Tommy Panis (27), Forum voor Democratie lijsttrekker in Velsen, gaat vol goede moed de eerste lokale verkiezingen in. Het woningtekort, vrijheid en schoonheid zijn voor hem belangrijke thema's. Maar het gaat ook altijd nog over de 'borrelwhatsappgroep', opgericht in 2017, waarin extreemrechtse ideeën, racistische en antisemitische teksten werden gedeeld. Panis zat daar niet alleen bij, sommige uitspraken komen van hem.  

Zelfs tijdens interview over Zoom zit hij strak in het pak. "Eigenlijk loopt niemand in Forum voor Democratie (FvD) er zo bij. Ja, Thierry. En Hiddema natuurlijk!" IJmuidenaar Tommy Panis (27), noemt Baudet bij zijn voornaam, want ook hij loopt al even mee binnen de partij, vanaf 2015, toen FvD nog een denktank was.

Daarna werkte Panis er mee als vrijwilliger, hielp hij bij campagnes, flyerde hij en was hij betrokken bij de oprichting van jeugdafdelingen (JFvD) in Haarlem, Utrecht, IJmuiden, alle plaatsen waar hij gewoond heeft. "Zo heb ik me bewezen binnen de partij. Toen zeiden ze: we kennen je, we vertrouwen je. " 

En zo werd hij de eerste lijsttrekker van de Velsense tak. De landelijke partijpolitici houden zich bij uitstek bezig met (inter)nationale thema's als terugtreding uit de EU, het aanpakken van migratie en met kritiek op klimaat- en coronabeleid. Dus hoe ziet de gemeentelijke agenda eruit? De IJmuidenaar zegt de 'kernwaarden van de partij: vrijheid, schoonheid en leefbaarheid' verdedigen. 

Vrijheid

"Ik denk dat wij het woordje vrijheid beter vertalen dan andere partijen op lokaal niveau", zegt hij. Niet verrassend voor wie zich ook verdiept heeft in het landelijke partijprogramma: "Wij willen bijvoorbeeld een QR-loze samenleving." 

"De QR-code wordt namelijk ook lokaal geforceerd. Uiteindelijk bepalen raad en college wat de boa's wel en niet doen. Het college heeft afgelopen jaar besloten dat boa's toch echt horeca-ondernemers moesten lastigvallen, zoals bij TV-kok René Pluijm is gebeurd."

Pluijm overtrad de corona-regels op dat moment, maar de manier waarop dat werd opgelost, zint Panis niet: "Nu staat de Halkade leeg. Leegstand is een belangrijk thema voor de gemeente, en als reactie op hoe leeg het daar is, pesten ze een horeca-ondernemer weg. Een tv-kok die veel toeristen en mensen met zich meebracht." 

Defend IJmuiden

Wat wel weg mag, zijn de twee kunstwerken, Domestikator ('pervers schroot') en de bikinibar, beide van kunstenaar Joep van Lieshout. Kunst mag wat de lokale FvD-voorman betreft meer gaan over "schoonheid, helden en trots".

En, over trots gesproken, dat mag best wat meer in onze cultuur naar voren komen, vindt Panis. Een 'prachtig' voorbeeld daarvan vindt Panis de groep Defend IJmuiden. Een groep die onderzocht werd door de politie wegens misdragingen bij demonstraties.

"Zij vonden dus echt dat mensen te veel ingeperkt werden in hun vrijheden. Te veel druk kwam vanuit de gemeente om zaken te sluiten en met corona te veel vrijheden in te leveren. Zij stonden daar tegen op. Met Oekraïne heb ik daar ook over teruggedacht: dit zijn de mensen die voor Velsen sterven aan het front als er wel een conflict zou komen."

Tekst loopt verder.

Dat sommigen toch ook een andere, negatieve kant zien bij de groep, ziet Panis niet. Spandoeken met QAnon hashtags? "Geloof het of niet, ik ken QAnon niet echt." Intimiderend gedrag, zwarte kleding, doodskoppen, gezichtsbedekking? Daar heeft Panis begrip voor. "Mensen die zich uitspreken tegen corona of het coronabeleid, zoals Willem Engel, daar wordt wel tegen opgetreden op een manier die we al heel lang niet meer gezien hebben. Zoals het blokkeren van rekeningen." Misinformatie? "Niet gehoord toen ik ze op het Plein 1945 zag."

Hypocriet

Maar maakt nieuwkomer FvD kans mee te mogen doen in de lokale coalitie? Als het aan Panis ligt wel, het hoe en met wie, dat komt na de uitslag wel. De huidige grootste partij, Velsen Lokaal steekt Forum achter de schermen alvast de helpende hand toe met praktische zaken, laat Panis weten. "Zij laten zien hoe alles werkt, zorgen ervoor dat we als nieuwkomer op de hoogte zijn. Erg sportief."

Zoveel kan nog niet gezegd worden voor CDA en VVD. "Die hebben ons al in de media uitgesloten." Het heeft hem misschien niet verrast, maar wel verontwaardigd. "Ik vind het hypocriet en ondemocratisch."

Panis zou graag zien dat de vragen van de interviewers alleen over politiek zouden gaan, over het partijprogramma. Maar zeg 'JFvD' en veel mensen denken terug aan screenshots uit een appgroep uit 2017 met radicaal rechtse en racistische opmerkingen, die in handen waren gekomen van HP/De Tijd. 

