Scholen zijn blij met het extra geld dat ze krijgen om de corona-achterstand bij leerlingen weg te werken, maar zien in de kapitaalinjectie geen oplossing voor de langere termijn. Dat blijkt uit een rondgang van NH Nieuws langs verschillende scholen in de provincie.

Demissionair minister van onderwijs Arie Slob stelt in totaal zes miljard euro beschikbaar om de leerachterstand door de coronacrisis weg te werken. Dat bedrag is bestemd voor leerlingen in het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs en komt neer op minimaal 700 euro per leerling voor de periode 2021-2022.

Nieuw is het keuzemenu dat het ministerie van Onderwijs vandaag presenteerde en waarmee de investering van het kabinet concreet wordt uitgewerkt. Het is een soort stappenplan met een aantal opties waar scholen uit kunnen kiezen, bijvoorbeeld langere schooldagen, extra lestijden, bijles, een-op-eenbegeleiding en zomerschool.

Financiële injectie goed ontvangen

"In eerste instantie zijn wij heel blij met het geld dat ons toekomt", zegt Niels van Heijst, bestuurder van Stichting Meerwerf Basisscholen, in reactie daarop. De tien basisscholen van zijn scholenkoepel waren zelf al met een plan bezig om de leerachterstand weg te werken. "Het is fijn dat we vanuit de overheid de financiële middelen ontvangen om de ambities die we hebben uit te voeren."

Ook directeur Willemeyne Kamerbeek van basisschool de Kweekvijver in Oostzaan is te spreken over het extra geld. Ze wil met name het geld aan het herstel van de sociale ontwikkeling spenderen. "Sommige leerlingen hebben een knauw gekregen van de onderbrekingen in het schooljaar. Daar gaan we ons op richten. Op samen werken en leren, op sociale veiligheid en structuur." De school gaat voor oplossingen die binnen de schooltijden vallen, want daarbuiten hebben veel leerlingen al sport of andere activiteiten, zegt de directeur. 

Hans Ploeg, directeur van Florente Basisscholen met scholen in Weesp, Diemen, Duivendrecht en Muiderberg, is iets minder enthousiast over de oplossingen die het ministerie van Onderwijs aandraagt. "Er staan op zich goede dingen in, maar we moeten stoppen met praten over achterstanden. We moeten kijken naar de kinderen zelf en de leerkrachten in hun kracht zetten." Volgens Ploeg worden ze met het keuzemenu van demissionair minister van onderwijs Slob gepiepeld, omdat ze de interventies al in hun onderwijssysteem hadden opgenomen. "Dit doen we al allemaal, maar we hebben structureel geld nodig."

Geen oplossing voor lerarentekort

Volgens Ploeg moet er eerst iets in de opzet van het huidige onderwijs veranderen, zodat de lesdagverlenging niet nodig is. "Je kunt het hebben over de realisatie van het onderwijs, maar ik heb het liever over de innovatie van het onderwijs. Hoe kan je het anders doen in het onderwijs dat je erop de lange termijn profijt van hebt?"

Ook Van Heijst van Stichting Meerwerf Basisscholen vindt het 'hartstikke jammer dat het geld maar voor twee jaar is aangekondigd'. "We kunnen hiermee een begin maken, maar het is jammer als het na twee jaar weer stopt."

Het gebrek aan structureel geld maakt het voor het onderwijs lastig om mensen voor langere tijd aan de scholen te verbinden, vinden de drie bestuurders. Van Heijst: "Met meer geld kunnen we iets meer mensen beschikbaar hebben, maar het blijft een uitdaging. Zeker in de Noordkop zien we dat er krapte is in het aantal leraren. Nu kunnen we ze nog invullen, maar vooral het invalwerk is moeilijk."

Kwaliteit

Ploeg zegt dat het extra geld het wat makkelijker maakt om mensen extra te laten werken of van parttime naar fulltime, maar dan moet het nog wel passen. "Een deel van de middelen kun je ook inzetten voor de werving en selectie van de mensen en dat is heel hard nodig. Maar dan moet je ze nog wel kunnen vinden." 

En dat is ook waar Kamerbeek een probleem ziet. "Het vinden van goede leerkrachten met werkplezier is een uitdaging. Het zou fantastisch zijn als we structureel geld krijgen. Je wilt goede extra handen. Dat is het gevaar van dit plan. Het gaat echt om de kwaliteit en dat is lastig. Dan moet je misschien wel afscheid nemen van iemand die weer weg moet." 

Volgens haar is het meer een pleister op de wond en hebben ze een prothese nodig. "Daar kun je tenminste mee lopen."

In het radioprogramma De Peiling op NH Radio vroegen we luisteraars om te reageren op de volgende stelling: "Langere schooldagen om corona achterstanden in te halen, goed idee?"

Van de 726 stemmen was 43 procent het er mee eens en 57 procent het niet eens met de stelling. Luisteraar Gerrit Vos reageerde dat het een plan is waar de samenleving niet onderuit kan. "Er is blijvend schade ontstaan. Doe alle lesdagen een uurtje langer, vanaf nu. Zomerschool is denk ik niet goed. Kinderen hebben een vakantieperiode nodig en om die als lestijd in te vullen, is teveel."

Scholen zijn blij met het extra geld dat ze krijgen om de corona-achterstand bij leerlingen weg te werken, maar zien in de kapitaalinjectie geen oplossing voor de langere termijn. Dat blijkt uit een rondgang van NH Nieuws langs verschillende scholen in de provincie.

Demissionair minister van onderwijs, Arie Slob, stelt in totaal zes miljard euro beschikbaar om de leerachterstand door de coronacrisis weg te werken. Dat bedrag is bestemd voor leerlingen in het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs en komt neer op minimaal 700 euro per leerling voor de periode 2021-2022.

Nieuw is het keuzemenu dat het ministerie van Onderwijs vandaag presenteerde en waarmee de investering van het kabinet concreet wordt uitgewerkt. Het is een soort stappenplan met een aantal opties waar scholen uit kunnen kiezen, bijvoorbeeld langere schooldagen, extra lestijden, bijles, een-op-eenbegeleiding en zomerschool.

Financiële injectie goed ontvangen

"In eerste instantie zijn wij heel blij met het geld dat ons toekomt", zegt Niels van Heijst, bestuurder van Stichting Meerwerf Basisscholen, in reactie daarop. De tien basisscholen van zijn scholenkoepel waren zelf al met een plan bezig om de leerachterstand weg te werken. "Het is fijn dat we vanuit de overheid de financiële middelen ontvangen om de ambities die we hebben uit te voeren."

Ook directeur Willemeyne Kamerbeek van basisschool de Kweekvijver in Oostzaan is te spreken over het extra geld. Ze wil met name het geld aan het herstel van de sociale ontwikkeling spenderen. "Sommige leerlingen hebben een knauw gekregen van de onderbrekingen in het schooljaar. Daar gaan we ons op richten. Op samen werken en leren, op sociale veiligheid en structuur." De school gaat voor oplossingen die binnen de schooltijden vallen, want daarbuiten hebben veel leerlingen al sport of andere activiteiten, zegt de directeur. 

Hans Ploeg, directeur van Florente Basisscholen met scholen in Weesp, Diemen, Duivendrecht en Muiderberg, is iets minder enthousiast over de oplossingen die het ministerie van Onderwijs aandraagt. "Er staan op zich goede dingen in, maar we moeten stoppen met praten over achterstanden. We moeten kijken naar de kinderen zelf en de leerkrachten in hun kracht zetten." Volgens Ploeg worden ze met het keuzemenu van demissionair minister van onderwijs Slob gepiepeld, omdat ze de interventies al in hun onderwijssysteem hadden opgenomen. "Dit doen we al allemaal, maar we hebben structureel geld nodig."

Geen oplossing voor lerarentekort

Volgens Ploeg moet er eerst iets in de opzet van het huidige onderwijs veranderen, zodat de lesdagverlenging niet nodig is. "Je kunt het hebben over de realisatie van het onderwijs, maar ik heb het liever over de innovatie van het onderwijs. Hoe kan je het anders doen in het onderwijs dat je erop de lange termijn profijt van hebt?"

Ook Van Heijst van Stichting Meerwerf Basisscholen vindt het 'hartstikke jammer dat het geld maar voor twee jaar is aangekondigd'. "We kunnen hiermee een begin maken, maar het is jammer als het na twee jaar weer stopt."

