk beleid gaat de goede kant op, maar ik blijf pleiten voor budgetcoaches voor mensen die in de armoede zitten." Volgens Bais is er bij deze groep vaak sprake van stress en zijn ze zodoende niet in staat het huishoudboekje op orde te krijgen. 

Om de armoede in de gemeente tegen te gaan, begon Den Helder vijf jaar terug met verschillende initiatieven. Energiecoaches, jobcoaches en sollicitatietrainingen moeten er in de toekomst voor zorgen dat mensen weer uit de bijstand komen. Of, liever nog, er nooit in terechtkomen. 

Volgens wethouder Pieter Kos werpt dat nu zijn vruchten af: "Het is geweldig te zien hoe onze inspanningen om werkgelegenheid te stimuleren." Een positieve uitkomst met twee voordelen: het zorgt niet alleen voor een financieel gezondere gemeente, maar ook dat mensen hun talenten meer kunnen inzetten en zo actief kunnen bijdragen aan onze samenleving, aldus Kos. 

Toch klinkt er hier en daar ook een kritische noot. Jaymie Steeman van de Helderse Speelgoedbank ziet, ondanks de bijstandsuitkering daling, de kloof tussen arm en rijk groter worden. Bij zijn liefdadigheidsorganisatie ziet Steeman juist méér aanmeldingen. 

"De cijfers geven aan dat Den Helder sprongen vooruit gaat, maar aan de andere kant is er een groeiende groep die stelselmatig buiten de boot valt."

Hij legt uit: "Door de energiecrisis zijn veel mensen in de schuldsanering terechtgekomen. Dat zijn werkende mensen. Die zijn niet in beeld en vallen officieel niet onder de uitkeringscijfers." En dat is gevaarlijk, vervolgt Steeman. Volgens hem is de armoede na de coronapandemie aan het verschuiven.

Hij is dan ook een stuk minder positief over de toekomst van zijn Den Helder. "De kloof tussen arm en rijk is nu zo groot, dat we het niet meer in gaan halen, vrees ik."

Opvallend: het aantal mensen met een bijstandsuitkering is in Den Helder met bijna 20 procent gedaald. Dat is tegen de landelijke trend in waarin het bijstandscijfer licht daalt, zo blijkt uit cijfers van alle gemeenten. Hoewel Den Helder nog steeds kampt met de meeste armoede in de regio is wethouder Pieter Kos erg blij met de uitkomst. "Vooral omdat meer mensen hun talenten kunnen inzetten en actief kunnen bijdragen aan onze samenleving."

Den Helder staat nog steeds te boek als gemeente met de hoogste armoede in Noord-Holland. Taaie cijfers zijn het van mensen die vanuit een WW-uitkering in de bijstand terechtkwamen. Van 330 in 2018 naar 540 in 2020, als gevolg van de coronacrisis naar 200 vorig jaar. De verminderde bijstand levert inwoners veel op, schrijft de gemeente. "Wanneer inwoners aan het werk gaan vanuit een bijstandsuitkering geeft dit inwoners het gevoel weer meer deel uit te maken van de maatschappij."

Stress

Maar wat zeggen de bijstandscijfers over de armoede in de stad? De voedselbank in Den Helder merkt aan een lichte daling van het aantal cliënten dat er iets verandert in de armoedecijfers. Toch is er enige twijfel bij voorzitter Nico Bais: "De daling is niet spectaculair minder. Ik denk dat het gemeentelijk beleid wel de goede kant op gaat, maar ik blijf pleiten voor budgetcoaches voor mensen die in de armoede zitten. Ze zitten nog vaak in de stress en zijn dan niet in staat om het huishoudboekje op orde te krijgen."

Den Helder is vijf jaar geleden begonnen met het uitzetten van trajecten om armoede en werkloosheid tegen te gaan. Er zijn energiecoaches, jobcoaches en sollicitatietrainingen in combinatie met samen sporten om uit de bijstand komen of te blijven. Die inspanningen beginnen hun vruchten af te werpen, zo lijkt het. 

Wethouder Kos van Den Helder is blij met de daling van de bijstandscijfers: "Het is geweldig om te zien hoe onze inspanningen om werkgelegenheid te stimuleren en onze inwoners te ondersteunen vruchten afwerpen. Minder bijstandsuitkeringen betekenen niet alleen een financieel gezondere gemeente, maar vooral dat meer mensen hun talenten kunnen inzetten en actief kunnen bijdragen aan onze samenleving."

Blijdschap bij de gemeente, maar Jaymie Steeman van de Speelgoedbank in Den Helder is kritischer: "Goed dat er steeds meer plannen zijn om armoede aan te pakken, maar wij krijgen nog steeds meer aanmeldingen. De cijfers geven aan dat Den Helder sprongen vooruit gaat, maar aan de andere kant is er een groeiende groep die stelselmatig buiten de boot valt."

"Door de energiecrisis zijn veel mensen in de schuldsanering terechtgekomen. Dat zijn werkende mensen. Die zijn niet in beeld en vallen officieel niet onder de uitkeringscijfers. De armoede is aan het verschuiven. De coronatijd was heel moeilijk en het lijkt wel of iedere tijd een ander soort verschuiving met zich meebrengt."

Vijf jaar geleden kreeg Jaymee Steeman ook al de vraag hoe zij de toekomst van de Speelgoedbank ziet. Dat het nog steeds zou bestaan, daar was geen twijfel over. "Als je het me nu vraagt dan weet ik zeker dat we nu over vijf jaar ook nog steeds bestaan. De kloof tussen arm en rijk is nu zo groot geworden, dat we dat niet meer in gaan halen, vrees ik."

Dat gemeenteambtenaren hebben gevlogen naar steden als Brussel, Londen en Berlijn kan rekenen op stevige kritiek vanuit de Amsterdamse raad. Zo heeft JA21-voorman Kevin Kreuger om opheldering gevraagd aan verantwoordelijk wethouder Hester van Buren. 

Verrast was hij naar eigen zeggen niet, maar Kreuger begrijpt niet hoe het tot vluchten naar Brussel en Londen heeft kunnen komen. "Ze nemen alles en iedereen de maat over hoe het moet met het klimaat en met het milieu", geeft hij aan. "Maar ze vliegen zelf gewoon lekker door, zelfs naar Brussel en Londen wat korte afstanden zijn. Er wordt gewoon het vliegtuig gepakt en dat is ontzettend hypocriet."

Ambitie

Bij coalitiepartij GroenLinks is er tegelijkertijd ook onbegrip en ook daarvan kan wethouder Van Buren vragen verwachten. Al vindt Jenneke van Pijpen niet dat de geloofwaardigheid van een 'groen college' nu onder druk staat. Wel vindt ze dat zaken moeten worden aangescherpt. "De ambitie moet hoog zijn", geeft ze aan. "De ambitie moet zijn, zeker voor bestemmingen dichtbij, gewoon niet vliegen. En dat er echt een verbod is om te vliegen op afstanden zoals Brussel, Parijs, Londen en Berlijn."

Vingertje

En daar is Kreuger het mee eens, al vindt hij dat met name, omdat de coalitiepartijen vaak kritisch zijn op vliegen. "Van mij hoeft dat verbod dus niet, van mij mogen die mensen gewoon zelf een keuze maken", legt hij uit. "Alleen zo lang jij met dat vingertje wijst naar iedereen van 'dat mag niet', ja, dan zou ik bij mezelf beginnen om dat gedrag niet te vertonen. Dat is hoe ik er tegenaan kijk."

Een reactie aan AT5 van de wethouder vandaag blijft uit, zij wil eerst ingaan op de vragen vanuit de raad. De gemeente kondigde in 2022 aan dat er nieuwe richtlijnen zouden worden opgesteld die het reisgedrag van ambtenaren groener zou moeten maken. Van Buren laat in een brief van afgelopen vrijdag weten dat die richtlijnen nog altijd niet uitgewerkt zijn. Volgens de wethouder wordt er wel strenger wordt toegezien op 'het nut en noodzaak' van de reis.

De vliegreizen lagen in 2019, het jaar voor het uitbreken van het coronavirus, overigens een stuk hoger. Dat jaar werden er 500 retourtjes gemaakt. Sindsdien ligt het jaarlijks aantal vluchten een stuk lager, onder meer omdat er in 2020 en 2021 coronamaatregelen golden. 

Claudia van Zanten van BBB stapt uit de coronacommissie en dat betekent haar partij daarin dan niet langer vertegenwoordigd is. „Het gaat BBB aan het hart deze keuze te moeten maken.”

Uit cijfers van onderzoek van de GGD en het RIVM blijkt dat het zogenaamde bingedrinken - het nuttigen van vijf drankjes of meer bij één gelegenheid - onder scholieren weer terug is op het niveau van voor corona. Opvallend is dat Amsterdam met 10,5 procent achterblijft op de landelijke gemiddelde van 18,2 procent, dat ongeveer net zoveel was als in 2019. 

Het onderzoek komt voort uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023, dat inzicht geeft in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van middelbare scholieren. In de in totaal 25 GGD's in Nederland, werden eind 2023 vragenlijsten afgenomen onder tweede- en vierde- klassers van het voortgezet onderwijs. In totaal beantwoordden 188.000 scholieren de vragenlijst. 

Bingedrinken

Hierbij werd gekeken naar het percentage jongeren dat per gemeente in de afgelopen vier weken vijf of meer drankjes met alcohol bij één gelegenheid dronk. Daarbij lopen de percentages per GGD-regio flink uiteen: van 7,7 tot 50,6 procent. GGD-regio Amsterdam valt daarbij in de laagste categorie (10,5 - 14,9 procent) met 10,5 procent. 

Twente (28,7 procent) en Friesland (25,6 procent) schieten flink boven de andere GGD-regio's uit en vallen in de hoogste categorie van het bingedrinken (24,8 - 28,8 procent). Van de jongeren, gemonitord door de GGD-regio's, is 25,4 procent ooit dronken of aangeschoten geweest. 