"Geintjes", zegt Panis daarover. "Daar moet ik me elke week wel een keer voor verantwoorden. Ik snap het wel, maar ik word er ook moe van. Het was een borrelgroep, bedoeld voor memes en grappen. Ik zat daar ook in. Met tweehonderd anderen, van JFvD, maar ook van JOVD, Jonge Democraten (De jeugdafdelingen van VVD en D66) en veel andere mensen."

Dat kan kloppen: de naam van de appgroep was: 'Borrelvd', en zou slaan op meer partijen met het woord 'democratie' in de naam. Én benadrukt Panis: "Er zijn nog meer van dit soort schandalen geweest, met een aan de JOVD-gelieerde appgroep bijvoorbeeld. Het is niet alleen JFvD bij wie dit gebeurd is."

Jonge gasten

Ook moeten we niet te veel zoeken achter die zogenaamde geintjes in appgroepen, vindt de lokale lijsttrekker. "Met een borrel op, stuurt iemand wel eens een grappige afbeelding die écht niet kan, iets goors, of maakt iemand wel eens een beetje een te fout grapje", verklaart hij. "We waren allemaal jonge gasten! En dan probeerden we elkaar te overtreffen, dat kan voor een buitenstaander misschien hard overkomen."

Maar ging het niet ver? 85 uitgelekte A4'tjes met schuttingtaal, is niet niks. Panis: "Jongeren onder elkaar vinden dat grappig en die kunnen dan écht wel uit elkaar trekken wat gemeend is, of ironisch en grappig, of een beetje tegen de edgy meme kant aan. Maar zet je dat onder een vergrootglas in het nieuws, dan denken ouderen echt wel van: 'wat gebeurt daar?'"

Op de gelekte screenshots is bijvoorbeeld een meme van Anders Breivik te zien, die in 2011 in Noorwegen 77 mensen doodde, en van Brenton Tarrant die in twee Nieuw-Zeelandse moskeeën 51 mensen vermoordde en veertig verwondde. Beide handelden uit rechtsextremistische motieven.

'95% blank'

"Het punt is", vervolgt Panis: "Er zijn in de appgroep nooit oproepen naar geweld geweest, er is nooit geweld verheerlijkt. Het is altijd een beetje een fout geintje geweest. Het zou antisemitisch, racistisch en seksistisch zijn, maar er zaten veel mensen in met een joodse afkomst, mensen van kleur, en veel vrouwen."

Toch: op de gelekte screenshots is een paar keer een 'Tommy' te zien. Als ene 'Bart (met twee emoji's van de Nederlandse vlag)' zegt: "Ik zou letterlijk iedere ideologie aanhangen die Nederland weer 95% blank maakt met 0% moslims", zegt deze Tommy: "Oke soort van same (hetzelfde, red)", meteen gevolgd door "Oke same gewoon".

Nog een voorbeeld: dezelfde Bart vraagt: "En wat vind je belangrijker? De godsdienstvrijheid of dat moslims weggaan?" Waarop Tommy weer antwoordt: "Witte ethnostaat."

Ernaar gevraagd zegt Panis: "Ik ben me niet bewust van die appjes. Er is veel gezegd en gedaan in die groep, het zou kunnen zijn dat ik dat vergeten ben. Maar ik kan me niet voorstellen dat ik dat gezegd heb over die witte ethnostaat en over moslims. Maar als ik dat gezegd heb, als mijn hele naam daarbij staat, dan ja. Dan moet ik die screenshots zien."

Maar hij neemt er ook geen afstand van. "Nee, want als ik er nu afstand van neem, dan beken ik de ernst van de uitspraken, en ik geloof echt niet dat er sprake was van ernst bij die afbeeldingen en uitspraken. Het is namelijk gewoon echt een meme groep geweest van een klein beetje vrienden onder elkaar en een beetje lollig doen."

Vier Tommy's

En dat zijn naam er bij staat, zegt niet veel, zegt Panis: Tommy is volgens hem geen ongewone naam in deze whatsappgroep met tweehonderd leden. "Er zaten vier leden in die Tommy heten. Ik herinner me niet dat ik ooit iets in die groepschat gezegd heb. Ik weet wel dat ik er heel lang in gezeten heb en dat ik het allemaal voorbij heb zien komen."

Toch blijkt uit een analyse van NH Nieuws dat de apps wel degelijk van hem afkomstig zijn. 

Overigens lijkt hij ook in één gelekt geval de toon van een medelid een keer te willen matigen. Als iemand met de uitspraak "als Thierry koning wordt komt er duizend jaar vrede" aan Hitlers duizendjarige rijk refereert, zegt Panis: "normaal doen". 

En als een ander Tommy na een twistpunt heeft uitgemaakt voor 'normie', een term voor iemand die de heersende mening voetstoots aanneemt en geen vragen stelt, reageert hij met een met drie puntjes uitgebeelde stilte "...", en: "niet terminaal autisme hebben maakt je nog geen normie".

Op de man af

En nu op de man af gevraagd: wil je een witte ethnostaat?, zegt hij: "Nee zeker niet, ik denk dat diversiteit ook belangrijk is voor een gemeenschap."

Dat raakt aan een ander politiek onderwerp in het hier en nu waarover op nationaal partijniveau scherpe woorden vallen: wat vindt Panis als lokale lijsttrekker eigenlijk van de opvang van Oekraïense vluchtelingen?