Het gebrek aan structureel geld maakt het voor het onderwijs lastig om mensen voor langere tijd aan de scholen te verbinden, vinden de drie bestuurders. Van Heijst: "Met meer geld kunnen we iets meer mensen beschikbaar hebben, maar het blijft een uitdaging. Zeker in de Noordkop zien we dat er krapte is in het aantal leraren. Nu kunnen we ze nog invullen, maar vooral het invalwerk is moeilijk."

Kwaliteit

Ploeg zegt dat het extra geld het wat makkelijker maakt om mensen extra te laten werken of van parttime naar fulltime, maar dan moet het nog wel passen. "Een deel van de middelen kun je ook inzetten voor de werving en selectie van de mensen en dat is heel hard nodig. Maar dan moet je ze nog wel kunnen vinden." 

En dat is ook waar Kamerbeek een probleem ziet. "Het vinden van goede leerkrachten met werkplezier is een uitdaging. Het zou fantastisch zijn als we structureel geld krijgen. Je wilt goede extra handen. Dat is het gevaar van dit plan. Het gaat echt om de kwaliteit en dat is lastig. Dan moet je misschien wel afscheid nemen van iemand die weer weg moet." 

Volgens haar is het meer een pleister op de wond en hebben ze een prothese nodig. "Daar kun je tenminste mee lopen."

In het radioprogramma De Peiling op NH Radio vroegen we luisteraars om te reageren op de volgende stelling: "Langere schooldagen om corona achterstanden in te halen, goed idee?"

Van de 726 stemmen was 43 procent het er mee eens en 57 procent het niet eens met de stelling. Luisteraar Gerrit Vos reageerde dat het een plan is waar de samenleving niet onderuit kan. "Er is blijvend schade ontstaan. Doe alle lesdagen een uurtje langer, vanaf nu. Zomerschool is denk ik niet goed. Kinderen hebben een vakantieperiode nodig en om die als lestijd in te vullen, is teveel."

Het Veiligheidsberaad is positief over het voornemen van het kabinet om vanaf 19 mei meer coronamaatregelen te versoepelen, op voorwaarde dat de situatie dit toelaat. Dit meldde het Veiligheidsberaad, waarin de 25 voorzitters van de veiligheidsregio's zijn vertegenwoordigd, maandagavond na digitaal overleg.

Net als vorig jaar is het op het water behoorlijk druk door de pleziervaart. Ook op de boten gelden coronamaatregelen, maar daar houdt lang niet iedereen zich aan. Tot onvrede van sommige havenmeesters, die vinden dat er meer controle moet komen op de groepsgrootte per boot.

Nu het wat warmer is, wordt het drukker op het water en in de havens. Dat merken de havenmeesters ook. "Het is zeker druk, vooral ten opzichte van vorig jaar, toen hadden we de haven alleen open voor vaste havenliggers", vertelt Jeroen Mulder, directeur van de Compagniehaven in Enkhuizen.

Volgens Mulder zijn mensen dit jaar meer gewend aan de coronamaatregelen en kunnen zij daar als bestuur op inspelen. "Dit jaar hebben we de haven daarom ook geopend voor passanten." Tegelijkertijd valt het hem ook op dat er buiten de haven veel mensen in grote groepen op boten zitten.

Verantwoordelijkheid

De regels op de havens zelf zijn duidelijk: handen wassen, looproutes, afstand houden en het beperkte gebruik van de toiletten zijn inmiddels onderdeel van de dagelijkse routine. Er wordt gewerkt met af- en aanmeldsystemen en mensen hoeven niet meer over andere boten heen te stappen om hun eigen boot te bereiken.

Maar waar de coronamaatregelen op de havens grotendeels worden nageleefd, lijkt dit op het water een ander verhaal. Het valt op dat veel mensen in groepen op de schepen aanwezig zijn, zo bevestigen meerdere havenmeesters.

De verantwoordelijkheid ligt in eerste instantie bij de mensen zelf, maar wat betreft de handhaving staan de havenmeesters in een moeilijke positie. "Meer dan mensen erop aanspreken kunnen wij ook niet, dat ligt echt bij de handhaving zelf. We zien wel dat veel mensen in grote groepen op boten zelf zitten. Handhaving en waterpolitie zouden hier strenger op moeten controleren", zegt Arnould Brouwer van Jachthaven Stenhuis in Aalsmeer.

"Er mogen niet meer dan zes mensen in één boot en ook moeten zij uit hetzelfde huishouden komen", zegt Job ten Brink, werkzaam bij jachthaven Dragt in Aalsmeer. Om de verantwoordelijkheid volledig bij de bezoekers te leggen, dienen de passanten in deze haven een formulier te ondertekenen. "Door het ondertekenen beloven zij zich hier aan te houden, meer kunnen wij ook niet doen."

'Alleen controle bij aanleiding'

Mireille Beentjes, woordvoerder van de politiekorpsleiding, zegt dat er alleen gecontroleerd wordt als daar een concrete reden voor is. "We controleren alleen wanneer er aanleiding is om iemand aan te houden, dat geldt ook op het water. Wanneer we bijvoorbeeld een grote groep met alcoholconsumptie zien, zullen wij hier wel op afgaan."

De politie kijkt hierbij niet actief naar de samenstelling van huishoudens op vaartuigen. "Bovendien zijn er verschillende eenheden die op het water en in verschillende gebieden controleren. Dit hangt samen met de bezetting, waarbij de waterpolitie vooral wordt ingezet voor veiligheid op het water: we gaan niet zonder aanleiding achter iedereen aan", voegt Beentjes toe.

Eindexamenkandidaten kunnen hun frustraties over corona de komende weken kwijt op de digitale ‘Outstending Wall’ van de hotel management school van NHL Stenden.

Een kwart van de Nederlanders is gemiddeld 5 kilo aangekomen tijdens de coronacrisis. Dat blijkt uit een onderzoek van Ipsos. Daarnaast zijn veel mensen het afgelopen jaar minder gaan sporten.

Presentator Sjoerd Hilarius wil dat 65-plussers uit de provincie gezond en fit blijven. In de tweede aflevering van de tv-serie ‘Noord-Holland Beweegt’ brengt hij inwoners uit Hilversum daarom in beweging. Sjoerd doet zelfs oefeningen met een bezem. Raakt hij daarmee zijn coronakilo’s kwijt?

Fietsen

Fietsen is ook bewegen en dat willen we zolang mogelijk blijven doen. In Noord-Holland Beweegt geven ervaren fietsers advies om veilig de weg op te gaan. De fietstip van deze week komt van meneer en Bert Dorlandt uit Kortenhoef. Hij legt uit hoe je veilig een bocht kunt nemen.

,,We hebben duidelijk de bocht gemaakt.'' Met het goede nieuws dat er steeds minder coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen worden opgenomen, begon voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) zijn wekelijkse persconferentie. Maar hij waakt ervoor te vroeg te juichen, want de ziekenhuizen zijn nog niet bepaald leeg. Vooral voor de non-covidzorg moeten snel ic-bedden beschikbaar komen.

Het RIVM noteerde over het afgelopen etmaal 92 nieuwe coronabesmettingen in Drenthe en 84 in Groningen.

Zeker vijftien examenleerlingen van twee vwo-klassen van het Roelof van Echten College (RvEC) in Hoogeveen hebben corona opgelopen bij een eigen feestje op de laatste schooldag.

Ernst Kuipers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) geeft vandaag om 15.30 uur een toelichting op de drukte in de ziekenhuizen wegens het coronavirus.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een nieuwe programmadirecteur aangesteld die binnenkort de leiding krijgt over de coronavaccinaties. Marcel van Raaij, die van het ministerie van Volksgezondheid komt, neemt het op 15 juni over van Jaap van Delden, meldt het instituut.

"Ze denken echt dat het plein van hen is. En als de politie komt, stuiven ze weg", vertelt Sandra, die met haar appartement uitkijkt op de Paardenmarkt in Alkmaar. Er zijn regelmatig mensen die er (soms heel intimiderend) om geld of sigaretten bedelen, dronken zijn, zich volspuiten met drugs of staan te urineren, dreigen, schreeuwen en vechten. Ook een verslaggever van NH Nieuws werd geïntimideerd.

Sandra Dronkers vertelt dat ze niet de enige is die zich zorgen maakt over de overlast: de afgelopen maanden kwamen er van rondom de Paardenmarkt 103 overlastmeldingen binnen bij gemeentelijke handhaving en de politie. 