Alcoholgebruik

Het aantal middelbare scholieren dat ooit alcohol heeft gedronken verschilt landelijk gezien van 36 tot 77,6 procent. Amsterdam ligt daar redelijk tussenin met 40,9 procent. De meting van GGD-Amsterdam ligt daar iets boven (41,3 procent). Daarmee vallen deze jongeren uit de stad in de laagste categorie van alcoholgebruik. 

Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 blijkt dat 54,7 procent van de jongeren ooit alcohol heeft gedronken. Dit varieert van een paar slokjes of een heel glas of meer. 

Amsterdamse gemeenteambtenaren vlogen de afgelopen jaren meerdere keren naar bestemmingen die binnen zes uur met de trein te bereiken zijn. Dat blijkt uit een brief die wethouder Hester van Buren afgelopen vrijdag naar de gemeenteraad stuurde.

In 2022 maakte Amsterdamse gemeenteambtenaren in totaal 192 vliegreizen. Een jaar later waren dat er zelfs 270. Daar zaten ook vliegreizen tussen Brussel (1), Londen (4) en Berlijn (8) tussen. Steden die met de trein allemaal binnen zes uur te bereiken zijn. Van en naar Barcelona werd in twee jaar tijd 50 keer gevlogen.

Vakblad Binnenlands Bestuur diende bij de tien grootste Nederlandse gemeenten een Woo-verzoek in om erachter te komen hoe vaak ambtenaren voor hun werk het vliegtuig pakken. Daaruit blijkt dat Amsterdamse ambtenaren veel meer vliegreizen maken dan hun collega's in andere gemeenten. 

Daarbij moet wel aangetekend worden dat Rotterdam, Utrecht en Tilburg geen gegevens aanleverden. Drie van de tien gemeenten zijn dus niet in het onderzoek meegenomen. 

Van de zeven gemeenten die overblijven, vlogen Amsterdamse ambtenaren verreweg het met meest. Het aantal vliegreizen ligt zelfs hoger dan de zes andere gemeenten bij elkaar, waarbij er dus wel onthouden moet worden dat vliegreizen van ambtenaren uit Rotterdam, Utrecht en Tilburg niet meegeteld zijn.

De gemeente kondigde in 2022 aan dat er nieuwe richtlijnen zouden worden opgesteld die het reisgedrag van ambtenaren groener zou moeten maken. Van Buren laat nu weten dat die richtlijnen nog altijd niet uitgewerkt zijn. Volgens de wethouder wordt er wel strenger wordt toegezien op 'het nut en noodzaak' van de reis.

De vliegreizen lagen in 2019, het jaar voor het uitbreken van het coronavirus, overigens een stuk hoger. Dat jaar werden er 500 retourtjes gemaakt. Sindsdien ligt het jaarlijks aantal vluchten een stuk lager, onder meer omdat er in 2020 en 2021 coronamaatregelen golden. 

Schouwburg Het Park is al twintig jaar het kloppende, culturele hart van West-Friesland. Van een koninklijke opening tot een ingestorte toneeltoren: Het Park heeft een rijke geschiedenis die blijft boeien.

Het Park, gelegen aan de rand van het Markermeer, werd op 25 juni 2004 geopend door voormalig koningin Beatrix. Ingevlogen met een privéhelikopter opende zij de deuren van het gloednieuwe theater. "Een memorabel moment. De schaar waarmee Beatrix het lintje heeft doorgeknipt, hebben we nog altijd als artefact in het theater liggen", zegt directeur Roel Vente lachend. 

Toch is de koninklijke opening niet wat hem het meest is bijgebleven. Op 29 maart 2019, rond half acht 's avonds, gaat de telefoon bij Vente. Het is de brandweer. "Ik stapte meteen de auto in en sjeesde naar het theater." 

Eenmaal aangekomen bij de ingang van het theater ziet hij 1.200 man buiten staan. "De rookmachine had het brandalarm af laten gaan. Van echte brand was gelukkig geen sprake, maar het was wel even schrikken."

Na drie kwartier kon het publiek weer naar binnen. Als zanger Edwin Evers - die inmiddels zelf ook een brandweerhelm op heeft gezet - opkomt en de brandweer erbij roept, klinkt er luid applaus vanuit de zaal. "Het werd uiteindelijk een topavond, het dak ging eraf."

Tekst gaat verder onder de foto.

Vente, inmiddels al bijna twaalf jaar directeur van Het Park, is trots op ‘zijn’ theater, dat sinds vorige week twintig jaar bestaat. Het theater kent vele succesmomenten: van Karin Bloemen tot de Vengaboys, en van Frank Groothof tot Tineke Schouten.

Theatertoren stort in

Toch ging het niet altijd voorspoedig. "Vooral de coronapandemie was een dreun voor de cultuursector, er is een hap van 2,5 jaar uit ons leven genomen. Maar we hebben de draad weer opgepakt. En beter zelfs, want we verwelkomden dat jaar bijna 90.000 bezoekers."

Ook het instorten van de 26 meter hoge toneeltoren, op 10 april 2001, zal Vente nooit vergeten. Een bouwfout, blijkt uit onderzoek. De toren is op dat moment nog in aanbouw. "Een vreselijke gebeurtenis. Gelukkig zijn er geen slachtoffers gevallen", blikt hij terug. "Toch ben ik blij dat ze de bouw hebben doorgezet en dat het heeft geleid tot dit mooie theater aan het Markermeer. Het had ook anders kunnen zijn. Dat ze dachten: laat maar zitten. En dat was écht een verlies voor Hoorn en de regio geweest."

Tekst gaat verder onder de foto.

Vente wil blijven doorpakken met Het Park. Het theater gaat flink op de schop. Bijna alles wordt nieuw, waaronder ook de grote zaal die deze zomer verbouwd wordt. "Na de zomer kunnen we in de zaal meer dan duizend bezoekers kwijt. En daarmee zijn we het grootste theater in de Kop van Noord-Holland. Als je écht iets wil met je toekomst, betekent dat ook dat je moet investeren - en dat kunnen we gelukkig."

Het Park viert het jubileum met een gloednieuwe voorstelling: Het Park Pop-up Podium. De komende jaren gaat het theater ‘oppoppen’ op diverse plekken in Hoorn. Vente: "Op deze manier laten we de bezoekers op een nieuwe manier kennis maken met het theater."

De allereerste editie, genaamd de ‘Klapstoelkabaret’, trapt op 8 september af. De locatie blijft nog even een verrassing, aldus Vente.

De een liep met 'm weg, de ander kon z'n bloed soms wel drinken. Wat je ook van hem dacht: indruk maakte hij wel. Frans Snel, voormalig exploitant van de Achterdam, is op 82-jarige leeftijd overleden. Eind vorig jaar verliet hij na 32 jaar de rosse buurt van Alkmaar vanwege toenemende gezondheidsproblemen. "We gaan zijn grote mond en grapjes heel erg missen", zegt dochter Druna. 

Frans Snel werd op 28 januari 1942 geboren in Utrecht. Een veilige thuisbasis had hij als kind niet; hij belandde al op zeer jonge leeftijd in de pleegzorg en woonde jarenlang in een weeshuis en bij verschillende pleeggezinnen. 

Op zijn vijftiende ging hij bij de marine aan de slag als hofmeester en scheepskok. Daarna werkte hij jarenlang in restaurant De Boerderij in Burgerbrug. In die tijd runde hij ook een bar in Schagen, waar de drankjes op vrijdag en zaterdag door topless dames werden geserveerd. Tot hij op zijn vijftigste de kans kreeg om als exploitant op de Achterdam te werken.  

"Ik leefde als een God in Frankrijk, hield geen dubbeltje over", vertelde hij afgelopen december over zijn beginjaren als raamverhuurder. "Ik gokte vaak, heb veel geld gewonnen, maar ook heel veel verloren. Het bed deelde ik met de prachtigste vrouwen. Joh, ik heb van alles gezien en gedaan; niks was te gek."

Pooiers en wanbetalers

Voor sekswerkers van de Achterdam, die veelal uit Oost-Europa komen, stond de deur van Frans altijd open. In steenkolen Engels stond hij hen met raad en daad bij. Zo stuurde hij twee jaar geleden een deurwaarder op een klant af, die na een trio niet had afgerekend. En het was Frans die alarm sloeg toen bleek dat een aantal sekswerkers tijdens de maandenlange lockdown geen Tozo-uitkering kregen van de gemeente.

Zo kent pandeigenaar Cor Ootes nog wel een paar verhalen. "Het is misschien wel 30 jaar geleden, maar ik vergeet het nooit meer. Er was een pooier actief in de straat, die vrouwen onder druk zette en hun paspoort had afgepakt. Toen Frans dat hoorde, is hij direct de auto ingestapt en achter die gozer aangegaan. Hij heeft hem klemgereden bij Kooimeer en die paspoorten teruggekregen. Hij kon niet tegen onrecht en was ook nergens bang voor."

Na jarenlang lief en leed met Frans te hebben gedeeld, als collega’s en vrienden, gaat Cor hem erg missen. "Frans was uniek. Goudeerlijk. Hij ging overal recht op af. Als je alleen zijn stem hoorde, dacht je dat het een kerel van twee meter was. Zo gedroeg hij zich ook. Hij was van niemand onder de indruk. Een grote muil, maar een nog veel groter hart."

Eind december ging Frans na ruim 32 jaar met pensioen. Hij hoopte dat "opa nog een paar jaartjes zou meegaan", vertelde hij destijds. "We hadden er zo op gehoopt", reageert zijn dochter Druna. "Het was zijn wens om nog een keer op familievakantie naar Bonaire te gaan. En hij wilde nog zo veel leuke dingen doen met zijn kleindochters. We waren er nog niet aan toe om elkaar los te laten, maar helaas loopt het anders."

