Letland gaat als eerste land van de Europese Unie weer in lockdown vanwege dramatische coronacijfers. Opnieuw worden delen van de economie stilgelegd.

Nederland ziet er vanaf donderdag een stuk roder uit op de kaart van coronagevallen in Europa. Limburg blijft op die kleur staan, het een na hoogste waarschuwingsniveau dat Europa heeft, en krijgt gezelschap van zeven andere provincies. Een maand geleden stond Nederland er voor het laatst zo slecht voor.

Met ’Asterix en de griffioen’ staat het onoverwinnelijke dorpje uit Gallië voor het eerst op eigen benen. Door het overlijden van tekenaar Albert Uderzo in 2020 is dit het eerste Asterix-boek waaraan geen van de originele auteurs heeft meegewerkt. Het boek vormt direct een zekere stijlbreuk met stereotypen, waarin ook de coronapandemie op de achtergrond rondwaait.

Weggesleurd uit hun comfortzone was de situatie verre van ideaal voor de teamsprinters. De olympisch kampioenen moesten het doen zonder bondscoach Hugo Haak, die ziek (geen corona) in Nederland was achtergebleven. Daarbij was de aanloop ook al niet met de militaire precisie zoals ze gewend waren voor een WK baanwielrennen én ditmaal deden ze het zonder de afgelopen jaren veelbesproken ’vierde man’. Ondanks alles scheurden de vaderlandse teamsprinters in Roubaix stoïcijns naar hun vierde wereldtitel op rij.

De gemeente maakt 1,5 miljoen euro vrij om zelfstandigen uit de kunst- en cultuursector zonder inkomsten te begeleiden naar werk. De zzp'ers kunnen bij een speciale desk terecht voor coaching, scholing en begeleiding bij het vinden van werk binnen of buiten de sector.

Freelancers uit de kunst- en cultuursector die geraakt zijn door de coronacrisis kunnen vanaf woensdag terecht bij een desk van het Regionaal Werk Centrum (RWC). Nu de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo) is gestopt hoopt de gemeente dat de zzp'ers die nog altijd in een financieel gat vallen via deze desk (ander) werk zullen vinden. 

Sinds de versoepelingen van 25 september hoeft er geen 1,5 meter afstand meer worden gehouden in bioscopen en theaterzalen. Wel mag er in de zalen maar 75 procent van de totale bezoekerscapaciteit naar binnen. Dit in combinatie met de lage bezoekerscijfers raakt de zzp'er in deze sector hard. Daarnaast zijn de vooruitzichten voor freelancers in de kunst en cultuur nog altijd onzeker.

Uit onderzoek van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de inkomsten van zzp'ers in de cultuur sterk terugloopt. Bij kunstenaars en grafisch vormgevers gaat het zelfs om een afname van ruim 73 procent. Verwacht dat de sector pas eind 2023 volledig hersteld zal zijn.

Letland gaat als eerste land van de Europese Unie weer in lockdown vanwege dramatische coronacijfers. Opnieuw zullen delen van de economie worden stilgelegd. Het Baltische land kampt met een snel stijgend aantal infecties. Het gaat om wereldwijd het hoogste cijfer per hoofd van de bevolking de afgelopen week. Ziekenhuizen dreigen overbelast te raken.

De meeste werknemers in Oostenrijk moeten vanaf volgende maand aantonen dat ze zijn gevaccineerd tegen corona, recent negatief zijn getest of zijn genezen van Covid-19. De gezondheidsautoriteiten gaan steekproeven houden. Werknemers die geen bewijs van hun coronastatus kunnen voorleggen, riskeren een boete van 500 euro.

De Braziliaanse senaat adviseert president Jair Bolsonaro te vervolgen voor misdaden tegen de menselijkheid vanwege zijn aanpak van de coronacrisis. Het advies van een onderzoekscommissie is de uitkomst van een zes maanden durend onderzoek naar het regeringsbeleid. De commissie wil ook bijna zestig anderen voor de rechter brengen, onder wie vijf (oud-)ministers en drie zonen van de president.