"Ik ben zelfs een keer bedreigd met een groot mes toen ik vroeg of ze verderop wilde gaan staan schreeuwen", vertelt horecaondernemer Sven van der Laan, die naar eigen zeggen in z'n eentje de afgelopen vijf jaar al wel 200 meldingen deed.

Ook laat een medewerker van de supermarkt weten dat hij vorige week nog met een AED naar de parkeergarage snelde voor een reanimatie en daar een man aantrof met een heroïnespuit in zijn arm. 

Bekijk hier de reportage met daarin interviews met een omwonende, ondernemer, dakloze en een boa:

Tekst gaat door onder video

Er wordt al snel gewezen naar daklozen, maar volgens directeur van DNO Doen, de organisatie die in de regio Alkmaar voorzieningen heeft voor zo'n 200 kwetsbare mensen, ligt het genuanceerder. "Ik weet dat een aantal van de 45 daklozen die gebruik maken van onze nachtopvang voor overlast zorgen, maar er zitten ook mensen bij met verward gedrag - die gewoon een woning hebben - en mensen met verslavingen", vertelt Hil Rabenberg. 

Toch uit hij ook zijn zorgen. "Toen het coronavirus toesloeg, zijn er voor daklozen vanuit de gemeente voorzieningen als hotels en containers geregeld, zodat ze eventueel in hun eentje konden verblijven of in quarantaine konden."

Die extra ondersteuning heeft er volgens hem voor gezorgd dat ze 'een beetje verwend' zijn. "Als de maatregelen worden afgeschaald, vrees ik wel dat daar wat commotie gaat ontstaan en de overlast misschien nog wel meer toeneemt."

Drugsgebruikersruimte

Hoewel de verantwoordelijkheid voor de overlast ligt bij de gemeente, wil hij wel graag meedenken over een oplossing. Volgens hem zou het kúnnen helpen als er Alkmaar een gebruikersruimte komt, waar verslaafden onder toezicht drugs kunnen gebruiken, zodat ze dit niet in de openbaarheid doen.

Nu doen ze dat gewoon op straat, in het park of de parkeergarage. "Maar de gemeente wilde daar tot nu toe niet aan", aldus Rabenberg. Mogelijk komt daar nu verandering in, want als NH Nieuws aan VVD-fractievoorzitter John van der Rhee vraagt of zo'n zogenaamde 'natte ruimte' een optie is, antwoordt hij:

Hij verwacht binnen een paar weken antwoorden op de vragen over de overlastproblematiek in de Alkmaarse binnenstad.

Deurwaarders hadden in het eerste coronajaar veel minder te doen dan normaal. Veel kantoren hebben mensen moeten ontslaan.

Demissionair premier Mark Rutte en zorgminister Hugo de Jonge geven dinsdagavond een persconferentie over de coronamaatregelen. Wat kunnen we verwachten?

Demissionair onderwijsminister Arie Slob presenteert vandaag een menukaart voor basisscholen, middelbare scholen en het speciaal onderwijs meldt RTL nieuws.  Met de opties in de menukaart kan bepaald worden hoe leerlingen die door de coronacrisis een achterstand hebben geholpen kunnen worden. Hebben jouw (klein)kinderen een achterstand door corona opgelopen? En wat voor hulp zouden zij nodig hebben om die achterstand weg te werken?

Vanaf schooljaar 2021-2022 krijgt elke school per leerling ongeveer 700 euro voor een eigen schoolprogramma. Er komst extra geld voor scholen waar de problemen groter zijn dan gemiddeld.

Interventies

De mogelijkheden in het keuzemenu zijn te vinden op de site van het Ministerie van Onderwijs. Langere schooldagen, extra lestijd voor bepaalde leerlingen, zomerscholen, allemaal interventies de volgens onderzoek effectief zijn gebleken in de aanpak bij coronavertraging. Ook wordt er extra aandacht besteed aan het psychisch welzijn van leerlingen.

Veel geld

Hoogleraar Onderwijskunde Martijn Meeter van de Vrije Universiteit is blij met de investering, maar vindt het ook een behoorlijk prijskaartje."Het is wel heel erg veel geld dat de scholen krijgen, voor een relatief korte termijn", vertelt hij aan RTL Nieuws. "Het is ook heel veel geld voor een kort programma. Er is een kans dat het geld niet zinnig besteed wordt."

Driekwart van een groep van ruim 1800 mensen die corona heeft gehad, is na de besmetting nog niet volledig aan het werk. Het grootste deel van hen (95 procent) voelt zich drie maanden tot een jaar na de eerste klachten nog steeds slecht, meldt het Longfonds na een peiling onder 1864 personen met langdurige klachten.

Meer jongeren snijden zichzelf, hebben suïcidale gedachten of kampen met een eetstoornis en de coronacrisis lijkt hun psychische problemen alleen maar te versterken. MEE & de Wering is daarom eind april in Alkmaar en de BUCH-gemeenten gestart met een project om jongeren meer zin in het leven te geven. Den Helder volgt deze maand.

Uit een landelijk rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd uit maart bleek al dat er grote problemen zijn bij de Jeugd-GGZ. Er zijn lange wachtlijsten en het aantal jongeren dat (acuut) psychische hulpverlening nodig heeft, neemt toe. De coronacrisis lijkt hierin mee te spelen. In Noord-Holland is dat ook duidelijk te merken, staat in het rapport.

Dwangvoedingen

Zo is in de provincie een stijging te zien van het aantal 12- tot 18-jarigen met suïcidale gedachten en pogingen. 'Hierbij valt de toename van 12- en 13-jarigen op.' Er is niet alleen meer acute psychische hulp nodig, ook de ernst van de meldingen neemt toe. 'Dat is onder andere zichtbaar in de toename van het aantal jeugdigen dat dwangvoedingen nodig heeft.'

De gemeente Den Helder zegt eveneens een toename van aanmeldingen voor de Jeugd-GGZ te zien, 'en met name ook crisis en spoedzaken waarbij automutilatie en suïcidaliteit een rol speelt'. Ze legt uit: "Hierdoor worden de wachttijden voor de reguliere aanmeldingen langer, omdat deze zaken onder crisis / spoed vallen en direct worden opgepakt. Opvallend is verder een toename van eetstoornissen bij meisjes. Dit vraagt ook om extra inzet van de organisaties omdat dit zeer complexe problematiek is die normaal gesproken niet in de huidige omvang op speelt. Uitgestelde hulp kan leiden tot escalatie en de-escalatie."

Tekst gaat verder onder het informatieblok.

De 20-jarige Stern uit Alkmaar vertelde begin dit jaar aan NH Nieuws dat hij door de coronacrisis weer bang en paniekerig werd. "Alles gaat door in mijn leven. Mijn school gaat door, mijn werk gaat door: alle dingen die mij stress geven en die ik moet doen, die gaan door. Maar al mijn uitlaatkleppen, zoals sporten, uitgaan, met vrienden chillen, dat gaat nu niet door."

Sommigen zien daadwerkelijk geen uitweg meer, zoals de 14-jarige Pepijn uit Amsterdam die het niet meer zag zitten en in januari overleed. "De lockdownmaatregelen verteerde hij slecht", schreven zijn ouders later, "hij miste contact en structuur. Hij zocht iets dat spannend was, maar waarvan zijn overmoedige puberbrein de consequenties niet kon overzien."

Duwtje

Om jongeren een positief duwtje in de rug te geven, zijn maatschappelijk werkers vorige maand in Alkmaar en de vier BUCH-gemeenten (Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo) gestart met het project SocialBoost. Den Helder sluit er deze maand bij aan. Hierbij krijgen 50 jongeren opdrachten en masterclasses die ze met een ander of in groepjes kunnen doen.

In de acht weken dat het project duurt, komen thema's aan bod als duurzaamheid, sport en bewegen en andere culturen. De jongeren, tussen 14 en 27 jaar, gaan hiervoor bijvoorbeeld gezamenlijk koken of de buurt opknappen. Daarnaast zijn er vier masterclasses en is er elke dag een 'energyboost' door een appje van de coach met een leuke opdracht. Het moet ze wat meer uitdaging bieden in het leven en tegelijkertijd kunnen ze een geldprijs winnen.