IJdel tot het einde

Frans lag de laatste paar weken in het ziekenhuis. "We zijn de hele tijd bij hem geweest en hebben lekker met hem 'gepoedeld', zoals hij dat zelf noemde", deelt Druna. "Wassen en scheren en hem lekker insmeren met crème. Zijn wenkbrauwhaartjes bijwerken. Ondanks alles was hij nog steeds ijdel", zegt ze vertederd. 

"Even leek het erop dat het beter ging en dat hij ontslagen zou worden, maar dat werd steeds uitgesteld", vervolgt ze. Uiteindelijk bleek er toch te veel zorg in de thuissituatie nodig te zijn, dus werd Frans overgebracht naar een hospice. En daar ging het ineens heel snel, vertelt Druna.

"We wilden hem mee naar huis nemen, maar dat mocht niet. Dat was voor hem ook heel moeilijk en verdrietig. Ik ben 's avonds bij hem gebleven, heb zijn muziek aangezet en zijn hand vastgehouden. Toen zei hij later: bel iedereen maar op, ik ben er klaar mee. Hij vroeg om een bak koffie en wilde daarna in diepe slaap worden gebracht." Afgelopen donderdagavond overleed hij. "Gelukkig was hij niet alleen, we waren er allemaal bij. Uiteindelijk hakte hij zelf de knoop door. Dan is het weer de sterke Frans zoals we hem kennen."

Afscheid

Opa Frans wordt nu al enorm gemist. "Zijn humor, die grote mond en dat nuchtere van hem. Zijn verhalen over vroeger. De kleine momentjes met elkaar. Het was een man die met niets zijn eigen succes creëerde. We zijn trots op hem en gaan hem enorm missen. Hij heeft een prachtig leven gehad en zijn lijf was op, maar je bent er nooit op voorbereid. Hij was gewoon de beste vader en opa die je maar kunt wensen."

Het afscheid van Frans wordt gehouden op vrijdag 5 juli om 12.00 uur in het crematorium aan de Meerweg in Alkmaar. "Wie wil komen, is welkom. Zo heeft hij dat zelf ook gezegd", aldus Druna.

In december vorig jaar grapte Frans Snel nog over het hiernamaals, toen hij op zijn nieuwe traplift zat:

Gaat Natalie Bogtman uit Haarlem een revolutie in de Nederlandse tuinier- en schapenwereld teweeg brengen? Aan haar zendingsdrang ligt het niet. Dat blijkt tijdens de opening van de wolkorrelfabriek, waar - primeur in Nederland - schapenwol tot plantenvoeding wordt verwerkt. “Wol is het gouden ingrediënt.”

Eindelijk; schapenscheerder Jaap uit Wijdewormer hoeft de honderden kilo's wol, die hij jaarlijks van de dieren scheidt, niet meer weg te gooien. Veel eer viel er tot voor kort niet te behalen aan schapenwol. Er was namelijk geen interesse meer vanuit de kledingindustrie. Schapenwol was verworden tot bedrijfsafval. 

Hoewel Jaap nog midden in het drukke schapenscheerseizoen zit, is hij donderdagmiddag aanwezig in de fabrieksloods in de Haarlemse Waarderpolder. Niet zo gek, als je bedenkt dat in één van de loodsen op dit terrein een nieuw tijdperk begint. Schapenwol wordt weer waardevol. 

Het nieuwe tijdperk wordt ingeluid met de opening van een nieuwe fabriek. Natalie Bogtman heeft jarenlang geijverd voor deze fabriek, en nu is het dan eindelijk zover. "Sorry hoor, ik moet nog even bijkomen", zegt ze nadat ze haar openingsspeech heeft afgeleverd. Het is dan ook niet niks, een fabriek opstarten voor een product dat helemaal nieuw is op de Nederlandse markt. 

Het product

Het nieuwe product dat Natalie in Nederland introduceert is wolkorrel. De wolkorrel is gemaakt van schapenwol en dient als voeding voor planten. “Waarom chemisch doen als het natuurlijk kan?”, houdt Natalie de Nederlandse tuinierder voor. “De wol van schapen is een traktatie voor de planten om ons heen. Wol is het gouden ingrediënt voor het groen in ons leven.”

Schapenwol zit namelijk vol met nuttige voedingsstoffen, zoals kalium en zwavel. Bovendien geeft wol lucht aan de grond en werkt het als waterbuffer voor planten. Het voordeel ten opzichte van reguliere plantenvoeding is dat er geen chemische toevoegingen nodig zijn of dat er gebruik moet worden gemaakt van eindige grondstoffen. Gewoon honderd procent schapenwol, maar dan in korrels. “Van schapenvacht naar bodemkracht”, stelt Natalie, met een vuist in haar lucht.

Er zit iets activistisch in het project van Natalie, en dat is bepaald geen bevlieging. Al bijna 15 jaar staat haar leven in het teken van wol. Zo maakt ze kunst van schapenwol (bijvoorbeeld een canvas waarop wol in plaats van verf de compositie bepaalt) en verzorgt ze workshops op gebied van wolverwerking. Het cruciale uitgangspunt daarbij: diervriendelijkheid. Natalie: “Als je een wollen kleedje in de winkel ziet met leer aan de achterkant, dan weet je dat het niet diervriendelijk is.

Amerikaanse markt

De wolkorrel is een andere tak van sport, zo heeft ze afgelopen jaren gemerkt. In coronatijd kwam ze op het idee, geïnspireerd door een product dat alleen op de Amerikaanse markt bestaat. Maar voordat het product op de lopende band van de fabriek ligt, is er vooral nog veel geld nodig. “Zonder investeerders en een winkel die het aandurfde het product nu al af te nemen, was dit niet gelukt.”

Tekst gaat door onder de foto.

Natalie waagt de sprong in het diepe, met een innovatief product dat door idealisme is ontstaan. Lovenswaardig, vindt Esther Rommel, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland. Ze verricht de officiële opening, door een bakje wolkorrels te tappen. "Als provincie vinden we het belangrijk dat dit soort initiatieven de ruimte krijgen", zegt ze daarbij.

Nederlandse consument

De grote vraag is natuurlijk of de Nederlandse consument bereid is om van reguliere plantenvoeding over te stappen naar schapenwol. Daarvoor zal Natalie haar duurzame, diervriendelijke boodschap met luide trom moeten blijven verkopen. Veel geschreeuw, veel wol, zou je zeggen.

Nieuwkomers zouden een grote rol kunnen spelen bij het oplossen van het steeds nijper wordende Gooise vrijwilligerstekort. Dat zegt Nicole Wendt van de vrijwilligerscentrale in Gooise Hangijzers, de nieuwste talkshow van NH en NH Gooi. "Maar dat moet je als club of vereniging wel durven", voegt ze meteen toe. 

"We hebben veel groepen nieuwe Nederlanders in onze database die graag als vrijwilliger aan de slag willen. Mensen die contacten willen opdoen, de taal willen leren, maar het zijn niet de mensen die makkelijk geplaatst worden", vertelt Wendt. Ze ziet de huidige situatie met lede ogen aan.

"We hebben buttons met de tekst ‘ik leer Nederlands’, dan is het ook voor mensen direct duidelijk dat ze soms nog wat hulp nodig hebben. Ik begrijp niet dat er zo’n terughoudendheid is om anderstaligen in te zetten. Zij kunnen toch ook gaan fietsen op de duo-fiets met mensen met dementie of helpen bij evenementen?"

Steeds minder vrijwillige inzet

Uit cijfers van vrijwilligersbranchevereniging NOV blijkt dat zo'n 41 procent van de mensen vrijwilligerswerk doet. Dat is net zoveel als voor de coronapandemie, maar het aantal uren dat we in vrijwilligers steken daalt flink en voor coördinerende taken zijn steeds moeilijker mensen te vinden.

Vooral jongeren en werkenden zijn minder de porren voor vrijwilligerswerk, zo blijkt. Er moet namelijk al hard genoeg gewerkt worden om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Af en toe een handje helpen, incidenteel of eenmalig, willen mensen wel graag doen. "We moeten af van het idee dat vrijwilligerswerk alleen koffie schenken is. Zoals bij ons, lekker bezig in de natuur, actief, buiten", zegt Margot Leeuwin van het Huizer voedselbos. Ze heeft nu weinig problemen om vrijwilligers te vinden, maar maakt zich zorgen om toekomst.

Voor Daphne Rokebrand van buurthuis De Blaerkom en de oranjevereniging in Blaricum is het elk jaar een uitdaging om Koningsdag te organiseren. "We hebben een tekort van 20 tot 30 mensen", zegt ze. In de uitzending doet ze een oproep: ‘kom bij ons, het is leuk en gezellig.’

Christian Taal, directeur van het Filmtheater, geeft aan dat je als organisatie vooral erg zichtbaar moet zijn op social media wil je mensen trekken en betrekken.

Het aantal Amsterdamse kinderen dat een zwemdiploma heeft gehaald is gedaald. Vooral de verschillen tussen de stadsdelen zijn erg groot. Wethouder Sofyan Mbarki (Sport en Bewegen) introduceert daarom in een brief aan de gemeenteraad nieuwe maatregelen die ervoor moeten zorgen dat meer kinderen een zwemdiploma halen. 

De wethouder wil dat bereiken door het programma schoolzwemmen aan te passen. Dankzij dit programma biedt de gemeente schoolzwemmen aan en krijgen kinderen in huishoudens met een laag inkomen een zwemarrangement aangeboden. 

Maar door onder andere tijdsdruk en lerarentekort meldt een deel van de scholen zich af voor schoolzwemmen. En om 'allerlei redenen' blijkt niet iedereen in staat om zelf zwemles te regelen. Het aangepaste beleid gaat zich daarom in het vervolg specifiek richten op scholen met relatief veel kinderen zonder zwemdiploma, het speciaal onderwijs en nieuwkomersklassen. 