Terwijl op de achtergrond meditatie- en mantramuziek klinkt, maakt het personeel van het wafelrestaurant in de Amsterdamse Czaar Peterstraat wafels met allerlei toppings. In de 'oase van vrede', zoals de eigenaar het restaurant noemt, kunnen bezoekers niet alleen wafels eten, maar ook meditatielessen volgen. De oprichters zijn volgelingen van de inmiddels overleden Indiase goeroe Sri Chinmoy. 

"Ik kan zeggen dat Sri Chinmoy mij echt geïnspireerd heeft om dit te gaan doen en dit neer te zetten", vertelt eigenaar Abhinabha Tangerman. "Om een laagdrempelige ingang te zijn voor inspiratie, mediatie, maar ook een restaurant waar je gewoon hele goede service krijgt en je wordt bediend met een glimlach."

Dat het niet-alledaagse restaurant in 'wereldstad' Amsterdam is gevestigd, is volgens Tangerman geen toeval. "Er is hier heel veel ruimte voor, ik wil echt het beeld ontkrachten dat we een soort van sekte zijn, dat is absoluut niet zo. Het is een plek waar je welkom bent en je prettig mag voelen, tegenwoordig zie je dat mediatie ook meer mainstream wordt."

'Pittig jaar'

Omdat het restaurant vlak voor de coronacrisis de deuren opende, heeft de eigenaar anderhalf jaar de eindjes aan elkaar moeten knopen. "We hebben een heel pittig jaar gehad, de lockdown heeft er echt ingehakt. We waren wel open voor take-out, maar dat ging niet zo heel erg denderend. We hebben echt moeten overleven."

Bekijk de volledige aflevering van Pak an Doen (47) hier. 

De aanhoudende incidenten in Justitieel Complex Zaanstad zouden deels komen door een personeelstekort. Daardoor worden veel te onervaren of chantabele mensen aangenomen, die gevoelig zijn voor charmes van criminelen. Dat zegt een medewerker van het JCZ, die zich grote zorgen maakt over zijn onveilige werksituatie. "De inrichting functioneert niet: er is hier wekelijks iets aan de hand, maar het meeste wordt verzwegen." De gevangenisdirectie herkent zich niet in het geschetste beeld.

Een cipier, zo heette de functie vroeger, word je niet zomaar en toch is het voor penitentiair inrichtingswerker Dave* al tientallen jaren zijn lust en leven. Hij werkte in diverse gevangenissen in Noord-Holland, maar loopt vanaf de opening in 2016 al in het 68.000 vierkante meter grote complex in Zaanstad rond.

"Ik moet bestand zijn tegen fysiek geweld, maar ook mentaal tegen soms genadeloze gevangenen. Daarnaast werk ik in verhitte situaties zoals gevechten en opstanden", vertelt Dave in één van de gesprekken die NH Nieuws de afgelopen maanden met hem voerde. Hij beklaagt hij zich over te jonge, onervaren collega's, die bovendien slecht begeleid worden. "Soms ga ik met buikpijn naar mijn werk."

Deze week waren er volgens hem alleen al twee keer (grootschalige) controles van cellen en kamers waarbij drugs en telefoons werden gevonden. Gevangenen kwamen zelfs in opstand toen ze tijdens de doorzoeking in een recreatieruimte werden geplaatst. "Die braken ze helemaal af. Twaalf mannen zijn uiteindelijk in de isoleercel gegooid."

Op zich gebeuren in een gevangenis nu eenmaal dit soort dingen: contrabande (verboden spullen/smokkelwaar) komt overal voor, maar volgens deze cipier is onder meer het schreeuwende personeelstekort de oorzaak dat het in zijn gevangenis zo váák gebeurt: structureel toezicht en controles moeten wijken voor administratief werk. 