De Helderse wethouder Pieter Kos is enthousiast over het project: "We hebben met jongeren enorm veel kracht in huis. Soms is het nodig ze een zetje te geven zodat ze erachter komen wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. Ik ben blij dat we dit mogelijk kunnen maken."

GGZ Noord-Holland Noord is gevraagd om lokale cijfers van de huidige situatie bij de Jeugd-GGZ, maar gaf aan hier niet aan mee te willen werken. Het zou een vertekend beeld geven, vond ze, aangezien ze niet de enige aanbieder is van psychische hulpverlening bij jongeren.

Als de daling van het aantal coronabesmettingen verder doorzet, wil het demissionaire kabinet verder met het versoepelen van de maatregelen. Dat is volgens diverse media door de betrokken bewindslieden vandaag afgesproken in het Catshuis.

Vanaf 18 mei zou er dan weer binnen kunnen worden gesport en zijn bezoekers weer welkom in dieren- en speeltuinen. Ook zouden de openingstijden voor terrassen dan kunnen worden verruimd, zodat die al 's ochtends open kunnen tot 20.00 uur 's avonds.

Het kabinet houdt dinsdag opnieuw een persconferentie waarin de eventuele versoepelingen in worden aangekondigd. Aanvankelijk was het de bedoeling om de tweede stap in het heropeningsplan al op 11 mei te nemen, maar daarvoor waren de besmettingen nog niet genoeg afgenomen.

De eerste stap in het heropeningsplan werd op 28 april genomen. Toen werd de avondklok beëindigd en zijn er thuis weer twee bezoekers welkom. Er is nog geen besluit over het doorgaan van vakanties naar het buitenland.

Bij de ingang van Mud Masters in Vijfhuizen oogt iedereen een beetje onwennig, maar zodra de deelnemers de muziek horen en de duizenden anderen onder ogen komen gaat iedereen los. Tijdens de modderloop kan iedereen de coronaregels links laten liggen en dat bevalt de meeste mensen wel. 

"Wel een beetje raar ofzo, maar ik vind het ook wel weer leuk", vertelt een man die net over de finish komt. Een ander vertelt dat het eigenlijk weer weer als vanouds voelt: "Het was een tijdje terug dat we een feestje konden vieren zoals hier. Daarom is dit wel echt lachen."

Om het feest mogelijk te maken is iedereen kort van tevoren getest op het coronavirus en alleen met een negatief testresultaat kom je door de check-in. "Op die manier is dit stukje bos een unieke locatie waar je de coronaregels even kunt vergeten", vertelt André Skwortsow van Mud Masters. 

Brandbrief

De timing van het evenement kreeg wel enige kritiek te verwerken. Zo stuurden natuurorganisatie IVN en de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland een brandbrief aan de gemeente. In hun ogen zou er een groot risico zijn op het verstoren van broedvogels. "Dat staat niet in verhouding tot het maatschappelijke nut van dit evenement", schreven zij. 

Ook een groot deel van de Haarlemmermeerse gemeenteraad maakte zich zorgen en nam de motie 'Mud Masters Ja, Fieldlab Nee' aan met een meerderheid. In deze motie wijzen GroenLinks, de PvdA en Gezond Haarlemmermeer op het bestemmingsplan. Wethouder Marja Ruigrok en de rest van het College legde de motie naast zich neer. Ze vertelde dat 'op geen enkele grond de vergunning kon worden afgewezen'. 

'Voldoende maatregelen'

Skwortsow laat weten dat er voldoende maatregelen zijn genomen om de broedvogels in het gebied zo goed mogelijk te beschermen. Zo is de route meerdere keren gewijzigd en worden decibelmeters gebruikt om in de gaten te houden dat de muziek niet te hard gaat. Ook de Omgevingsdienst is aanwezig en checkt of alle maatregelen rondom de vogels worden nageleefd. 

Als de coronacijfers blijven dalen wil het demissionaire kabinet Nederland verder ontgrendelen. Er is zondag in het Catshuis nog geen besluit genomen. Ingewijden melden dat er eerst meer moet worden uitgezocht en dat nog moet worden afgewacht of de daling doorzet.

Britse familieleden en vrienden mogen elkaar binnenkort weer knuffelen, als het aan de Britse regering ligt. Het is een van de versoepelingen van de coronamaatregelen die premier Boris Johnson maandag zal aankondigen, aldus een minister zondag.

Het aantal coronapatiënten op de intensive cares in de Nederlandse ziekenhuizen is opnieuw licht afgenomen. Zondag liggen 767 coronapatiënten op de ic’s, 11 minder dan de 778 de dag ervoor, blijkt uit cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Zaterdag bedroeg de afname ten opzichte van vrijdag 19.

Het RIVM noteerde over het afgelopen etmaal 147 nieuwe coronabesmettingen in Drenthe en 100 in Groningen.

De buren van de Nieuwe Leliestraat gaan terug naar de 17e eeuw. Hun buurman en portretfotograaf Sander Veeneman vroeg hen onlangs of ze voor het fotografische meesterwerk De Nachtwacht wilden poseren. Vanwege corona konden ze helaas niet allemaal in een keer worden gefotografeerd, maar moesten de buren een voor een voor de camera verschijnen. De losse foto's zullen uiteindelijk in een foto worden nabewerkt. 

De fotografische reproductie van de Nachtwacht vond plaats in de Westerkerk, vlakbij het graf van Rembrandt. De figuranten zijn de buren van de portretfotograaf zelf. Aan de shoot ging een maandenlange voorbereiding vooraf. Alle kostuums moesten worden geregeld en alle props zijn zelf gekocht of nagemaakt zoals de kostuums, de helmen en de hoeden. ''Het pakje wat Fietje ook aan heeft is wonderschoon met alles, dat is ongelofelijk ingewikkeld om daaraan te komen''.

Koningin van de Nieuwe Leliestraat

Fietje, ook wel bekend als de Koningin van de Nieuwe Leliestraat, is de  97-jarige Jordanese die een prominente rol kreeg. Zij is het meisje met de kip in het midden van het schilderij. Fietje mocht in een wonderschone geelgouden jurk met een witte kip op het doek schitteren. De Jordanese vindt het in haar eigen woorden geweldig. Dit was overigens niet de eerste keer dat ze met Sander ging samenwerken: 'Met Sander is het zo makkelijk, alsof je broer en zussie bent.''

Op 11 juni zal het meesterwerk in de Nieuwe Leliestraat door de buren worden onthuld. Het project is  onderdeel van The Milkmaid Project. Wie goed naar het portret kijkt, zal misschien ook de moderne Rembrandt zelf zien. 

Toeristen, van hen kan je er eigenlijk nooit genoeg hebben. Het was lang het motto van
zowat elke Europese stad. In steden als Barcelona en Amsterdam sloeg de slinger de
voorbije jaren echter door, in die mate dat het bestuur zich het hoofd breekt over hoe je
van brallende en brakende bezoekers afraakt. “Een tip voor mijn collega-burgemeester in
Brussel? Laat je niet overstromen zoals wij dat hebben gedaan.”

“Buurtbewoners sliepen niet meer en moesten zich echt met ellebogenwerk naar de supermarkt
wringen. Geen wonder dat ik de voorbije jaren mensen van alle leeftijden heb zien vertrekken uit de
Wallen. Ze voelden zich er niet meer thuis door het massatoerisme. Met de coronacrisis ontmoet ik
nu plots weer buren op straat, we zijn geen onderdeel meer van de massa.”

Met Yet ten Hoorn wandelen we door de onwezenlijk rustige straten van de Wallen, in hartje
Amsterdam. Ze woont er al sinds 1993 en zag de wijk, die vooral bekend staan als prostitutiebuurt,
gaandeweg veranderen. “Rond 2010 was er nog een soort balans tussen wonen, werken en
bezoekers. Maar als gevolg van de Amsterdamse city marketing is er steeds meer seks-, drugs- en
lawaaivolk gekomen."

De Wallen zijn niet de enige wijk in de Nederlandse hoofdstad die kreunt onder het massatoerisme.
Eigenlijk doet de hele historische binnenstad dat, in die mate dat al eens van de disneyficatie van
Amsterdam wordt gesproken. Ook centrumbewoner Jasper van Dijk zag de voorbije jaren met lede
ogen aan hoe steeds meer buurtwinkels veranderen in zaken die op toeristen mikken. “Het
boekenwinkeltje werd bijvoorbeeld een ijsjeswinkel, er moest iets gebeuren.” Dat ‘iets’ werd een
petitie, die in korte tijd dertigduizend handtekeningen verzamelde. Maar daarover later meer.