Meer B-diploma's

Om ervoor te zorgen dat er überhaupt meer zwemdiploma's behaald worden, en dan in het bijzonder het B-diploma, zijn er twee acties opgezet. De eerste heeft te maken met het vangnet binnen het programma schoolzwemmen. Zo kunnen oudere kinderen die het schoolzwemmen hebben moeten missen alsnog op kosten van de gemeente hun zwemdiploma A halen. Dit wordt ook uitgebreid tot het B-diploma. 

Bovendien wordt vanaf het aankomende schooljaar ook extra lessen aangeboden voor kinderen met een beperking, zodat ook meer kwetsbare kinderen buiten het reguliere schoolzwemmen om zwemles kunnen krijgen.

Daarnaast loopt er sinds het begin van dit schooljaar op vier scholen een pilot om nieuwe organisatievormen van het schoolzwemmen te ontwikkelen. Hiermee wordt onderzocht hoe scholen weer enthousiast kunnen worden gemaakt voor het schoolzwemmen en hoe kinderen uit huishoudens in een kwetsbare positie niet te veel onderwijstijd kwijt zijn, is het idee. Deze pilot wordt bewust gehouden in stadsdelen Noord en Zuidoost, omdat daar relatief veel kinderen zijn die geen zwemdiploma hebben.

Grote verschillen 

Door de coronapandemie daalde het aantal leerlingen in groep acht met een A-diploma. Door de sluiting van de zwembaden konden kinderen niet op zwemles en lag alles stil. Bij de diplomameting in 2020 had 95,2 procent van de achtstegroepers een A-diploma en in 2023 was dit nog maar 92,3 procent. 

Ook zijn de verschillen binnen de stad groot. Gebieden waar gezinnen met een laag inkomen wonen is het diplomabezit naar verhouding lager, met als uitschieter Zuidoost. Bij de meting in 2023 had in dat stadsdeel 85,6% van de kinderen in groep acht een A-diploma. Ter vergelijking: in stadsdeel Centrum was dit 98,6 procent.

Tadej Pogacar heeft geen ideale aanloop naar de 111e editie van de Tour de France gehad. Op de persconferentie van zijn ploeg UAE Team Emirates geeft de Tour-favoriet aan dat hij tien dagen geleden nog corona onder de leden had.

Het aantal straatdealers op de Wallen is, ondanks allerlei maatregelen, de afgelopen tijd eerder toegenomen dan afgenomen. Burgemeester Halsema wil daarom twaalf extra camera's plaatsen, langere gebiedsverboden en een extra campagne tegen feesttoeristen. 

Volgens de burgemeester laten de resultaten van de huidige aanpak tegen straatdealers een gemengd beeld zien. Zo lukt het wel om ze uit bepaalde straten en stegen te krijgen, maar blijft het aantal bewoners dat ernstige overlast ervaart wel hoog en stuurden ondernemers op de Zeedijk pas nog een brandbrief. "Ook professionals die veel in de binnenstad rondlopen (zoals politie, handhavers en hosts) zien na corona eerder een toename dan afname van het aantal straatdealers", schrijft Halsema. 

Meer hotspots

Daarom is het volgens haar tijd voor een 'extra tandje erbij'. Er moeten nog meer hotspots aangepakt worden door middel van cameratoezicht en extra felle verlichting. Ook wil ze dat straatdealers bij de eerste aanhouding een gebiedsverbod van 48 uur krijgen in plaats van 24 uur. Dealers die een tweede keer betrapt worden, wil ze een gebiedsverbod van een maand opleggen. En wie voor de vierde keer wordt opgepakt, mag als het aan haar ligt een half jaar niet meer op de Wallen komen. 

Halsema vindt dat grote aantallen feesttoeristen de oorzaak van het straatdealen op de Wallen zijn. "Zonder een duidelijke afname van het aantal feesttoeristen, de voornaamste doelgroep van straatdealers, zal het lastig blijven het aantal straatdealers in de binnenstad substantieel omlaag te krijgen."

Er bestaat al een 'Stay Away-campagne', maar die gaat verder onder de naam 'Amsterdam Rules'. "Hierbij worden de bestaande associaties (drugs, los gaan, red light, weed etc.) van de doelgroep bij Amsterdam bijgesteld en ontkracht, om zo een ontmoedigend effect te hebben om te kiezen voor Amsterdam als dé party-bestemming", schrijft de gemeente in een document over de maatregelen. In de campagne worden bijvoorbeeld het alcoholverbod en blowverbod genoemd. 

De gemeente overweegt ook nog om eventuele bijstandsuitkeringen van betrapte straatdealers te stoppen. Om dat te kunnen doen, moet wel telkens aangetoond worden dat zo'n dealer veel extra inkomsten heeft gehad. Ook wordt bekeken hoe zogeheten credible messengers aan de straatdealers in het centrum gekoppeld kunnen worden en hebben ondernemers weerbaarheidstrainingen gehad om beter om te kunnen gaan met straatdealers die voor hun zaak staan of naar binnen willen. 

Halsema wil in de herfst met gemeenteraadsleden in debat over met name de uitbreiding van de gebiedsverboden voor straatdealers. Het is haar bedoeling om veel maatregelen in de tweede helft van 2024 in te laten gaan. "Met de voorgestelde extra maatregelen hopen we een extra slag te maken in het aanpakken van het hardnekkig probleem van het straatdealen in de binnenstad", stelt de burgemeester. 

Het filmhuis op het Amsterdamse Westergasterrein viert dit jaar haar 25-jarig jubileum, maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

De huiskamer van de Nederlandse film, Het Ketelhuis op het Westergasterrein, viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

Naar schatting honderden Limburgse ondernemers hebben nog helemaal niks afgelost van de uitgestelde belastingschuld uit de coronatijd. „Het niet openen van de aanslag betekent uitstel en vergroot de kans op executie van hun bedrijf.”

Ondanks dat de wereld in coronatijd een paar jaar bijna stilstond, waren er toch ondernemers die de sprong in het diepe waagden en een nieuw restaurant openden. Gasterij de Heerlijckheid in Weert is er zo een. We gingen er proeven en waren onder de indruk van een symfonische tournedos Rossino.

Het aantal coronabesmettingen is vorige week licht opgelopen ten opzichte van de weken daarvoor. Gaat dit weer de verkeerde kant op? Vijf vragen.

Of ze voor Nederland zijn of voor Oostenrijk? Rik en Carlijn Sieben uit Haarlem hoeven niet lang over het antwoord na te denken. Hoewel ze nu een aantal jaren in het plaatsje Finkenberg in de deelstaat Tirol wonen, zitten ze vanavond in oranjekleding voor de buis.     

Rik en Carlijn kijken de laatste poulewedstrijd van het EK voetbal vanavond in een sportcafé. Oranje zal daar de overheersende kleur zijn, want er zijn daar meer Nederlanders die benieuwd zijn naar de verrichtingen van de nationale ploeg. Onder Oostenrijkers ligt dat anders. Het voetbal wint dankzij de goede prestaties van das Team weliswaar aan populariteit; met elkaar kijken in een stube doen ze alleen met belangrijke ski-evenementen. ''Ze houden van voetbal, maar dat legt het af tegen de skisport'', zegt Rik (48), ''Versierde straten zie je hier niet'', voegt Carlijn (44) toe. 

Op de school van hun kinderen leeft het wat meer dan op straat, maar Silke van 9 en Sven van 4 merken nauwelijks iets van plagerijtjes. Dat komt ook door de fase in het toernooi: het is allemaal nog niet beslissend voor de titel. Bovendien geldt de tegenstander van vanavond voor géén van beide ploegen als grote rivaal. En daar komt nog bij dat Nederland na de uitslagen van gisteravond zelfs bij een nederlaag verzekerd is van een plaats in de achtste finales. 

Terugreis

Het gezin Sieben belt vanuit de auto. Ze zijn op de terugreis van Haarlem naar hun woonplaats vlak bij het bekende skioord Mayrhofen. Ze waren hét verrassingsnummer op het feest ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Carlijns moeder. ''We hebben een paar heerlijke dagen gehad en hebben vrijdag natuurlijk met zijn allen naar Nederland-Frankrijk gekeken'', zegt ze. ''Afscheid nemen is dan altijd even lastig. Maar ja, dat wisten we toen we naar Oostenrijk emigreerden.'' 

Corona

Carlijn en Rik wonen met hun kinderen sinds 2021 in Oostenrijk. Ze runnen daar een bed and breakfast. Door de naweeën van corona beleefden ze een stroeve start, maar al snel zaten ze de wintermaanden vol. En nu inmiddels weten vakantiegangers ook 's zomers hun adres al te vinden. Dat is het gevolg van de populariteit van het zogeheten vliegvissen. Dit is een tak van de hengelsport waarbij speciale veertjes of haartjes aan de haak worden bevestigd. Daardoor denken vissen in een prooi te happen.

Carlijn: “In het begin was het lastig, want visrecht is in Oostenrijk het recht van de inwoners zelf en niet van de overheid. Maar we hebben nu toch een stuk water van iemand kunnen pachten waardoor we vliegvissen als extra kunnen aanbieden.''

'Ik Vertrek'

Het is een heel andere manier van geld verdienen dan ze in Nederland gewend waren. Carlijn werkte in het onderwijs en Rik was als supervisor security bij de NS verantwoordelijk voor de veiligheid op de Eurostar, de trein die tussen Londen en Amsterdam rijdt. Dat ze ooit naar het buitenland zouden gaan was vanwege hun stabiele bestaan niet vanzelfsprekend. Al moet Carlijn toegeven dat in haar geval sprake was van een sluimerend 'Ik Vertrek-gevoel.'

Ze heeft vroeger een paar jaar snowboard-les gegeven en daar de liefde voor de Oostenrijkse natuur ontwikkeld. ''Dus toen we hadden besloten de stap te nemen om een bed and breakfast te beginnen in het buitenland, gaf Oostenrijk ons, vanwege mijn verleden daar, het beste gevoel.''   