"Dat zijn wel echt oorlogsvluchtelingen natuurlijk. We zien elke dag de bombardementen. Ik vind eigenlijk dat we steun moeten sturen aan buurlanden, zodat die de Oekraïners kunnen opvangen. Maar ook Velsen zal een deel van de 2.000 Oekraïners in de regio Kennemerland moeten opvangen. Dat zal in tijdelijke huizen moeten, maar waar? We lopen tegen onze eigen grenzen aan."

"Het vervelende is ook dat we hier een enorme woningnood hebben die nog nooit zo hoog geweest is. Ik zal ook te allen tijde de belangen van de Velsenaren proberen te behartigen, en me dus focussen op de woningnood aan de jongeren die hier wonen en blijven wonen."

Vanwege uitgestelde zorg tijdens de coronapandemie zijn de wachtlijsten flink opgelopen. En dat blijft voorlopig nog zo: slechts ruim een kwart van alle ziekenhuizen zit weer op de volledige capaciteit. 113.000 uitgestelde zorgbehandelingen; dat valt niet meer in te halen, verwacht Sjoerd Bulstra van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging. „We kunnen niet nog harder gaan werken.”

Ook Thea Bloemer uit Bloemendaal had het sterke gevoel dat ze iets moest doen voor de mensen in Oekraïne. Daarom heeft ze zich verkleed als levend standbeeld om geld in te zamelen om medicijnen voor Oekraïense kinderen te kunnen kopen. Vanmiddag stond ze als 'het Nederlandse Vrijheidsbeeld' in het centrum van Bloemendaal. 

Daar staat ze, stokstijf met een vredesduif in haar linkerhand en in haar rechterhand een boekwerk met daarop in het blauw en geel 'Make Peace Not War'. Als iemand langsloopt, maakt ze een piepend geluidje. Voorbijgangers schrikken, lachen soms even of lopen stug door. Een enkeling doet een paar euro's in het potje naast haar voeten. "Ze mogen ook een tikkie sturen, hoor", lacht Thea, die zichzelf 'amateurkunstenares' noemt. 

"Ik ben veel met de situatie in Oekraïne bezig. Iedereen bij ons thuis en op het werk. Het is heel triest allemaal. Alle narigheid die je ziet. Iedereen klaagt over corona, maar dat valt in het niet hierbij", vertelt ze.

Ze staat er een paar uurtjes, in de winkelstraat van Bloemendaal. Met het verzamelde geld gaat ze naar de naastgelegen winkel om zoveel mogelijk neusspray en paracetamol te kopen voor de getroffen Oekraïense kinderen. "Vorige week stond ik, op mijn verjaardag, op de Grote Markt in Haarlem. Ik heb daar zo'n zestig euro opgehaald en ingeleverd bij het inzamelpunt voor Oekraïne van Anna Roelofs. Daar vertelden ze dat ze nu heel goed medicijnen kunnen gebruiken."

Voorbijganger met Oekraïense pet

Een jongen loopt langs en neemt een foto van Thea. "Ik weet nou niet of het een persoon is of een robot", lacht hij. Boven op zijn hoofd zit een geel-blauwe pet met daarop 'Oekraïne'. Ook hij is veel met de situatie bezig. "Ik ben ook gaan protesteren vorige week in Amsterdam. Het is vreselijk in Oekraïne. Mensen moeten vluchten en er worden kinderziekenhuizen gebombardeerd."

Thea hoopt ondertussen dat de Bloemendalers haar geldpotje komen vullen. "Ik sta hier tot half vier. Ik heb een flesje water bij me, mét een rietje. Want ik moet wel oppassen dat de verf er niet afgaat", lacht ze.

Het zat de cast van Soldaat van Oranje - De musical afgelopen jaren niet mee, toen het coronavirus de ’herstart’ van de langstlopende Nederlandse musical onmogelijk maakte. Nu, na ruim twee jaar – met tussendoor enkele voorstellingen – zou het spektakelstuk afgelopen week weer van start gaan. „We zijn gewoon verslaafd aan deze bijzondere musical”, vertellen Sylvia Poorta en Kevin Schoonderbeek, die beiden al ruim tien jaar meewerken aan de productie. „De oorlog in Oekraïne maakt het verhaal helaas actueler dan ooit.”

Bierbrouwerijen in Noord-Holland lopen tegen steeds meer problemen aan. Na de bierbrouwexplosie van de afgelopen jaren, staat de industrie nu onder druk. De verwoestende oorlog in Oekraïne zorgt voor een flinke stijging van de graanprijs en vanaf 2024 schieten ook de accijns op speciaalbier omhoog. "Er staan ook een paar glasfabrieken in Rusland en Oekraïne die nu niet kunnen leveren."

"Tien procent van mijn klanten is al gestopt", vertelt brouwer Kees Schouten van de Noord-Hollandse Bierbrouwerij aan NH Nieuws. Schouten verhuurt zijn brouwerij aan kleine hobbybrouwers die zelf geen brouwketels hebben. "De lol is er vanaf, alles wordt steeds zakelijker." En daar gaat het volgens Schouten niet om bij het brouwen. "Het gesprek begint nu steeds met 'wat kost het?'. Voor veel hobbyisten is het te duur geworden." 