Amsterdam telde voor corona ruim twintig miljoen toeristische overnachtingen, en die trend stijgt
nog altijd. Tegen 2030, bleek uit studies, zouden dat er tot dertig miljoen kunnen worden. De cijfers
staan in schril contrast met het bevolkingsrijkere Brussel, dat in 2019 maar half zoveel
overnachtingen telde, dan nog in een recordjaar waarin de Ronde van Frankrijk er vertrok. Zowat de
helft van die 9,5 miljoen overnachtingen zijn bovendien zakentoeristen, een aandeel dat in
Amsterdam maar een derde bedraagt. Toeval is dat niet. Brussel is behalve hoofdstad van de
Europese Unie ook nog eens Europa’s belangrijkste congresstad.

In normale tijden is dat zakentoerisme een troef waar Brussel maar wat trots op is. Maar vandaag is
het nog maar de vraag of die sector zich na de pandemie wel echt zal herstellen. “Voor het
vrijetijdstoerisme zal er misschien een paar jaar een hapering zijn, waarbij we lokaler, voorzichtiger
en landelijker zullen reizen,” denkt professor en expert in overtoerisme Jan van der Borg, die in
Venetië woont en zowel daar als aan de KU Leuven doceert. “Daarna zie ik de gewone groei
hernemen. Maar bij het zakentoerisme zou Covid weleens veel langer kunnen doorwerken. De
efficiëntie en kostenbesparing door televergaderingen zijn nu eenmaal enorm.”

Wie door Brussel loopt, heeft zelden het gevoel dat het vrijetijdstoerisme de stad domineert.
Akkoord, in de straten rond de Grote Markt, het îlot sacré dat al eens smalend îlot sucré wordt
genoemd, springt de overdosis aan wafelkramen, chocoladewinkels en souvenirshops al eens in het
oog. En natuurlijk zijn er wel wat toeristen rond hotspots als het Atomium of de musea rond het
Koningsplein. Maar Brusselaars die klagen over te veel bezoekers, die vind je niet zo snel. Met één uitzondering misschien: de jaarlijkse kerstmarkt Winterpret – steevast in het centrum – lokte bij de
laatste editie nu al drie miljoen mensen, met groeiend gemor onder bewoners tot gevolg.

Airbnb

Hoe is het zover kunnen komen in Amsterdam, dat in 2005 nog maar acht miljoen hotelovernachtingen telde? “Na de financiële crisis van 2008 ging de stad door een diep economisch dal, dus werd er vol ingezet op toerisme,” legt sociaal geografe Floor Milikowski uit. “Het massatoerisme werd daardoor steeds erger en de gemeente worstelde met de vraag of er of überhaupt iets aan gedaan moest worden.”

Wat ook meespeelde: het grote aanbod aan lowcostvluchten – Schiphol is een wereldspeler en ontvangt drie keer zoveel passagiers als Zaventem – en het Amsterdamse imago van tolerante feeststad met onder meer zijn coffeeshops. Het massatoerisme in de grachtenstad liep zodanig de spuigaten uit, dat het gemeentebestuur het geweer nu toch van schouder wil veranderen. Want dat het vrijetijdstoerisme na de coronacrisis spontaan zal krimpen, dat gelooft eigenlijk niemand.

Sinds 2016 is er al een soort hotelstop in Amsterdam. En vandaag ligt vooral Airbnb onder vuur. Maandelijks verschenen voor corona dan ook ruim 20.000 Amsterdamse advertenties op het platform, een veelvoud van vijf jaar daarvoor. De kritiek luidt niet alleen dat het platform nog meer toeristen aanzuigt, het grote aanbod zet ook druk op het woningaanbod én de prijzen, terwijl de hotelsector van oneerlijke concurrentie spreekt.

In de hele stad moeten aanbieders op Airbnb en andere huurplatformen sinds afgelopen zomer een vergunning hebben voor ze kunnen verhuren. Die krijgen ze alleen als het huis permanent bewoond is en de woning maximaal dertig nachten per jaar wordt verhuurd aan maximaal vier personen. In drie zwaar geteisterde wijken ging het bestuur zelfs nog verder en verbood het eenvoudigweg woningverhuur aan toeristen. De rechter floot de gemeente terug, maar die laatste gelooft nog altijd dat het verbod er komt.

Dat Airbnb een plaag kan zijn, daar kan ook Brussel van meespreken. Een blik op de gespecialiseerde
website AirDNA, leert dat er vandaag – midden in het coronadal – nog steeds 4.300 advertenties zijn
in het gewest, niet zo gek veel minder dan de 5.200 in Amsterdam. Het gevolg: ook in de Belgische
hoofdstad staan woningprijzen onder druk. En dan hadden we het nog niet over de overlast. Je buren
een voor een vervangen zien worden door wekelijks wisselende feestgezelschappen, je zou voor
minder verhuizen.

Brussel reageerde met een eigen regelgeving met registratieplicht, een maximumduur van drie
maanden huur én een domicilieverplichting voor de eigenaar. Alleen sputtert het verhuurplatform
tegen. Airbnb geeft bijvoorbeeld geen duidelijke info over wie precies verhuurt in Brussel, waardoor
tal van verhuurders aan de regelgeving kunnen ontsnappen. “Het echte probleem zit bij de illegale
huur,” bevestigt Brussels schepen voor Stedenbouw Ans Persoons (Change.brussels/Vooruit).

“Wij proberen die woningen nu toch op te sporen en er leegstandtaks op te heffen.” Amsterdam zit met
een gelijkaardig probleem: ruim 20.000 advertenties op Airbnb, maar slechts een kleine 1.300 vergunningsaanvragen, al kan dat aantal nog oplopen. Samen met zes andere grote Europese steden stapten de twee steden daarom naar de Europese Commissie, om strengere regels te eisen. Amsterdam neemt daarbij het voortouw.

Prostitutie verplaatsen

Het Amsterdamse stadsbestuur heeft nog meer pijlen op zijn boog. Zo werkt het aan een plan om een van de belangrijkste toeristische trekpleisters, de raamprostitutie op De Wallen, te verhuizen naar een locatie buiten het centrum. Dat moet de druk op de wijkbewoners én op de sekswerkers wegnemen. “Vroeger was  die prostitutie er eerder voor lokaal gebruik, terwijl je nu grote groepen voor de ramen ziet hangen, die foto’s maken en de dames vernederen,” legt burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) uit. “We willen ze verplaatsen naar een plek waar we ze beter kunnen beschermen.”

n ook de coffeeshops, die andere magneet voor “mensen die moreel op vakantie gaan”, zoals de
burgemeester het formuleert, gaan wellicht aan de ketting. Halsema wil graag dat die tijdelijk alleen
voor Nederlanders toegankelijk worden. “We praten daar nog over in de gemeenteraad. Het liefst
van al zou ik cannabis helemaal legaal maken, met New York als voorbeeld. Maar de laatste tien tot
twintig jaar is die markt zo groot en onbeheersbaar geworden, dat het moeilijk is om nu stappen
richting legalisering te doen. Daarvoor moeten we de markt eerst verkleinen.”

Behalve beperkende maatregelen, wil de stad ook positieve signalen uitsturen, die vooral de meerwaardetoerist moeten overtuigen om naar Amsterdam te komen. “We willen attenderen op de schoonheid en cultuur, op de vrijheid, zoals die er in de gay community is,” zegt Halsema.

“Liefst zoeken die toeristen ook eens een bestemming op die buiten het centrum of zelfs buiten de stad ligt.” Het is de reden waarom Zandvoort, op een half uur trein van Amsterdam, in brochures omgedoopt werd tot Amsterdam Beach. Het kasteel van Muiderslot ten oosten van de stad wordt dan weer Amsterdam Castle, terwijl de plassen op een half uur naar het zuiden de stempel Lakes of Amsterdam krijgen.

Een plan hebben tegen overtoerisme is mooi. Maar het is nog maar de vraag of de miljoenen feestvarkens zich wel laten ontmoedigen door bovenstaande maatregelen. “Het is een erg langzaam proces, waarbij je ook de toeristische aanbieders moet meekrijgen om op andere toeristen te focussen,” waarschuwt professor Van der Borg. “Pas dan merken overlasttoeristen dat er voor hen steeds minder te beleven valt. Maar het is wel nodig, als je niet wil eindigen als Venetië, dat sociaal-economisch morsdood is. Daar wonen nog 50.000 mensen, waar het er ooit 130.000 waren.”