De Indische buurt in Haarlem-Noord zal blijven trekken. Zeker voor Carlijn, die een geboren en getogen Haarlemse is. Maar ze kunnen met overtuiging stellen dat ze hun draai hebben gevonden in Oostenrijk. De B&B loopt zoals ze hadden gehoopt en met hun kinderen gaat het goed op school. Ze spreken de taal en skiën is voor hen net zo gewoon als fietsen voor Hollandse kinderen. Maar vanavond zijn ze weer even echt Nederlander. ''Dat zit er in en krijg je er niet uit', zegt Carlijn. ''We hopen dat Oranje wint.'' 

Of ze voor Nederland zijn of voor Oostenrijk? Rik en Carlijn Sieben uit Haarlem hoeven niet lang over het antwoord na te denken. Hoewel ze nu een aantal jaren in het plaatsje Finkenberg in de deelstaat Tirol wonen, zitten ze vanavond in oranjekleding voor de buis. Het Nederlands Elftal hoopt zich ten koste van de Oostenrijkers op het EK te plaatsen voor de achtste finales.     

Rik en Carlijn kijken de wedstrijd vanavond in een sportcafé. Oranje zal daar de overheersende kleur zijn, want er zijn daar meer Nederlanders die benieuwd zijn naar de verrichtingen van de nationale ploeg. Onder Oostenrijkers ligt dat anders. Het voetbal wint dankzij de goede prestaties van das Team weliswaar aan populariteit; met elkaar kijken in een stube doen ze alleen met belangrijke ski-evenementen. ''Ze houden van voetbal, maar dat legt het af tegen de skisport'', zegt Rik (48), ''Versierde straten zie je hier niet'', voegt Carlijn (44) toe. 

Op de school van hun kinderen leeft het wat meer dan op straat, maar Silke van 9 en Sven van 4 merken nauwelijks iets van plagerijtjes. Dat komt ook door de fase in het toernooi: het is allemaal nog niet beslissend voor de titel. Bovendien geldt de tegenstander van vanavond voor géén van beide ploegen als grote rivaal. En daar komt nog bij dat Nederland na de uitslagen van gisteravond zelfs bij een nederlaag verzekerd is van een plaats in de achtste finales. 

Terugreis

Het gezin Sieben belt vanuit de auto. Ze zijn op de terugreis van Haarlem naar hun woonplaats vlak bij het bekende skioord Mayrhofen. Ze waren hét verrassingsnummer op het feest ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Carlijns moeder. ''We hebben een paar heerlijke dagen gehad en hebben vrijdag natuurlijk met zijn allen naar Nederland-Frankrijk gekeken'', zegt ze. ''Afscheid nemen is dan altijd even lastig. Maar ja, dat wisten we toen we naar Oostenrijk emigreerden.'' 

Corona

Carlijn en Rik wonen met hun kinderen sinds 2021 in Oostenrijk. Ze runnen daar een bed and breakfast. Door de naweeën van corona beleefden ze een stroeve start, maar al snel zaten ze de wintermaanden vol. En nu inmiddels weten vakantiegangers ook 's zomers hun adres al te vinden. Dat is het gevolg van de populariteit van het zogeheten vliegvissen. Dit is een tak van de hengelsport waarbij speciale veertjes of haartjes aan de haak worden bevestigd. Daardoor denken vissen in een prooi te happen.

Carlijn: “In het begin was het lastig, want visrecht is in Oostenrijk het recht van de inwoners zelf en niet van de overheid. Maar we hebben nu toch een stuk water van iemand kunnen pachten waardoor we vliegvissen als extra kunnen aanbieden.''

'Ik Vertrek'

Het is een heel andere manier van geld verdienen dan ze in Nederland gewend waren. Carlijn werkte in het onderwijs en Rik was als supervisor security bij de NS verantwoordelijk voor de veiligheid op de Eurostar, de trein die tussen Londen en Amsterdam rijdt. Dat ze ooit naar het buitenland zouden gaan was vanwege hun stabiele bestaan niet vanzelfsprekend. Al moet Carlijn toegeven dat in haar geval sprake was van een sluimerend 'Ik Vertrek-gevoel.'

Ze heeft vroeger een paar jaar snowboard-les gegeven en daar de liefde voor de Oostenrijkse natuur ontwikkeld. ''Dus toen we hadden besloten de stap te nemen om een bed and breakfast te beginnen in het buitenland, gaf Oostenrijk ons, vanwege mijn verleden daar, het beste gevoel.''   

De Indische buurt in Haarlem-Noord zal blijven trekken. Zeker voor Carlijn, die een geboren en getogen Haarlemse is. Maar ze kunnen met overtuiging stellen dat ze hun draai hebben gevonden in Oostenrijk. De B&B loopt zoals ze hadden gehoopt en met hun kinderen gaat het goed op school. Ze spreken de taal en skiën is voor hen net zo gewoon als fietsen voor Hollandse kinderen. Maar vanavond zijn ze weer even echt Nederlander. ''Dat zit er in en krijg je er niet uit', zegt Carlijn. ''We hopen dat Oranje wint.'' 

Het is vandaag de eerste dag voor Rikko Voorberg als kersverse Amsterdammer van het jaar. De initiatiefnemer van de Rouwen en Vieren Kas, die jaarlijks in december op het Mercatorplein staat, won gisteravond de verkiezing van vijf andere kandidaten in het DeLaMar Theater. Vanochtend vroeg zocht AT5 hem op bij zijn kantoor. "Fantastisch, wat een manier om wakker te worden!"

Stralend maar ook een beetje beduusd staat Voorberg voor de deur van Midwest, het buurthuis en bedrijfsverzamelgebouw in de Mercatorbuurt in West waar zijn kantoor huist. "Wat er de afgelopen 16 uur is gebeurd? Vooral heel veel genoten, heel veel mooie mensen ontmoet en het een beetje laten bezinken."

De Rouwen en Vieren Kas is een glazen tuinkas op het Mercatorplein. Het is een openbare plek in de stad waar kun je rouwen om een dierbare, maar ook kun je er een kaarsje opsteken of iets opschrijven voor diegenen die je allemaal mist en liefhebt. Ook zijn vrijwilligers aanwezig met wie je je rouw kunt delen. 

"Het is een ongelooflijke erkenning, al die mensen die hier zo mee bezig zijn geweest en nog steeds op verschillende plekken rouwen en vieren mogelijk maken om rouwruimte geven. Dat het op dit podium deze erkenning krijgt en het verbindende element daarvan, dat is fantastisch", vertelt Voorberg.

Op de vraag of hij al herkend wordt op straat barst hij in lachen uit. "Gisteravond was wel leuk, we zaten op straat nog na te borrelen bij ons in de Jordaan en kwamen er steeds mensen om me te feliciteren en liepen er mensen langs die riepen:  'Dit is de Amsterdammer van het jaar geworden!' Echt geweldig!"

Burgemeester Halsema, die gisteravond de prijs uitreikte namens de Amsterdammers die gestemd hadden, vindt het een geweldige winnaar. "Ik vind de Rouwen en Vieren Kas echt een geweldige vondst. Vooral omdat het startte in coronatijd, toen er veel mensen eenzaam waren en anderen verloren. Het is toch een manier om bij elkaar te kunnen zijn en aandacht te hebben voor mensen die dood gegaan zijn." 

Theoloog

Voorberg is van oorsprong theoloog maar merkte tijdens zijn studie al hoe belangrijk het is om ideeën in de praktijk te brengen, zoals de rouwkas. "Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om iets vast te kunnen pakken, dat je ergens naartoe kunt en zelf kunt ervaren. Dan leer je zoveel meer en ontstaat er zoveel meer verbinding dan dat je iets moet weten." 

Dat je geen groot kantoor op de Zuidas hoeft te hebben om succesvol te zijn, bewijst Voorberg zodra hij zijn kantoor laat zien: een piepkleine ruimte van een krappe  2 bij 3 meter zonder uitzicht. Lachend: " Hier wordt vooral heel hard gewerkt en verder ben ik buiten en onderweg en heb ik gesprekken met mensen in de wijk."

Nog 364 dagen

Voorberg heeft grote plannen voor de komende 364 dagen dat hij de titel Amsterdammer van het Jaar mag dragen. Zo hoopt hij dit jaar nog op een permanente rouwkas op het Hudsonplein en wil hij op meer plekken van dit soort kassen in en buiten Amsterdam. "Eigenlijk zijn we de hele tijd bezig; waar moet ruimte voor gemaakt worden in de stad? Ik merk dat dat wat vanochtend is wat door mijn hoofd gaat. Er is bijvoorbeeld heel veel pijn over de situatie rondom de regering, maar ook verder weg in de wereld, en waar is een plek om daarvoor bij elkaar komen?"

Het Centraal Station en Zuid behoren tot de drukste stations van het land. Dagelijks maken er respectievelijk 151.000 en 50.000 reizigers gebruik van. Maar een deel van die reizigers heeft regelmatig last vertraging. Uit navraag van AT5 bij ProRail blijkt dat ruim 10 procent van de treinen al jaren niet op tijd aankomt en na de coronapandemie zakt dat alsmaar verder weg. Vooral de betrouwbaarheid van de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Rotterdam is dramatisch.  

De NS en ProRail houden voor alle treinreizen bij of de reiziger op tijd op de bestemming aankomt, dat wordt ook wel reizigerspunctualiteit genoemd. Dat wordt gedaan voor zowel het hoofdrailnet (HRN), waar zo goed als alle treinen op rijden, als voor de hogesnelheidslijn (HSL).

Bij het hoofdrailnet wordt de punctualiteit gemeten op 5 en 15 minuten. Dat wil zeggen dat de reiziger bij aankomst op het uitcheckstation minder dan 5 of 15 minuten vertraging had ten opzichte van de reis die hij vanaf het moment van inchecken volgens de reisplanner had kunnen maken. Voor de reizigerspunctualiteit gebruiken ProRail en de NS het snelste reisadvies dat twee dagen van tevoren beschikbaar is in de reisplanner. Werkzaamheden die bekend zijn worden daardoor wel meegenomen, maar noodwijzigingen of verstoringen op de dag zelf niet.