Speciaalbier is de afgelopen jaar ontzettend populair geworden en de brouwerijen schoten als paddestoelen uit de grond. Het aantal brouwerijen is in Nederland de afgelopen vijf jaar met 126% gestegen. Noord-Holland telt maar liefst 188 brouwerijen, blijkt uit cijfers van de KvK in 2021. Dit komt neer op 6,5 brouwerijen per honderdduizend inwoners. Alleen Noord-Brabant heeft er meer.

Oorlogsprijs

Schouten betaalt 18 euro voor een zak graan. Koopt hij een hele pallet, dan krijgt hij korting en zakt de prijs naar 14 euro per zak. "Maar die korting is nu al vanaf", vertelt hij. Dat lijkt nog niet zo ingrijpend, maar de echte klap moet volgens Schouten nog komen. "Er lopen nu nog allerlei contracten met de leveranciers. Maar als die aflopen, klapt de oorlogsprijs erin. Dan kan de graanprijs in één keer met twintig procent omhoog gaan."

Niet alleen de graanprijs stijgt door de oorlog in Oekraïne. "Er staan ook een paar glasfabrieken in Rusland en Oekraïne die nu niet kunnen leveren", vertelt een brouwer van de Jopenkerk in Haarlem. "Dus de flesprijzen schieten ook omhoog."

Voordat de oorlog uitbrak zaten de graanprijzen al in de lift. "Eerder dit jaar mislukte al een oogst in Oekraïne en China wil nu ook graan uit Europa." De oorlog is de nekslag, er is nu veel meer vraag dan aanbod. "De moutprijzen gaan niet dertig procent omhoog, maar zullen gaan verdubbelen", verwacht de Haarlemse brouwer. "Het is zo'n extreme situatie, ik zit al 27 jaar in het bier, maar ik heb dit nog nooit meegemaakt."

'Vredespijpje'

Roy de Vries van Brouwerij Hoop in Zaandijk ziet op de korte termijn nog geen enorme problemen. "We hebben de mout al ingekocht, maar bij elke inkoop gaat de prijs omhoog." Bij de Zaanse brouwerij spelen eerst nog andere uitdagingen, voordat ze zich echt zorgen maken over de graanprijs. "Na twee jaar corona hebben we nog pallets met fusten hier staan. De grootste uitdaging is nu om het bestaande bier niet te verspillen en naar de horeca te krijgen."

Tekst gaat verder onder de foto.

Tussen die pallets staat er een die eigenlijk voor Rusland was bedoeld. Maar wegens overduidelijke redenen zal die niet richting het oosten gaan. "Wij hebben besloten om die fusten volgende week woensdag op te tappen in ons café, en de opbrengsten te doneren aan Giro 555." Saillant detail: het gaat om een biertje genaamd 'Vredespijpje'.

Hoe sterker, hoe duurder

Vanaf 1 januari 2024 gaan de accijns op alcohol op de schop. De hoogte van de accijns hangt dan af van het alcoholpercentage in het biertje. In de praktijk betekent dit dat er met de prijs van pils weinig zal veranderen, maar bij het speciaalbier gaan de accijns wel omhoog, want daar zit vaak meer alcohol in. Nu hangt de hoogte nog af van het stamwortelgehalte in het bier, voor speciaalbieren komt dat uit tussen de 37,96 en 47,48 euro per 100 liter.

Met de nieuwe regels zullen brouwers voor bijvoorbeeld een bier van zeven procent alcohol, 52,43 euro per 100 liter moeten betalen, vertelt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Brouwers. "Dit veroorzaakt wel zorgen onder de brouwers, met name degenen die speciaalbier brouwen natuurlijk."

Effect op de bierprijs

"De graanprijs en de accijns zullen er vooral voor zorgen dat de consumentenprijs toeneemt", voorspelt Rob Alphenaar. Alphenaar is brouwer, heeft een eigen biercafé en is voorzitter van de Alliantie van Biertapperijen. "We moeten nog maar zien wat de horeca gaat doen en wat ze meenemen in het assortiment."

Cafés moeten de aankomende tijd de verliezen van twee jaar aan lockdowns inhalen. Ze zullen wellicht niet een risico willen nemen met de minder bekende bieren en eerder kiezen voor de grote namen als Texels en Brouwerij 't IJ. "Er zal altijd wel een markt zijn voor de specialere biertjes van kwaliteit", stelt Alphenaar ons gerust. "Speciaalbier gaat het winnen van de prijs."

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft vrijdag 69.215 positieve coronatests geregistreerd, zo'n 5000 minder dan een dag eerder. Daarmee steeg het weekgemiddelde nog licht naar 68.938 positieve tests per dag. Een etmaal geleden lag dit gemiddelde op 68.821.

Het kabinet komt toch met een steunregeling voor startende ondernemers die het afgelopen halfjaar last hebben gehad van coronabeperkingen, maar niet in aanmerking kwamen voor de tegemoetkoming in de vaste lasten (TVL). Dat meldt minister Micky Adriaansens (Economische Zaken). Voor de regeling is 35 miljoen euro beschikbaar.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is van donderdag op vrijdag met vijf nauwelijks gestegen.

Het kabinet blijft de koopkrachtontwikkeling in de gaten houden, maar kan niet beloven dat het nog meer compensatie kan bieden als de prijzen blijven stijgen.