Ook de burgemeester beseft dat de geest niet per se weer in de fles zal kruipen omdat het bestuur dat wil. “Onze mogelijkheden om te sturen zullen altijd beperkt blijven.” Als we haar om een tip voor haar Brusselse collega vragen, moet Halsema dan ook niet lang nadenken. “Wees secuur, zorg dat je een visie en een strategie hebt, want Amsterdam heeft zich met name na de financiële crisis wel wat laten overstromen, waardoor we het soort bezoekers te weinig gestuurd hebben.”

Brood uit de hemel

Die Brusselse collega maakt zich niet meteen zorgen over foute gasten. Als we burgemeester Philippe Close (PS) spreken op een verlaten Grote Markt, heeft hij vooral oog voor het groeipotentieel. “Toerisme, dat is in de eerste plaats werkgelegenheid. Vandaag werken 35.000 mensen in de toeristische sector in Brussel-Stad (65.000 in heel het gewest, red.), en dat mogen er meer worden. Vijftien miljoen overnachtingen, de helft meer dan vandaag? Waarom niet, Brussel is een grote stad.”

Als de burgemeester vooral hoopt op meer bezoekers heeft dat veel te maken met de structuur van de Brusselse arbeidsmarkt. Die telt erg veel jobs voor hooggeschoolden, waar een aanzienlijk deel van de Brusselse bevolking niet voor in aanmerking komt. Jobs in de toerismesector zijn dan als brood uit de hemel. Beperkende maatregelen staan bijgevolg niet meteen op het verlanglijstje van de Brusselse bestuurder, die eerder het imago van een feestburgemeester heeft.

Wat er wel opstaat, zijn nog meer bewoners voor het  centrum. Dat zag zijn bevolkingsaantal de voorbije twee decennia al fors stijgen, onder meer dankzij nieuwe woonprojecten en de omvorming van kantoren tot appartementen. “Meer bewoners betekent meteen ook dat er bakkers en slagers kunnen blijven en dat de handel minder een monocultuur wordt voor toeristen. Die laatste willen trouwens ook een centrum met echte bewoners.”

Die echte bewoners mogen dan de weg naar het centrum vinden, het enthousiasme van de burgemeester delen ze vaak niet. Met name de kerstmarkt Winterpret, de ‘grootste van Europa’, is daarbij een doorn in het oog. Drie miljoen bezoekers – onder wie ook veel locals – pal in het hart van de stad, het is niet niets. Het gevolg: lawaaioverlast, wildplassers en een verkeersinfarct rondom de markt. En dat vijf weken lang.

En er zou we eens een tweede toeristeninfarct kunnen aankomen als de biertempel in het Beursgebouw wordt afgewerkt. Die mikt op termijn op 800.000 bezoekers per jaar en ligt in de zone rond de Grote Markt, de enige waar toeristen vandaag al erg aanwezig zijn. Tel daarbij de onlangs afgewerkte voetgangerszone en haar verhamburgerende horeca-aanbod en er zijn best wel ingrediënten voor een explosieve toerismecocktail. “De perverse effecten van kamerverhuur en feesttoerisme zie je nu al in het centrum, vindt Jo Struyven, centrumbewoner en fervente tegenstander van overlastbezoekers. “Het coronavirus toont bovendien hoe kwetsbaar je bent als je helemaal op massatoerisme inzet.”

Koop eens een hotel op

De Korte Leidsedwarsstraat in Amsterdam, vlak bij het bekende Leidseplein, een van de uitgaansbakens van de stad. Het is een van die straatjes waar inwisselbare horeca domineert, hamburgerrestaurants en pizzeria’s voorop. We ontmoeten er econoom Jasper van Dijk, die daarnet al vertelde over de teloorgang van zijn boekenwinkel. Van Dijk is niet tegen de maatregelen van de stad, maar vreest dat ze niet zullen volstaan.

“Er is nooit vooruitgekeken naar hoeveel toeristen de stad aankan. In onze petitie vragen we om een aantal toeristen af te spreken en het beleid daar vervolgens op af te stemmen. Een ander soort toerist aantrekken is mooi, maar het gaat ook over de kwantiteit. Wat ons betreft, moeten het er een pak minder worden dan vandaag.”

Van Dijk heeft ook een idee over welk beleid dat dan moet zijn. “De toerismebelasting kan bijvoorbeeld ontzettend omhoog. En met het geld dat toeristen binnenbrengen, kan je hotels opkopen en een andere bestemming geven. Dat zijn ingrijpende maatregelen, maar als we ze niet nemen, zullen mensen steeds meer vervreemden van hun stad.”

Het idee om toeristen meer te spreiden lijkt Van Dijk eerder morrelen in de marge, een inschatting waar hij niet alleen mee staat. “Mensen die hier maar een paar dagen zijn, willen toch in het centrum zijn, het Anne Frankhuis en De Wallen zien.”

Het is ook de vrees van Louis, een hobbyschilder die we ontmoeten in de Jordaan. Ooit was dat een arme buurt, vandaag is die erg in trek bij bezoekers, toch voor corona. Nu de massa’s even in eigen land blijven, kan Louis zijn geluk niet op. “Het was echt een gekkenhuis,” vertelt de man, die net een grachtentafereeltje schildert. “Vlak voor de coronacrisis dacht ik: er moet toch een keer wat gebeuren, zodat de mensen eens thuis blijven en in hun eigen omgeving hun heil zoeken. En toen kwam Covid.

Of het na de pandemie anders wordt? Ach, er is zo’n grote geestelijke leegte in de samenleving. De feesters met de kratten bier op de grachten, die komen echt wel terug.”

Toeristen, van hen kan je er eigenlijk nooit genoeg hebben. Het was lang het motto van
zowat elke Europese stad. In steden als Barcelona en Amsterdam sloeg de slinger de
voorbije jaren echter door, in die mate dat het bestuur zich het hoofd breekt over hoe je
van brallende en brakende bezoekers afraakt. “Een tip voor mijn collega-burgemeester in
Brussel? Laat je niet overstromen zoals wij dat hebben gedaan.”

“Buurtbewoners sliepen niet meer en moesten zich echt met ellebogenwerk naar de supermarkt
wringen. Geen wonder dat ik de voorbije jaren mensen van alle leeftijden heb zien vertrekken uit de
Wallen. Ze voelden zich er niet meer thuis door het massatoerisme. Met de coronacrisis ontmoet ik
nu plots weer buren op straat, we zijn geen onderdeel meer van de massa.”

Met Yet ten Hoorn wandelen we door de onwezenlijk rustige straten van de Wallen, in hartje
Amsterdam. Ze woont er al sinds 1993 en zag de wijk, die vooral bekend staan als prostitutiebuurt,
gaandeweg veranderen. “Rond 2010 was er nog een soort balans tussen wonen, werken en
bezoekers. Maar als gevolg van de Amsterdamse city marketing is er steeds meer seks-, drugs- en
lawaaivolk gekomen."

De Wallen zijn niet de enige wijk in de Nederlandse hoofdstad die kreunt onder het massatoerisme.
Eigenlijk doet de hele historische binnenstad dat, in die mate dat al eens van de disneyficatie van
Amsterdam wordt gesproken. Ook centrumbewoner Jasper van Dijk zag de voorbije jaren met lede
ogen aan hoe steeds meer buurtwinkels veranderen in zaken die op toeristen mikken. “Het
boekenwinkeltje werd bijvoorbeeld een ijsjeswinkel, er moest iets gebeuren.” Dat ‘iets’ werd een
petitie, die in korte tijd dertigduizend handtekeningen verzamelde. Maar daarover later meer.

Amsterdam telde voor corona ruim twintig miljoen toeristische overnachtingen, en die trend stijgt
nog altijd. Tegen 2030, bleek uit studies, zouden dat er tot dertig miljoen kunnen worden. De cijfers
staan in schril contrast met het bevolkingsrijkere Brussel, dat in 2019 maar half zoveel
overnachtingen telde, dan nog in een recordjaar waarin de Ronde van Frankrijk er vertrok. Zowat de
helft van die 9,5 miljoen overnachtingen zijn bovendien zakentoeristen, een aandeel dat in
Amsterdam maar een derde bedraagt. Toeval is dat niet. Brussel is behalve hoofdstad van de
Europese Unie ook nog eens Europa’s belangrijkste congresstad.