De norm die wordt gehanteerd voor de treinreizen die met vertraging mogen aankomen staat voor de maximaal 5 minuten vertraging op 91.5 procent en voor de maximaal 15 minuten op 97.4 procent. Voor de HSL wordt alleen op vijf minuten vertraging gerapporteerd, die norm staat op 84.2 procent.

De norm die de NS en ProRail hanteren worden gebruikt voor het landelijk gemiddelde van alle treinreizen. Maar zowel Zuid als Centraal halen het landelijk doelgemiddelde in ieder geval niet. AT5 bekeek de punctualiteitscijfers van de twee drukste stations uit de stad sinds 2016 en daaruit blijkt dat de cijfers steeds verder wegzakken. 

Corona verbloemt probleem

Om te beginnen met het Centraal Station. De punctualiteit zat de drie jaren voordat corona kwam steeds rond de 90 procent, net onder de norm voor het landelijk gemiddelde. In 2018 nam het aantal treinen dat binnen vijf minuten vertraging aankwam zelfs weer wat toe. Maar de eerste keer in de afgelopen acht jaar dat het Centraal boven die doelstelling kwam voor het gemiddelde van het hele land, was pas in de coronaperiode. 

Vanwege de sterk teruglopende reizigersaantallen, uitgedunde dienstregelingen en bovengemiddeld veel korte reizen werd de norm twee opeenvolgende jaren gehaald. Maar volgens ProRail vertekent die stijging eigenlijk het beeld over hoe het nou precies op het spoor gaat de afgelopen jaren. Want met de terugkerende reizigers in 2022 en de langere ritten die zij weer maken daalt de punctualiteit hard.

Afgelopen jaar kwam maar 87,5 procent van de reizen binnen vijf minuten vertraging aan op Centraal.  Tot nu toe lijkt het ook dit jaar dat de punctualiteit verder wegzakt. Na een half jaar komt het percentage uit op 84,8 procent. 

Drama voor de HSL

Bij de HSL, die Amsterdam CS onder andere met Rotterdam verbindt, is de trend hetzelfde maar pakt het wel veel steviger uit. Ook hier steeg de lijn in de coronaperiode, maar stortte daarna dramatisch in. In 2023 zat de reizigerspunctualiteit op 73,5 procent, ruim tien procentpunten onder de landelijke norm. Dit jaar zit daar nog niet verre van een verbetering in en is de tussenstand op het moment 66,4 procent van de treinen. 

Een van de problemen waardoor de punctualiteit verder daalt op de HSL, zijn de snelheidsbeperkingen die zijn opgelegd op het spoor. De gebruikelijke 160 kilometer per uur die de hogesnelheidstrein rijdt wordt niet meer overal gereden vanwege constructiefouten. Bij een viaduct ter hoogte van het Zuid-Hollandse dorp Rijpwetering mag nog maar 80 kilometer per uur worden gereden omdat er scheurtjes ontstonden. Bij nog negen andere constructies op het traject mocht er ook maar  120 kilometer per uur worden gereden, omdat ze niet sterk genoeg zijn en moesten worden hersteld.

Halverwege april besloot de NS zelfs om de dienstregeling tijdelijk aan te passen, omdat er geen oplossing in zicht was voor de snelheidsbeperkingen. Een aantal van de snelheidsbeperkingen zijn inmiddels wel weer opgelost. 

Volgens de NS zijn er nog twee redenen waarom zowel de HSL als het HRN blijven dalen in de punctualiteit. Het tekort aan materieel en personeel, waardoor er gebruik moet worden gemaakt van kortere treinen, en het gebrek aan bufferruimte in de dienstregeling. Bij grootschalige werkzaamheden moet de spoorbeheerder toch treinen laten doorrijden, maar dan in een krappe dienstregeling. 

Op Station Zuid gaat het wat beter

De reizigerspunctualiteit bij Station Zuid geeft, ondanks dat het iets beter gaat, eenzelfde beeld als bij Centraal. Al zat Zuid in 2017 al boven de landelijk norm en leek er daar juist verbetering in te komen. Toch zakte de punctualiteit ook hier na de coronaperiode weg en zat deze afgelopen jaar zelfs onder het percentage van voor de pandemie. Op het station zakt de punctualiteit niet zo hard als bij CS, die komt na een half jaar voorlopig uit op 88,1 procent.

Ook bij de HSL is het beeld hetzelfde en zie je de punctualiteit een duikvlucht nemen sinds 2022. In de afgelopen twee jaar daalde het aantal met 15 procentpunten en net als bij CS blijft dat nog steeds sterk afnemen. 

ProRail zelfkritisch

In het eigen jaarverslag concludeerde ProRail dat het altijd nog niet goed lukt om het spoor zo in te richten dat treinen op tijd rijden. In het jaarverslag schrijft de spoorbeheerder het 'heel vervelend' te vinden voor de reizigers. "Zij moeten kunnen rekenen op een betrouwbaar spoor." Het bedrijf zegt hard te werken aan verbeteringen. 

Zo is de bedoeling dat aan het einde van het jaar een groot deel van de snelheidsbeperkingen op de HSL moeten zijn opgeheven, waardoor de treinen weer met een stuk minder vertraging kunnen rijden. Maar: "Dit betekent niet dat er aan het einde van het jaar geen tijdelijke snelheidsbeperkingen meer zullen zijn, omdat gedurende een jaar zich altijd situaties zullen voordoen die daarom vragen." Zo blijft de beperking bij Rijpwetering ook volgend jaar nog van kracht

Verder wordt er geprobeerd om voldoende bufferruimte te creëren in de dienstregeling, die nu dus vaak te strak gepland is. Door die buffer zouden werkzaamheden niet meteen een heel groot effect hebben op de dienstregeling en zou vertraging moeten worden voorkomen. Daarnaast wordt er ingezet om het aantal storingen te verlagen. 

Storingen

Sinds 2020 zijn er rond Centraal en Zuid namelijk veertien grote verstoringen geweest waardoor het treinverkeer minimaal twee uur plat lag. Meer dan de helft van die verstoringen kwam door een (bijna) aanrijding op het spoor. Om dat aantal te verlagen kijkt ProRail onder andere naar de inzet van flitscamera's bij overwegen.

De overige grote verstoringen komen voort uit defecte bruggen, treinen, bovenleidingen of wissels. Twee van de verstoringen van de afgelopen vier jaar hebben een grotere impact gehad. Zo werd er in 2021 een verdacht pakketje aangetroffen op CS, waardoor het station moest worden ontruimd en tijdelijk werd gesloten. Na een paar uur werd duidelijk dat de inhoud van het pakket niet gevaarlijk was. 

De verstoringen met de meeste impact en die bij de meesten waarschijnlijk nog wel in het geheugen staat gegrift, is de storing in de verkeersleidingspost van ProRail in Amsterdam. Op zondag 4 juni van vorig jaar legde de storing al het treinverkeer rond de stad plat, voor meer dan 12 uur. 

Reizigers gestrand

De hele zondagavond kon er geen trein meer rijden door de storing. Reizigers die nog op de trein moesten stappen, zoals na het concert van Harry Styles in de Johan Cruijff Arena, waren gedwongen om te overnachten in de stad. De Ziggo Dome opende de deuren voor de concertgangers, zodat ze daar konden slapen. Sommige reizigers verbleven de nacht op de stations, onder warmhouddekens en op de vloer. 

Ook aan het begin volgende ochtend was de storing nog niet opgelost. Rond 09.00 uur kon de dienstregeling weer opgang komen. ProRail opende een tijdelijke uitwijklocatie in Utrecht voor de verkeersleiding, vanaf daar kan het treinverkeer worden geregeld. 

De verkeersleiding bleef daar bijna de gehele week nog zitten, omdat het probleem nog moest worden opgelost. De storing bleek uiteindelijk te zijn veroorzaakt door een defect hardware-onderdeel in het systeem voor de bediening van de seinen en wissels. 

De NS en ProRail concludeerden na een onderzoek dat de storing in de verkeersleidingspost was onderschat. "De overtuiging was dat het ging om een reguliere storing die snel kon worden opgelost." De zogeheten crisismanagementorganisatie van ProRail kwam daardoor pas laat bij elkaar. 

Verbeteringen

Ook dit jaar weet ProRail dat de prestaties onder druk blijven staan. "We hebben ook de komende jaren te maken met complexe uitdagingen en schaarsten, die niet eenvoudig op te lossen zijn. Dat is ontzettend vervelend voor onze klanten."

Wel laat de spoorbeheerder weten zich maximaal in te zetten voor een verbetering van de prestaties en hebben onlangs een verbeterprogramma opgezet samen met de NS om de reizigerspunctualiteit weer op te krikken in de richting van de norm. 

Aan het weer zal het niet liggen voor de tientallen bromfietsers die zich eerder vandaag verzamelden bij café Joppe in Aalsmeer. Ze vieren dat tien jaar geleden de 'Eerste Aalsmeerse Toerrit' werd verreden door drie vrienden uit het dorp. Inmiddels bestaat de groep uit tientallen klassieke bromfietsen, die ter ere van het jubileum op pad gingen.

De lucht bij café Joppe kleurt niet enkel blauw door de wolkeloze lucht boven Aalsmeer. Meer dan zeventig klassieke bromfietsen hebben zich verzameld voor de tiende jaarlijkse 'Eerste Aalsmeerse Toerrit.' Een idee dat in 2014 werd bedacht door bromfietsfanaten Dirk, Jan en Joost.

"We hadden al wel een paar jaar brommers, en deden toen een keer mee aan een toertocht elders. Zo zijn we op het idee gekomen om ook in Aalsmeer wat te organiseren." Aan het woord is café-eigenaar Jan van Schuppen, een van de drie mannen die tien jaar geleden het voortouw nam.