De massale instroom van vluchtelingen uit Oekraïne vraagt niet alleen om fysieke opvang en geestelijke steun. Omdat Oekraïners veel minder gevaccineerd zijn tegen corona en andere ziekten, ligt er ook een nieuwe taak voor de GGD’s.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is van donderdag op vrijdag met vijf nauwelijks gestegen. Er liggen nu 1663 patiënten in het ziekenhuis die besmet zijn met het coronavirus. Maar voor de zesde dag op rij is het aantal opgenomen coronapatiënten dus nog wel omhooggegaan, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Terwijl in ons land de laatste coronamaatregelen waarschijnlijk snel worden afgeschaft, is de Chinese miljoenenstad Changchun vrijdag weer in lockdown gegaan. Moet Nederland zich zorgen maken of is dit enkel een Chinees probleem? Vier vragen.

Sinds kort gaat Pablo van de Poel (28) uit Geleen met een oude Nokia 105 door het leven. De zanger en gitarist van bluesrockband DeWolff wil terug naar de basis, weg van de snelheid en van de onrust. Het is een besef dat de coronatijd hem bracht. Want behalve dat hij door de pandemie minstens tweehonderd concerten en dus veel geld misliep, bracht die ook mooie inzichten.

Alle 9 miljoen inwoners van de Chinese stad Changchun moeten vanwege een toenemend aantal coronabesmettingen in lockdown. De maatregel is vrijdag ingegaan, de dag waarop China voor het eerst in twee jaar weer meer dan duizend nieuwe besmettingen rapporteerde.

Jutta Leerdam neemt komend weekeinde niet deel aan de finales van de wereldbeker in Heerenveen. Ze heeft positief getest op corona.

Na een lange coronapauze neemt Gert Verhulst (54) dan eíndelijk afscheid van Samson en wordt zijn dochter Marie (26) voorgesteld als het ’nieuwe’ baasje van de pratende tv-hond. Een bizarre beleving, aangezien Samson en Marie samen al ruim twee jaar een ’stel’ zijn. „Toch wilden we de show niet veranderen.”

This is Putin’s war, dit is Poetins oorlog. De zin echoot over de wereld: de oorlog van één gek – hoe is het mogelijk, zoveel leed veroorzaakt door één man. Een fanaat, afgesloten van elk emotioneel contact volgens de kenners. Vooral sinds corona – doodsbang om onverwachts het loodje te leggen, ja, voordat hij zijn grand project heeft voltooid: eerherstel voor Rusland.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is van woensdag op donderdag met 28 licht gestegen. Er liggen nu 1658 patiënten in het ziekenhuis die besmet zijn met het coronavirus. Voor de vijfde dag op rij is het aantal opgenomen coronapatiënten omhooggegaan, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Vanaf woensdag 23 maart is het waarschijnlijk niet meer nodig om een mondkapje te dragen in het openbaar vervoer en een coronatest te doen voor het bezoeken van concerten of feesten met meer dan 500 aanwezigen. Het kabinet zou dan de laatste coronaregels willen schrappen. 

Dat melden meerdere media, waaronder de NOS. Aanstaande dinsdag zou het kabinet dit besluit nemen. Over twee weken zouden mondkapjes alleen nog in het vliegtuig gedragen hoeven worden. Het advies om in de elleboog te hoesten en handen te wassen blijft nog wel gelden. 

De laatste dagen loopt het aantal coronabesmettingen wel op. Het aantal ziekenhuisopnames blijft echter nog steeds relatief laag.

Het GVB vroeg ongeveer een maand geleden al om de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer te schrappen. Volgens directeur Claudia Zuiderwijk leidt het tot weerstand, verzet en agressie, omdat het op andere plekken nu al niet meer hoeft. 

Gisteren debatteerde de Tweede Kamer over de parlementaire omgangsvormen. Volgens Kamervoorzitter Vera Bergkamp moet 'de geest weer in de fles'. Gemeenteraadsleden in Noord-Holland merken op dat toon in debatten richting de verkiezingen verhardt, maar er is geen sprake van een structureel patroon. 

Ter voorbereiding op het debat had Kamervoorzitter Vera Bergkamp een notitie met de opiniërende toevoeging 'De geest moet weer in de fles' rondgestuurd. Volgens Bergkamp is de grens van wat nog respectvol of toelaatbaar is de afgelopen jaren steeds verder opgerekt. "Elkaar, bewindslieden en zelfs ambtenaren beledigen: ik kan dat met de beste wil van de wereld niet zien als waardig en in dienst van het vrije woord. Sterker nog: beledigingen en ruwe taal beperken het vrije woord."

Lokale politiek

Waar Bergkamp stelt dat er binnen én buiten de Kamer een groeiend gevoel van onbehagen over de verruwing in het parlementaire debat is, heeft GroenLinks-fractievoorzitter Lennart de Looze niet het idee dat de afgelopen vier jaar de debatten in de gemeenteraad van Amstelveen zijn verhard. "Waar dat precies door komt, weet ik niet. Er kunnen meerdere redenen zijn. Maar het zou ermee te kunnen maken hebben dat wij in Amstelveen geen massapartijen in de raad hebben."

Angelique Bootsman van Fractie Volendam in de gemeente Edam-Volendam ervaart de sfeer in de gemeenteraad als harmonieus. "Niet alleen met de raadsleden die je tegen het lijf loopt in het dorp, maar ook met de raadsleden uit andere kernen." Toch maakt Bootsman zich weleens zorgen. "We hadden vlak voor de verkiezingen een heel zwaar dossier. Partijen stonden lijnrecht tegenover elkaar en de gemoederen liepen hoog op. Op een gegeven moment werd het echt persoonlijk. Dat kan niet. Je moet elkaar in altijd blijven vinden." Volgens Bootsman past die verharding in de tijdgeest; ze ervaart dat mensen korte lontjes hebben.