In normale tijden is dat zakentoerisme een troef waar Brussel maar wat trots op is. Maar vandaag is
het nog maar de vraag of die sector zich na de pandemie wel echt zal herstellen. “Voor het
vrijetijdstoerisme zal er misschien een paar jaar een hapering zijn, waarbij we lokaler, voorzichtiger
en landelijker zullen reizen,” denkt professor en expert in overtoerisme Jan van der Borg, die in
Venetië woont en zowel daar als aan de KU Leuven doceert. “Daarna zie ik de gewone groei
hernemen. Maar bij het zakentoerisme zou Covid weleens veel langer kunnen doorwerken. De
efficiëntie en kostenbesparing door televergaderingen zijn nu eenmaal enorm.”

Wie door Brussel loopt, heeft zelden het gevoel dat het vrijetijdstoerisme de stad domineert.
Akkoord, in de straten rond de Grote Markt, het îlot sacré dat al eens smalend îlot sucré wordt
genoemd, springt de overdosis aan wafelkramen, chocoladewinkels en souvenirshops al eens in het
oog. En natuurlijk zijn er wel wat toeristen rond hotspots als het Atomium of de musea rond het
Koningsplein. Maar Brusselaars die klagen over te veel bezoekers, die vind je niet zo snel. Met één uitzondering misschien: de jaarlijkse kerstmarkt Winterpret – steevast in het centrum – lokte bij de
laatste editie nu al drie miljoen mensen, met groeiend gemor onder bewoners tot gevolg.

Airbnb

Hoe is het zover kunnen komen in Amsterdam, dat in 2005 nog maar acht miljoen hotelovernachtingen telde? “Na de financiële crisis van 2008 ging de stad door een diep economisch dal, dus werd er vol ingezet op toerisme,” legt sociaal geografe Floor Milikowski uit. “Het massatoerisme werd daardoor steeds erger en de gemeente worstelde met de vraag of er of überhaupt iets aan gedaan moest worden.”

Wat ook meespeelde: het grote aanbod aan lowcostvluchten – Schiphol is een wereldspeler en ontvangt drie keer zoveel passagiers als Zaventem – en het Amsterdamse imago van tolerante feeststad met onder meer zijn coffeeshops. Het massatoerisme in de grachtenstad liep zodanig de spuigaten uit, dat het gemeentebestuur het geweer nu toch van schouder wil veranderen. Want dat het vrijetijdstoerisme na de coronacrisis spontaan zal krimpen, dat gelooft eigenlijk niemand.

Sinds 2016 is er al een soort hotelstop in Amsterdam. En vandaag ligt vooral Airbnb onder vuur. Maandelijks verschenen voor corona dan ook ruim 20.000 Amsterdamse advertenties op het platform, een veelvoud van vijf jaar daarvoor. De kritiek luidt niet alleen dat het platform nog meer toeristen aanzuigt, het grote aanbod zet ook druk op het woningaanbod én de prijzen, terwijl de hotelsector van oneerlijke concurrentie spreekt.

In de hele stad moeten aanbieders op Airbnb en andere huurplatformen sinds afgelopen zomer een vergunning hebben voor ze kunnen verhuren. Die krijgen ze alleen als het huis permanent bewoond is en de woning maximaal dertig nachten per jaar wordt verhuurd aan maximaal vier personen. In drie zwaar geteisterde wijken ging het bestuur zelfs nog verder en verbood het eenvoudigweg woningverhuur aan toeristen. De rechter floot de gemeente terug, maar die laatste gelooft nog altijd dat het verbod er komt.

Dat Airbnb een plaag kan zijn, daar kan ook Brussel van meespreken. Een blik op de gespecialiseerde
website AirDNA, leert dat er vandaag – midden in het coronadal – nog steeds 4.300 advertenties zijn
in het gewest, niet zo gek veel minder dan de 5.200 in Amsterdam. Het gevolg: ook in de Belgische
hoofdstad staan woningprijzen onder druk. En dan hadden we het nog niet over de overlast. Je buren
een voor een vervangen zien worden door wekelijks wisselende feestgezelschappen, je zou voor
minder verhuizen.

Brussel reageerde met een eigen regelgeving met registratieplicht, een maximumduur van drie
maanden huur én een domicilieverplichting voor de eigenaar. Alleen sputtert het verhuurplatform
tegen. Airbnb geeft bijvoorbeeld geen duidelijke info over wie precies verhuurt in Brussel, waardoor
tal van verhuurders aan de regelgeving kunnen ontsnappen. “Het echte probleem zit bij de illegale
huur,” bevestigt Brussels schepen voor Stedenbouw Ans Persoons (Change.brussels/Vooruit).

“Wij proberen die woningen nu toch op te sporen en er leegstandtaks op te heffen.” Amsterdam zit met
een gelijkaardig probleem: ruim 20.000 advertenties op Airbnb, maar slechts een kleine 1.300 vergunningsaanvragen, al kan dat aantal nog oplopen. Samen met zes andere grote Europese steden stapten de twee steden daarom naar de Europese Commissie, om strengere regels te eisen. Amsterdam neemt daarbij het voortouw.

Prostitutie verplaatsen

Het Amsterdamse stadsbestuur heeft nog meer pijlen op zijn boog. Zo werkt het aan een plan om een van de belangrijkste toeristische trekpleisters, de raamprostitutie op De Wallen, te verhuizen naar een locatie buiten het centrum. Dat moet de druk op de wijkbewoners én op de sekswerkers wegnemen. “Vroeger was  die prostitutie er eerder voor lokaal gebruik, terwijl je nu grote groepen voor de ramen ziet hangen, die foto’s maken en de dames vernederen,” legt burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) uit. “We willen ze verplaatsen naar een plek waar we ze beter kunnen beschermen.”

n ook de coffeeshops, die andere magneet voor “mensen die moreel op vakantie gaan”, zoals de
burgemeester het formuleert, gaan wellicht aan de ketting. Halsema wil graag dat die tijdelijk alleen
voor Nederlanders toegankelijk worden. “We praten daar nog over in de gemeenteraad. Het liefst
van al zou ik cannabis helemaal legaal maken, met New York als voorbeeld. Maar de laatste tien tot
twintig jaar is die markt zo groot en onbeheersbaar geworden, dat het moeilijk is om nu stappen
richting legalisering te doen. Daarvoor moeten we de markt eerst verkleinen.”

Behalve beperkende maatregelen, wil de stad ook positieve signalen uitsturen, die vooral de meerwaardetoerist moeten overtuigen om naar Amsterdam te komen. “We willen attenderen op de schoonheid en cultuur, op de vrijheid, zoals die er in de gay community is,” zegt Halsema.

“Liefst zoeken die toeristen ook eens een bestemming op die buiten het centrum of zelfs buiten de stad ligt.” Het is de reden waarom Zandvoort, op een half uur trein van Amsterdam, in brochures omgedoopt werd tot Amsterdam Beach. Het kasteel van Muiderslot ten oosten van de stad wordt dan weer Amsterdam Castle, terwijl de plassen op een half uur naar het zuiden de stempel Lakes of Amsterdam krijgen.

Een plan hebben tegen overtoerisme is mooi. Maar het is nog maar de vraag of de miljoenen feestvarkens zich wel laten ontmoedigen door bovenstaande maatregelen. “Het is een erg langzaam proces, waarbij je ook de toeristische aanbieders moet meekrijgen om op andere toeristen te focussen,” waarschuwt professor Van der Borg. “Pas dan merken overlasttoeristen dat er voor hen steeds minder te beleven valt. Maar het is wel nodig, als je niet wil eindigen als Venetië, dat sociaal-economisch morsdood is. Daar wonen nog 50.000 mensen, waar het er ooit 130.000 waren.”

Ook de burgemeester beseft dat de geest niet per se weer in de fles zal kruipen omdat het bestuur dat wil. “Onze mogelijkheden om te sturen zullen altijd beperkt blijven.” Als we haar om een tip voor haar Brusselse collega vragen, moet Halsema dan ook niet lang nadenken. “Wees secuur, zorg dat je een visie en een strategie hebt, want Amsterdam heeft zich met name na de financiële crisis wel wat laten overstromen, waardoor we het soort bezoekers te weinig gestuurd hebben.”