"We hebben in al die tijd alleen door corona één keer een streep door de rit moeten zetten. Op het hoogtepunt hadden we wel 120 deelnemers. Dat was bijna niet meer te behappen zonder verkeersregelaars, dus sindsdien hangen we iets minder gewicht aan het aantal deelnemers. Zolang het weer maar goed is."

En het weer zit zeker mee op deze zonovergoten zondag. Vaste deelnemer Chris van Arenthals is op zijn 'jeugdliefde' aan komen rijden: "Een Zündapp (Duits bromfietsmerk, red.), zoals de meesten hier hebben. Het was m'n eerste brommertje toen ik zestien was, en toen ik hem op een gegeven moment weer langs zag komen kon ik het niet laten om hem terug te kopen."

De vijftig jaar oude bromfiets heeft als bijnaam 'de Boswachter'. Daar zit geen lang verhaal achter, vertelt Chris. "Hij is gewoon erg groen."

Route blijft geheim

Ter ere van het jubileum rijdt de groep tussen 13.00 en 17.00 uur een ronde van zo'n zeventig kilometer. De precieze route blijft geheim, al doet het nummerplaatje dat ter gelegenheid van het jubileum is gemaakt vermoeden dat het iets met schilder Piet Mondriaan te maken heeft.

De route is ook eigenlijk niet belangrijk, vertelt medeoprichter Jan: "Iedereen rijdt rustig achter elkaar aan, het hoeft ook niet snel. Zolang we er maar lol in hebben." Bij vertrek staat Chris al te glimlachen: "Schitterende weggetjes, bruggetjes en heerlijke vergezichten, wat wil je nog meer?"

Bijna iedereen die voet zet op het terrein van Zorgboerderij Zebrazorg in Vogelenzang voelt het: hier mag je zijn wie je bent. Daarom is het voor beheerders Jacqueline Nijssen (62) en Jos van Bokkum (68) best moeilijk om de plek waar ze tien jaar lief en leed hebben gedeeld, achter zich te laten. “Deze plek heeft de aantrekkingskracht van een magneet.”   

Het beheerdershuis wordt dezer dagen hoe langer hoe leger, maar rondom de boerderij gaat alles gewoon zijn gangetje. Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en/of een zorgvraag voeren en verzorgen onder begeleiding de vele dieren. En dat moet ook, vinden Jacqueline en Jos. “Zebrazorg blijft ook zonder ons doorgaan. De opvolging is goed geregeld. Daar hebben wij heel veel vertrouwen in.”

Natuurlijk gaat het ze niet in de koude kleren zitten dat ze de plek waar ze tien jaar geleden neerstreken moeten verlaten. Een paar jaar geleden zeiden ze nog dat ze zelfs met een rollator de boerderij zouden runnen, maar dat gevoel is nu omgeslagen.

Volgens Jos is dat gevoel geleidelijk gekomen. “Het is een totaalplaatje van factoren. We realiseren ons dat we ouder worden. Het is heel intensief om hier te wonen. Twee weken per jaar gaan we op vakantie, de rest van het jaar zijn we in dienst van de boerderij en de dieren, 24/7.” Toen Jos ziek werd en Jacquelines moeder stierf kwam het besef dat het tijd werd om Zebrazorg aan anderen over te laten.

Thuiskomen

Het was in 2014 toen Jacqueline, die locatiehoofd voor jongeren met psychiatrische problemen was, solliciteerde op de advertentie op Facebook. "Er werd een beheerder gevraagd die  affiniteit had met zorg." Bij het sollicitatiegesprek in de boomgaard voor de boerderij wist ze: “Dit gaat mijn plek zijn. Hier ben ik thuis. Het moet zo zijn.”

Tekst loopt door onder de foto.

Daarentegen moest Jos, die in de crisisjeugdzorg had gewerkt, er nog wel een nachtje over slapen. “Ik kom uit Amsterdam, een stadsjongen. Voordat ik hier kwam had ik bij wijze van spreken nog nooit een dier aangeraakt.”

Van ezels tot alpaca's

Uiteindelijk werd Jos directeur en nam Jacqueline de bedrijfsvoering onder haar hoede, later ruilden ze van functie. Het team en de activiteiten breidden zich in de daaropvolgende jaren uit. Nu werken er zo’n vijftig mensen van vaste medewerkers, zzp-ers, vrijwilligers en vele therapiedieren. Van ezels, alpaca’s tot paarden, kippen en varkens.

“Alles hier op de boerderij staat ten dienste van een dagprogramma, waarbij jongeren begeleiding en behandeling krijgen. Het gaat verder dan alleen kippenvoeren en knuffelen met honden, hoe belangrijk dat ook is.”

“Er zit een hele methodiek achter, die bijdraagt aan heling. Zodat jongeren weer bij de kern komen van wie ze zijn en zich weer herinneren wat ze te doen hebben in deze wereld”, vertelt Jacqueline.

Tekst loopt door onder de foto.

In al die jaren is Zebrazorg een zelfstandige organisatie gebleven. Volgens het tweetal is dat een voordeel. Onder andere omdat ze daardoor vrij snel kunnen schakelen. “Na corona zagen we bijvoorbeeld dat de druk op jonge meiden enorm toenam. Door snel in te springen op deze problematiek konden we met geld van het Guusje Nederhorst Fonds een speciaal programma voor deze groep starten. Omdat we kleinschalig zijn hoeven we niet over tig schijven te gaan voordat we kunnen beginnen.”

Lief voor elkaar

De laatste jaren heeft Jacqueline veel ingezet op het ontwikkelen van familiewerk, want zo zegt ze: “Een zorgvraag staat niet op zich. Om een kind weer in de wereld te zetten, moeten we de familie, de omgeving erbij betrekken. Hoe kunnen we hen weer met elkaar verbinden en sterker maken, zodat het kind, de jongere het leven weer aankan?”

Tekst loopt door onder de foto.

En hoewel Jacqueline en Jos binnenkort het fort gaan verlaten, blijven deze programma’s overeind. “Het bijzondere is dat iedereen zich met hart en ziel inzet voor deze plek. We zijn bij Zebrazorg lief voor elkaar. Hier lopen jongeren rond met een laag IQ naast hoogbegaafden. Ze weten dat ze op hun eigen tempo kunnen ontdekken wie ze zijn en wat ze te doen hebben op deze wereld.”    

Storm 2019

Op de vraag of er naast de vele mooie momenten ook dieptepunten zijn geweest, kijken ze elkaar aan. “We hebben hele ingrijpende dingen meegemaakt, maar daarna volgt er altijd een soort echo. Door op deze momenten ook de deelnemers erbij te betrekken, worden (andere) pijnlijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt. We houden pijn niet weg.”

Zo’n echo ervaarden ze bijvoorbeeld na de storm in 2019. Een rij van reusachtige eikenbomen vielen als lucifers om, boven op het net gebouwde natuurlokaal. Jacqueline: “Nog dezelfde avond stond het hele dorp hier te helpen en de volgende dag kwamen aannemers aanrijden die het natuurlokaal weer hebben opgebouwd. Heel ontroerend is dat. Alsof iedereen weet dat dit een belangrijke plek is om voor te zorgen.”

Volgens Jos werkt Zebrazorg als een soort magneet op mensen. “Bijna iedereen die hier een stap op het terrein zet, komt terug. We hebben bedrijven die een dagje komen helpen als teambuilding. Die zien we elk jaar weer.”

Jacqueline vult aan. “Deze plek maakt dat er een enorme bereidheid is om samen de schouders eronder te zetten. Bij Zebrazorg wil iedereen het beste van zichzelf geven.” En dat blijft zo. Ook als Jos en Jacqueline op 30 juni de sleutel van de beheerderswoning overhandigen aan vaste medewerker Leonie.

Bijna iedereen die voet zet op het terrein van Zorgboerderij Zebrazorg in Vogelenzang voelt het: hier mag je zijn wie je bent. Daarom is het voor beheerders Jacqueline Nijssen (62) en Jos van Bokkum (68) best moeilijk om de plek waar ze tien jaar lief en leed hebben gedeeld, achter zich te laten. “Deze plek heeft de aantrekkingskracht van een magneet.”   

Het beheerdershuis wordt dezer dagen hoe langer hoe leger, maar rondom de boerderij gaat alles gewoon zijn gangetje. Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en/of een zorgvraag voeren en verzorgen onder begeleiding de vele dieren. En dat moet ook, vinden Jacqueline en Jos. “Zebrazorg blijft ook zonder ons doorgaan. De opvolging is goed geregeld. Daar hebben wij heel veel vertrouwen in.”

Natuurlijk gaat het ze niet in de koude kleren zitten dat ze de plek waar ze tien jaar geleden neerstreken moeten verlaten. Een paar jaar geleden zeiden ze nog dat ze zelfs met een rollator de boerderij zouden runnen, maar dat gevoel is nu omgeslagen.

Volgens Jos is dat gevoel geleidelijk gekomen. “Het is een totaalplaatje van factoren. We realiseren ons dat we ouder worden. Het is heel intensief om hier te wonen. Twee weken per jaar gaan we op vakantie, de rest van het jaar zijn we in dienst van de boerderij en de dieren, 24/7.” Toen Jos ziek werd en Jacquelines moeder stierf kwam het besef dat het tijd werd om Zebrazorg aan anderen over te laten.

Thuiskomen

Het was in 2014 toen Jacqueline, die locatiehoofd voor jongeren met psychiatrische problemen was, solliciteerde op de advertentie op Facebook. "Er werd een beheerder gevraagd die  affiniteit had met zorg." Bij het sollicitatiegesprek in de boomgaard voor de boerderij wist ze: “Dit gaat mijn plek zijn. Hier ben ik thuis. Het moet zo zijn.”

Tekst loopt door onder de foto.

Daarentegen moest Jos, die in de crisisjeugdzorg had gewerkt, er nog wel een nachtje over slapen. “Ik kom uit Amsterdam, een stadsjongen. Voordat ik hier kwam had ik bij wijze van spreken nog nooit een dier aangeraakt.”