Ook Meis de Jongh, fractievoorzitter van de VVD in Bergen, is het opgevallen dat de toon veranderd is in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. "Opeens vallen er dan harde woorden, zoals 'onbetrouwbaar'. Ook merkte ik persoonlijk dat er dingen op de vrouw werden gespeeld. Vooral op social media." 

Ons kent ons

De Jongh heeft niet het idee dat de sfeer in de raad positief beïnvloed wordt doordat een raadslid van een andere partij je buurman zou kunnen zijn. "Integendeel! We zien elkaar bij raads- en commisievergaderingen, maar verder niet. Ik zou haast zeggen: laten we elkaar wat vaker in de supermarkt tegenkomen. Want dan leer je de mens achter het standpunt kennen." Volgens De Jongh zijn in het verleden wel heisessies met de hele raad geweest, maar afgelopen periode niet.

Zowel De Looze, Bootsman als De Jongh erkennen hoe fijn het is dat je andere raadsleden na een vergadering in het echt kunt spreken. Corona heeft dan ook voor een andere dynamiek gezorgd. De Looze: "Als we online vergaderden en het ging er wat harder aan toe, dan klap je je laptop met een minder fijn gevoel dicht. Bij fysieke vergaderingen bestaat de mogelijkheid een borrel met elkaar te drinken en er een grap over te maken." 

Voorbeeldfunctie 

Bergkamp heeft de Kamerleden gewezen op de steeds grotere wisselwerking tussen wat er gezegd wordt in Kamerdebatten met sociale media, én de voorbeeldfunctie die Kamerleden hebben. "De omgang in de Tweede Kamer kan ook het vertrouwen van mensen raken in een goede omgang met elkaar in onze samenleving." 

De Jongh kan zich vinden in die woorden: "Rust in de raad straalt uit op het College, op de ambtenaren, op de bewoners. Dan kun je stappen met elkaar zetten." 

Het kabinet wil volgende week alle coronamaatregelen schrappen. Dat betekent dat er niet meer getest hoeft te worden bij grootschalige evenementen en locaties zoals festivals en nachtclubs, en ook dat het mondkapje in het OV niet meer op hoeft.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is van woensdag op donderdag met 28 licht gestegen.

Joke* die rillend van angst in haar eigen huiskamer in Badhoevedorp zit, steekpartijen in Hoofddorp-Centrum, vernielingen in Nieuw-Vennep en een onveilige sfeer rondom het skatepark in Floriande: De gemeente Haarlemmermeer kampt met een recordaantal meldingen van jeugdoverlast, en lijkt er geen grip op te krijgen. In aanloop naar de verkiezingen vroegen we de partijen in Haarlemmermeer naar oplossingen voor de overlastgevende jeugd.

De cijfers liegen er niet om: Haarlemmermeer was afgelopen jaar, na Amsterdam, de regio met de meeste meldingen van jeugdoverlast in Noord-Holland. Waar in 2019 nog 617 meldingen werden gedaan, steeg dat aantal een jaar later tot 1.653 meldingen.

In 2021 nam het aantal meldingen iets af, maar nog steeds stond de gemeente vorig jaar bovenaan de lijst van plekken met de meeste overlast van jeugd in Noord-Holland. De cijfers komen in de buurt van het aantal meldingen tussen 2012 en 2014, maar overstijgen ze wel. Dat alles blijkt uit cijfers van de politie. 

Aan voorbeelden geen gebrek: zo werden afgelopen weekend nog vier jongeren in Badhoevedorp aangehouden voor het vernielen van een bus. Worden in Nieuw-Vennep regelmatig ontmoetingsplekken voor jongeren vernield of bezaaid met lachgasballonnen achtergelaten en moet een casusregisseur de 'criminaliserende jeugd' in het centrum van Hoofddorp tot bedaren brengen. 

Burgemeester Marianne Schuurmans sprak zich in april 2021 uit over de overlastgevende jeugd in bijvoorbeeld Badhoevedorp: "Wat mij betreft is er een grens overschreden. Drugs- en alcoholgebruik, gooien met eieren en fruit naar bussen, huizen en mensen, intimiderend gedrag naar andere, vaak oudere inwoners, of naar winkelpersoneel is gewoon crimineel gedrag."

Marjon Den Breems, adviseur jeugd bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, verklaarde de overlast eerder als een gevolg van verveling door de coronacrisis. 

Rachid Belaini, eigenaar van kickboksschool 'Team Man of Steel', denkt een deel van de oplossing te hebben. Met een project waar hij de jeugd een plek biedt om huiswerk te maken, te trainen en zichzelf te ontwikkelen, wil hij jongeren van straat halen en een kans geven op een goede manier in de maatschappij terecht te komen. Hij vertelt erover in een interview met NH Nieuws. 

Tekst gaat verder onder video.

In de bovenstaande reportage vertelt Rachid dat hij, sinds de subsidieaanvraag, al maanden niets van de gemeente heeft gehoord. De gemeente weerspreekt dat: "We hebben kortgeleden nog een goed gesprek gehad. In dit gesprek zijn ook de kaders waarbinnen we subsidie kunnen verstrekken besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is begin maart een nieuw subsidieverzoek bij de gemeente binnengekomen", aldus de gemeente.