Brood uit de hemel

Die Brusselse collega maakt zich niet meteen zorgen over foute gasten. Als we burgemeester Philippe Close (PS) spreken op een verlaten Grote Markt, heeft hij vooral oog voor het groeipotentieel. “Toerisme, dat is in de eerste plaats werkgelegenheid. Vandaag werken 35.000 mensen in de toeristische sector in Brussel-Stad (65.000 in heel het gewest, red.), en dat mogen er meer worden. Vijftien miljoen overnachtingen, de helft meer dan vandaag? Waarom niet, Brussel is een grote stad.”

Als de burgemeester vooral hoopt op meer bezoekers heeft dat veel te maken met de structuur van de Brusselse arbeidsmarkt. Die telt erg veel jobs voor hooggeschoolden, waar een aanzienlijk deel van de Brusselse bevolking niet voor in aanmerking komt. Jobs in de toerismesector zijn dan als brood uit de hemel. Beperkende maatregelen staan bijgevolg niet meteen op het verlanglijstje van de Brusselse bestuurder, die eerder het imago van een feestburgemeester heeft.

Wat er wel opstaat, zijn nog meer bewoners voor het  centrum. Dat zag zijn bevolkingsaantal de voorbije twee decennia al fors stijgen, onder meer dankzij nieuwe woonprojecten en de omvorming van kantoren tot appartementen. “Meer bewoners betekent meteen ook dat er bakkers en slagers kunnen blijven en dat de handel minder een monocultuur wordt voor toeristen. Die laatste willen trouwens ook een centrum met echte bewoners.”

Die echte bewoners mogen dan de weg naar het centrum vinden, het enthousiasme van de burgemeester delen ze vaak niet. Met name de kerstmarkt Winterpret, de ‘grootste van Europa’, is daarbij een doorn in het oog. Drie miljoen bezoekers – onder wie ook veel locals – pal in het hart van de stad, het is niet niets. Het gevolg: lawaaioverlast, wildplassers en een verkeersinfarct rondom de markt. En dat vijf weken lang.

En er zou we eens een tweede toeristeninfarct kunnen aankomen als de biertempel in het Beursgebouw wordt afgewerkt. Die mikt op termijn op 800.000 bezoekers per jaar en ligt in de zone rond de Grote Markt, de enige waar toeristen vandaag al erg aanwezig zijn. Tel daarbij de onlangs afgewerkte voetgangerszone en haar verhamburgerende horeca-aanbod en er zijn best wel ingrediënten voor een explosieve toerismecocktail. “De perverse effecten van kamerverhuur en feesttoerisme zie je nu al in het centrum, vindt Jo Struyven, centrumbewoner en fervente tegenstander van overlastbezoekers. “Het coronavirus toont bovendien hoe kwetsbaar je bent als je helemaal op massatoerisme inzet.”

Koop eens een hotel op

De Korte Leidsedwarsstraat in Amsterdam, vlak bij het bekende Leidseplein, een van de uitgaansbakens van de stad. Het is een van die straatjes waar inwisselbare horeca domineert, hamburgerrestaurants en pizzeria’s voorop. We ontmoeten er econoom Jasper van Dijk, die daarnet al vertelde over de teloorgang van zijn boekenwinkel. Van Dijk is niet tegen de maatregelen van de stad, maar vreest dat ze niet zullen volstaan.

“Er is nooit vooruitgekeken naar hoeveel toeristen de stad aankan. In onze petitie vragen we om een aantal toeristen af te spreken en het beleid daar vervolgens op af te stemmen. Een ander soort toerist aantrekken is mooi, maar het gaat ook over de kwantiteit. Wat ons betreft, moeten het er een pak minder worden dan vandaag.”

Van Dijk heeft ook een idee over welk beleid dat dan moet zijn. “De toerismebelasting kan bijvoorbeeld ontzettend omhoog. En met het geld dat toeristen binnenbrengen, kan je hotels opkopen en een andere bestemming geven. Dat zijn ingrijpende maatregelen, maar als we ze niet nemen, zullen mensen steeds meer vervreemden van hun stad.”

Het idee om toeristen meer te spreiden lijkt Van Dijk eerder morrelen in de marge, een inschatting waar hij niet alleen mee staat. “Mensen die hier maar een paar dagen zijn, willen toch in het centrum zijn, het Anne Frankhuis en De Wallen zien.”

Het is ook de vrees van Louis, een hobbyschilder die we ontmoeten in de Jordaan. Ooit was dat een arme buurt, vandaag is die erg in trek bij bezoekers, toch voor corona. Nu de massa’s even in eigen land blijven, kan Louis zijn geluk niet op. “Het was echt een gekkenhuis,” vertelt de man, die net een grachtentafereeltje schildert. “Vlak voor de coronacrisis dacht ik: er moet toch een keer wat gebeuren, zodat de mensen eens thuis blijven en in hun eigen omgeving hun heil zoeken. En toen kwam Covid.

Of het na de pandemie anders wordt? Ach, er is zo’n grote geestelijke leegte in de samenleving. De feesters met de kratten bier op de grachten, die komen echt wel terug.”

De politiebonden gaan vanmiddag niet staken tijdens de voetbalwedstrijd tussen Feyenoord en Ajax. Dat betekent dat de Klassieker gewoon door gaat.

Eerder vandaag zei politiechef Fred Westerbeke van Rotterdam dat de Klassieker wordt afgelast, als de politiebonden vanmiddag staken. De gemeente Rotterdam had vanmorgen een kort geding aangespannen om deze politiestaking rond de Klassieker in De Kuip te voorkomen. 

De politiebonden dreigden met een staking, omdat het "werk de politiemensen aan de lippen staat". Volgens de politiebonden wordt het werk van agenten niet op waarde geschat en wordt hun loyaliteit misbruikt "als het de bestuurders en overheid uitkomt".

De aankondiging van de staking kwam nadat er confrontaties waren met hooligans in Rotterdam en coronademonstranten in Barneveld. Agenten werden toen onder meer bekogeld met onder andere vuurwerk en flessen.

Vlak voor het kort geding werd er nog onderhandeld met de politiebonden, maar dat leverde niets op. De wedstrijd tussen Ajax en Feyenoord start om 14.30 uur in de Kuip.

Politiechef Fred Westerbeke van Rotterdam zegt dat de Klassieker wordt afgelast, als de politiebonden vanmiddag staken. De gemeente Rotterdam heeft vanmorgen een kort geding aangespannen om deze politiestaking rond de Klassieker in De Kuip te voorkomen. De zaak is om 11.15 uur gestart.

De politiebonden dreigen met een staking, omdat het "werk de politiemensen aan de lippen staat". Volgens de politiebonden wordt het werk van agenten niet op waarde geschat en wordt hun loyaliteit misbruikt "als het de bestuurders en overheid uitkomt".

De aankondiging van de staking kwam nadat er confrontaties waren met hooligans in Rotterdam en coronademonstranten in Barneveld. Agenten werden toen onder meer bekogeld met onder andere vuurwerk en flessen.

Eerder werd er nog onderhandeld met de politiebonden, maar zonder resultaat. De vakbonden willen tussen 13.00 en 15.00 uur staken. De wedstrijd tussen Ajax en Feyenoord start om 14.30 uur in de Kuip.

De politiechef van Rotterdam zegt dat de Klassieker wordt afgelast, als de politiebonden vanmiddag staken. De gemeente Rotterdam heeft vanmorgen een kort geding aangespannen om deze politiestaking rond de Klassieker in De Kuip te voorkomen. De zaak is om 11.15 uur gestart.

De politiebonden dreigen met een staking, omdat het "werk de politiemensen aan de lippen staat". Volgens de politiebonden wordt het werk van agenten niet op waarde geschat en wordt hun loyaliteit misbruikt "als het de bestuurders en overheid uitkomt".

De aankondiging van de staking kwam nadat er confrontaties waren met hooligans in Rotterdam en coronademonstranten in Barneveld. Agenten werden toen onder meer bekogeld met onder andere vuurwerk en flessen.

Eerder werd er nog onderhandeld met de politiebonden, maar zonder resultaat. De vakbonden willen tussen 13.00 en 15.00 uur staken. De wedstrijd tussen Ajax en Feyenoord start om 14.30 uur in de Kuip.

Moniek Klijnstra heeft tijdens het tweede skeelerweekeinde van dit coronajaar laten zien in topvorm te verkeren. De skater uit Sintjohannesga won twee keer.