Van ezels tot alpaca's

Uiteindelijk werd Jos directeur en nam Jacqueline de bedrijfsvoering onder haar hoede, later ruilden ze van functie. Het team en de activiteiten breidden zich in de daaropvolgende jaren uit. Nu werken er zo’n vijftig mensen van vaste medewerkers, zzp-ers, vrijwilligers en vele therapiedieren. Van ezels, alpaca’s tot paarden, kippen en varkens.

“Alles hier op de boerderij staat ten dienste van een dagprogramma, waarbij jongeren begeleiding en behandeling krijgen. Het gaat verder dan alleen kippenvoeren en knuffelen met honden, hoe belangrijk dat ook is.”

“Er zit een hele methodiek achter, die bijdraagt aan heling. Zodat jongeren weer bij de kern komen van wie ze zijn en zich weer herinneren wat ze te doen hebben in deze wereld”, vertelt Jacqueline.

Tekst loopt door onder de foto.

In al die jaren is Zebrazorg een zelfstandige organisatie gebleven. Volgens het tweetal is dat een voordeel. Onder andere omdat ze daardoor vrij snel kunnen schakelen. “Na corona zagen we bijvoorbeeld dat de druk op jonge meiden enorm toenam. Door snel in te springen op deze problematiek konden we met geld van het Guusje Nederhorst Fonds een speciaal programma voor deze groep starten. Omdat we kleinschalig zijn hoeven we niet over tig schijven te gaan voordat we kunnen beginnen.”

Lief voor elkaar

De laatste jaren heeft Jacqueline veel ingezet op het ontwikkelen van familiewerk, want zo zegt ze: “Een zorgvraag staat niet op zich. Om een kind weer in de wereld te zetten, moeten we de familie, de omgeving erbij betrekken. Hoe kunnen we hen weer met elkaar verbinden en sterker maken, zodat het kind, de jongere het leven weer aankan?”

Tekst loopt door onder de foto.

En hoewel Jacqueline en Jos binnenkort het fort gaan verlaten, blijven deze programma’s overeind. “Het bijzondere is dat iedereen zich met hart en ziel inzet voor deze plek. We zijn bij Zebrazorg lief voor elkaar. Hier lopen jongeren rond met een laag IQ naast hoogbegaafden. Ze weten dat ze op hun eigen tempo kunnen ontdekken wie ze zijn en wat ze te doen hebben op deze wereld.”    

Storm 2019

Op de vraag of er naast de vele mooie momenten ook dieptepunten zijn geweest, kijken ze elkaar aan. “We hebben hele ingrijpende dingen meegemaakt, maar daarna volgt er altijd een soort echo. Door op deze momenten ook de deelnemers erbij te betrekken, worden (andere) pijnlijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt. We houden pijn niet weg.”

Zo’n echo ervaarden ze bijvoorbeeld na de storm in 2019. Een rij van reusachtige eikenbomen vielen als lucifers om, boven op het net gebouwde natuurlokaal. Jacqueline: “Nog dezelfde avond stond het hele dorp hier te helpen en de volgende dag kwamen aannemers aanrijden die het natuurlokaal weer hebben opgebouwd. Heel ontroerend is dat. Alsof iedereen weet dat dit een belangrijke plek is om voor te zorgen.”

Volgens Jos werkt Zebrazorg als een soort magneet op mensen. “Bijna iedereen die hier een stap op het terrein zet, komt terug. We hebben bedrijven die een dagje komen helpen als teambuilding. Die zien we elk jaar weer.”

Jacqueline vult aan. “Deze plek maakt dat er een enorme bereidheid is om samen de schouders eronder te zetten. Bij Zebrazorg wil iedereen het beste van zichzelf geven.” En dat blijft zo. Ook als Jos en Jacqueline op 30 juni de sleutel van de beheerderswoning overhandigen aan vaste medewerker Leonie.

Waar bij sommigen de nekharen overeind gaan staan bij het idee om met drie jonge kinderen op wereldreis te gaan, kan de Heemskerkse familie Hoogland niet wachten tot hun tweede grote avontuur deze zomer begint. Kinderen krijgen, heeft hun reislust nooit in de weg gestaan; integendeel: "We zijn alleen maar meer gaan reizen."

De familie Hoogland, bestaande uit moeder Sanne (34), vader Arjan (36) en hun kinderen Colin (9), Ivy (6) en Riff (4), begon hun wereldreis in de zomer van 2022. Nu zijn ze voor even thuis in Heemskerk, maar de onrust neemt alweer toe. Dus deze zomer vertrekken ze voor hun tweede lange reis naar Bali, om vervolgens te zien waar de wind hen brengt.

In 2013 maakten Sanne en Arjan voor het eerst een verre reis, naar Amerika. "Dat voelde echt als een avontuur. Een andere valuta, taal en cultuur. We dachten echt: 'wat is dit gaaf'."

Er volgden meerdere verre reizen en de komst van hun kinderen weerhield hen er niet van om te blijven reizen. "Toen onze dochter elf maanden was, gingen we naar Kaapverdië. En dan niet naar het toeristische gedeelte. In mijn hoofd is een dagje Efteling met kinderen net zo'n onderneming als een dag in het vliegtuig."

Maar niet iedereen ziet het zo. "Mensen om ons heen zeiden vaak: 'Nou, Europa heeft toch ook mooie plekken? Moet je nou zo ver?' Dat is natuurlijk ook zo, maar alles heeft toch enigszins dezelfde vibe en is niet te vergelijken met de ervaring van een compleet andere cultuur."

Nu of nooit

De droom om ooit een wereldreis te maken spookten door hun hoofd. Maar met het idee van 'dat komt later wel' waren ze klaar toen de coronapandemie uitbrak. "Onze jongste heeft een geestelijke beperking. Dat de toekomst heel onzeker is, is voor ons de reden om nu te reizen"

De knoop werd doorgehakt. Sanne zegde haar baan als basisschoollerares op en Arjan zijn baan als directeur bij een administratiekantoor. Bepakt en bezakt met kleding voor een week en een backpack vol speelgoed stapte het gezin in de zomer van 2022 in de Airbus A380 om op avontuur te gaan.

Bubbel

Gedurende de reis gaf Sanne de kinderen zelf les. "Twee à drie keer per week plande ik een schoolmoment in van een aantal uurtjes. Sommige dingen voegde ik samen, schrapte ik of gingen versneld. Doordat het één-op-één is, kon ik echt maatwerk leveren."

Het gezin genoot van de rustige bubbel waarin ze leefden. "Het verblijven op een andere plek en de 'gewone' dingen doen, zoals even naar de supermarkt gaan, knutselspullen kopen, fruit kopen en smoothies maken. Juist die rust en de ruimte om dat in je bubbeltje te doen, was heerlijk. In Nederland komt dat er niet van. Dan is de agenda altijd vol, daar is het echt leeg."

Naast het genieten van de kleine dingen samen, heeft het gezin ook de meest prachtige dingen gezien. "We hebben een cruise gedaan door Halong Bay, dat is zo'n mooie natuur. En Brazilië vond ik ook geweldig! Ik denk dat ik in mijn vorig leven Zuid-Amerikaans ben geweest", zegt Sanne lachend.

Unicorn-café

De kinderen daarentegen hebben weer andere hoogtepunten. "Dan komen ze met: 'Oh ja, ik weet nog dat ik daar van de glijbaan was gegaan, of dat ik jarig was en we naar het Unicorn-café gingen'. Dan denk ik: je hebt de olifanten naast je auto zien lopen. Maar het is juist zo mooi hoe kinderen anders naar dingen kijken."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Volgens Sanne is dat een verrijking en juist het mooie aan reizen met jonge kinderen. "Ze hebben zo'n andere belevingswereld en zien dingen die jij soms niet ziet. Waarom is dit? Wat is dat? Ze stellen vragen over dingen waar je zelf niet zo bij stilstaat. Dat kan gaan over een cultuurverschil of een arm/rijk-situatie. Kinderen dwingen je om anders over dingen na te denken en dat is heel leerzaam."

Nieuwe plannen

Bij terugkomst in Nederland snakte de familie al gauw weer naar de intieme bubbel waar ze zo van genoten hadden. De Nederlandse klaagmentaliteit en de volle agenda's werden snel weer eigen gemaakt. Waardoor de plannen om hieraan te ontsnappen en de bubbel in te kruipen snel werden gesmeed. "We waren gewoon de beste versie van onszelf ergens daar op reis."

Ze gingen het weer doen, maar wel een beetje anders. "De eerste keer hadden we vermogen vrijgemaakt vanuit de hypotheek. Voor de volgende reis werken mijn man en ik eerst remote, en hopelijk kunnen we daar nog een tijdje van doorreizen. Daarnaast verhuren we ons huis via Airbnb en gaan de kinderen naar een internationale school.

Met geld smijten

Of ze Nederland voorgoed zouden omruilen voor het leven in het buitenland, daar durft Sanne geen antwoord op te geven. "Ik denk er wel over, maar als ik denk aan de langetermijn voor de kinderen, bijvoorbeeld als ze willen studeren, dan is Nederland goed geregeld"

We weten niet wat voor zorg de jongste later nodig heeft? Het is fijn dat alle faciliteiten daarvoor in Nederland beschikbaar zijn. Ik heb in heel Azië nog nooit iemand met een beperking gezien, en dat vind ik een heftige gedachte."

Er echt over nadenken doen ze daarom niet. "Dan krijg ik het gevoel dat ik een beslissing moet nemen, dat wil ik nog niet. Ik wil gewoon per fase kijken wat goed voelt. Onze volgende reis is nu gepland voor een jaar, anderhalf jaar of misschien zelfs twee. Dat hangt ervan af hoe snel we met geld smijten," zegt ze lachend.

Benieuwd naar meer vakantiekiekjes van de familie Hoogland? Meld je dan nu aan voor ons gratis WhatsApp-kanaal! We houden je dagelijks op de hoogte van onze verhalen en delen er exclusieve content met jou.