Mondeling akkoord

Na het bezoek van NH Nieuws heeft Rachid gistermiddag een mondeling akkoord gekregen voor zijn project. "Ik moet alleen nog even langskomen voor een aantal handtekeningen", vertelt hij aan de telefoon. 

Jongerenrechtbank of alcoholvrije horeca?

Goed nieuws dus voor Rachid en geïnteresseerde jongeren, maar daarmee zal niet alle overlast verdwijnen. Daarom komen ook partijen in de gemeente Haarlemmermeer met verschillende oplossingen voor de overlastgevende jeugd. Zo wil de PvdA een jongerenrechtbank opzetten, moeten er volgens de VVD meer commerciële voorzieningen komen en wil Forza meer alcoholvrije horeca.

Het vak van schoenmaker dreigt langzamerhand uit de provincie te verdwijnen. De afgelopen jaren - en sinds de intrede van corona - sluiten meer en meer schoenmakers de deuren. Waar dat aan ligt? "Allereerst de consumptiemaatschappij waarin we leven, daarnaast het fysieke aanbod van schoenen in de stad dat afneemt, en daarmee ook de klanten die langskomen", aldus schoenmaker Martin Drogtrop (64) van 'Koen maakt je Schoen' in Haarlem. 

Dat het aantal schoenmakers in de provincie afneemt is misschien niet meteen zichtbaar. Maar voor de oplettende, sluiten er steeds meer locaties vanwege vergrijzing, het niet kunnen vinden van een opvolger of een slechtlopende zaak. Uit cijfers van de KvK blijkt dat er in de afgelopen jaren - begin 2015 tot eind 2021 - een daling is te zien in de aantallen schoenmakers die in Noord-Holland zijn gevestigd. Het eerste kwartaal van 2015 kende 143 schoenmakers en daalde tot 129 schoenmakers in het laatste kwartaal van 2021.

Na een belronde van NH Nieuws blijkt dat veel schoenmakers de groeiende terugloop van klanten en omzet koppelen aan het thuiswerken tijdens corona. "Veel mensen hebben thuisgezeten en droegen geen schoenen, deze versleten dus ook niet", aldus Martin Drogtrop van 'Koen maakt je Schoen' in Haarlem. Het thuiszitten zou volgens de gesproken schoenmakers het online kopen - en daarmee 'het ontlopen van het stadshart' - hebben versterkt. Daarnaast 'stijgen de materiaalkosten en schieten klanten en echt vakmanschap tekort'.

Bekijk hieronder de grafiek met het aantal schoenmakers in de provincie (2015-2021). Tekst gaat verder.

'Jeugd leeft in digitale toekomst'

De afname van schoenmakers oogt in cijfers misschien niet extreem, toch zijn er volgens de schoenmakers zelf genoeg redenen voor zorgen. De consumptiemaatschappij, te weinig nieuwe leerlingen en starters zorgen ervoor dat het 'vakmanschap het zwaar te verduren zal krijgen' en uiteindelijk 'zal verdwijnen'.

Mo (45) van Shoedoctor 020 op de Javastraat in Amsterdam zit zelf al 32 jaar 'met veel liefde en passie in het vak', en vreest het ergste voor het 'prachtige vakmanschap'. "Je ziet het tekort aan ambachtliederen toenemen, niet alleen in dit vak, maar ook bij kappers, bouwvakkers en echte vakmensen. Mensen willen snel geld verdienen en weinig doen. Bij handwerk komt veel fysiek zwaar werk kijken, de jeugd kijkt daar anders naar; die leven en zien een digitale toekomst."

Volgens Mo speelt dit probleem ook buiten onze provincie, 'het speelt overal in ons land'. "Alleen al binnen Noord-Holland verandert het woonaanbod constant, mensen die vertrekken. Mensen die in Amsterdam wonen en met goede overwaarde hun huis verkopen", kaart hij aan. "Je probeert te investeren in een klant, maar ziet die klant gewoon weggaan."

Vertekend beeld

Vanessa Visser (44) runt samen met haar man Peter Jonker (41) Jonker Schoenmakerijen Volendam. Ook daar is in de afgelopen jaren de klandizie behoorlijk achteruit gelopen. "Toen we net begonnen werd het drukker, je bent schoenmaker, maar wij doen ook lederwaren en koffers. We hebben ook personeel gehad, maar ondertussen doen we het samen."

Waar het stel, zoals veel ondernemers, eerst bij zichzelf te rade ging naar wat er beter kon of wat aan te passen, bleef er volgens Visser sprake van 'een cirkel'. "Het liep al wat terug, maar je kunt wel zeggen dat corona een nekslag heeft gegeven. Het blijft ook een cirkel; je kunt vrijwel goedkoop schoenen kopen, maar mensen willen geen geld uitgeven om schoenen te verzolen of te laten maken. Daarnaast weten mensen vaak ook niet wat een schoenmaker allemaal kan."

De 'weggooi- en consumptiemaatschappij' komt tijdens de belronde door de provincie meerdere malen terug. "Als je een schoen koopt waarvan de waarde minder geld is dan de kosten voor het laten maken of verzolen, kopen mensen toch wel iets nieuws", aldus Visser.

Volgens schoenmaker Martin Drogtrop speelt opvoeding ook een rol. "Als je de achtergrond van een schoenmaker niet kent, of geen binding hebt met het vak, komen de mensen niet. Vanuit thuis wordt dat doorgezet, dat geloof ik echt", benadrukt hij. "Wij vervangen hele onderstellen, het hoge segment werk. Veel mensen komen hier met schoenen van twintig euro en verwachten dat je het goedkoop kunt repareren, omdat de schoen zelf goedkoop is."

Zelf verkocht Drogtrop een schoenmakerszaak in Amsterdam aan een oud-medewerker van hem en besloot twee jaar geleden een nieuwe zaak in Haarlem te beginnen. "Wij zijn net drie weken voor de corona hier gekomen, dus het is nog lastig in te schatten of zich dit door gaat zetten. Ik blijf optimistisch over de toekomst, ik hoef ook nog lekker drie jaar en dan ga ik met pensioen. Ik zoek wel iemand uit het vak om te trainen en dan eventueel later over te gaan tot overname." Maar voor de schoenmaker die stopt vanwege financiële redenen is het nog maar de vraag of het pand en machines voor een goede prijs verkocht kunnen worden, want 'daar is ook al lang geen vraag meer naar'. 

'Liefde voor ambacht'

Wanneer we spreken over echte liefde voor het vak, is Cornelis Kees Rensen (77) van Ambachtelijke Schoenmakerij "De Witte Raaf", Marine in Den Helder een goed voorbeeld. In zijn zaak ontvangt hij onder andere (ex)militairen, burgers, gepensioneerde en burgerambtenaren. Tijdens ons gesprek klinkt de klassieke muziek op de achtergrond, hij 'wil wel wat vertellen over het vak'. "MAX TV heb ik wel aanstaan, dat hoort bij het totaalplaatje", grapt hij.

Al snel blijkt dat het gezegde 'Schoenmaker blijft bij je leest' nog steeds van toepassing is. Rensen weet met zijn ervaring alles over 'schoeisels, materialen, lijmen en alles wat daarmee te maken heeft'. "Toen ik 18 jaar was ben ik bij de Marine als schoenmaker gegaan. Daar heb ik op schepen gevaren, wereldzeëen gezien. Ik was schoenmaker aan boord; ik hunker nog wel eens naar die momenten", vertelt hij. "In '95 ben ik mijn dienst als militair schoenmaker uitgegaan en de dag daarna geprivatiseerd, op de haven bij de Marine in Den Helder waar ik nu nog zit."

Aan stoppen denkt hij zeker niet: "Ik vind het nog steeds leuk, onder de mensen en verhalen ophalen als er oude militairen langskomen. Sinds 1964 zit ik al hier op de haven, maar de marine verveelt niet, er is zoals wij zeggen: 'altijd wel wat te ouwehoeren'. Thuiszitten schiet je ook niks mee op, stofzuigen, ramen lappen."

Starters

In de afgelopen zeven jaar zijn er wel nieuwe mensen in het vak gerold. Maar ook de starters op de arbeidsmarkt nemen af. Waar er gemiddeld zo'n 8 nieuwe schoenmakers per jaar hun intreden doen, telt 2021 maar 2 beginners op de markt.

"Op dit moment is er één opleiding in het midden van het land, met 10 leerlingen. Toen ik zelf een opleiding volgde, waren er vier scholen in Nederland, met per school twee klassen met 20 leerlingen", vertelt Drogtrop. "Dat neemt drastisch af, vroeger werden er ook nog zaken overgenomen, mensen kiezen nu een ander vak."

Onderstaande grafiek laat het aantal starters in het ambacht zien (2015-2021). Tekst gaat verder.

Volgens Visser speelt het 'stoffige imago' van de schoenmaker een rol. "Vooral jonge mensen hebben een verkeerd beeld bij het ambacht, ben ik van mening. Daarnaast ligt het niet alleen aan óf er mensen zijn, maar ook of je deze mensen wel een stageplek kan geven. Waarom zou je personeel in dienst nemen, als je het zelf makkelijk aankan?"

Schoenmaker Mo uit Amsterdam spreekt zich uit over het aantal vakmensen dat 'uit noodzaak en kosten moet stoppen'. "Ik zit 32 jaar in het vak en investeer niet in goedkope kwaliteit materiaal, ik investeer in het contact met mensen; al mijn klanten krijgen het beste." Hij voegt daar aan toe: "Gelukkig heb ik mijn zoon van kinds af aan, hoe ik ook het vak ben ingerold, met de paplepel, met dit beroep proberen op te voeden. Hij kan hopelijk in de sporen treden." 

Rensen uit Den Helder, ziet de 'oude ambacht' als een 'heiligdom'. "Het gaat om de schoen beter maken dan dat ze hem gekocht hebben, maar dat is niet zo moeilijk hoor. Want tegenwoordig kopen ze klerezooi, zal ik dat zo maar zeggen."

De economische schade als gevolg van de oorlog in Oekraïne kan voor de Europese economie nog wel eens „veel erger” zijn dan de schade als gevolg van de coronapandemie.

Koninklijke Horeca Nederland (KHN) wil dat het kabinet de laatste coronamaatregelen gaat schrappen. Vooral de quarantaine- en isolatieplicht leiden volgens de brancheorganisatie tot problemen voor de sector.