Even terug naar 6 september, vijf jaar geleden. Het is de dag van de opening van de megagevangenis net buiten Westzaan: dé vervanger van de dan inmiddels gesloten Bijlmerbajes en de Haarlemse Koepelgevangenis. Op een foto laat Dave de vier vleugels zien: noord, oost, zuid en west met een huis van bewaring, psychiatrisch centrum en gevangenis. 

De overheid stelt in 2016 dat Justitieel Complex Zaanstad voldoet aan alle eisen van die tijd. Zo komt er genoeg daglicht en frisse lucht binnen, en is er 'aansluiting op de moderne ICT-technologie en beveiliging'. De focus in de nieuwe inrichting ligt op zelfredzaamheid: gedetineerden moeten meer zelf doen. Op de achtergrond speelt dan alleen al een probleem, stelt Dave. 

'Te weinig mensen aangenomen'

Hoewel de strenge sollicitatieprocedure voor de nieuwe bajes in eerste instantie veel goeds belooft voor de kwaliteit van het personeel (zogenoemde PIW'ers), blijkt bij nader inzien dat er tóch te weinig mensen - vaak afkomstig van de gesloten gevangenissen - zijn aangenomen.

De vijver met bekwaam en ervaren personeel is alleen dan al leeg: die zijn vanwege baanzekerheid bijvoorbeeld vetrokken naar de douane of politie. "Dus de mensen die in eerste instantie waren afgewezen omdat ze ongeschikt waren, kregen ineens toch een brief: aangenomen. Met als resultaat werknemers met lichte wrok."

Ondanks de in 2017 toegekende honderd miljoen euro van het ministerie om meer personeel aan te nemen en veiligheid te vergroten, luidt justitievakbond FNV na kritiek en een onderzoek onder personeel in 2019 de noodklok: uit hun rapport Code Rood blijkt dat bewaarders van DJI een ongezonde werkdruk hebben en dat die zelfs zwaar is toegenomen: personeel wordt uitgeknepen en niet goed opgeleid. 

"We zijn zo uitgekleed dat we door de bomen het bos niet meer zien", zegt Rob Minkes van de centrale ondernemingsraad van de DJI destijds. Personeel krijgt dan dus al te veel taken en gevangenen hebben vrij spel om - soms via personeel - drugs of telefoons naar binnen te smokkelen, waarmee ze contacten hebben met buiten.

Volgens Dave krijgen in die periode daarna tot zijn verbazing te laag opgeleide en kwetsbare mensen, met bijvoorbeeld schulden, een baan. Ongeveer een jaar geleden bleek een collega-cipier via zijn anus drugs en telefoons de gevangenis in te smokkelen. Hij bracht het buiten de gevangenis, aan de overkant van de weg bij de snackbar in en werd daarna ontslagen, vertelt hij.

Volgens Jaap Brandligt van Bonjo, een belangenorganisatie voor (ex-)gedetineerden, zit in Zaanstad een bijzondere slag gevangenen, waar je flink tegen opgewassen moet zijn als PIW'er. "Veel jongens uit Amsterdam; Top600-criminelen. Het zijn mannen van de straat, niet echt makkelijk inpasbaar en moeilijk te reguleren."

In het megacomplex is een speciale afdeling voor die groep, waar volgens Dave elke dag misstanden zoals contrabande en geweld zijn. "Je kan daar absoluut geen onervaren mensen neerzetten, maar dat gebeurt nu wel."

Hij staat nu zelf met twee collega's op een groep van 48 gedetineerden. "Als er iemand ziek is hebben we nul ruimte om dit op te vangen. We hebben geen zicht op hun onderlinge interactie, bedreigingen, ruzies. Maar dat is juist belangrijk om op tijd te registeren, zodat het niet kan escaleren."

'Het begint met een complimentje'

Een andere zorg van hem is de relaties die ontstaan tussen gedetineerden en personeel, zoals gisteren opnieuw bekend werd: een medewerkster is begin oktober ontslagen voor, zoals Dave en zijn collega's zeggen, rommelen met een boef. "Ik zie het keer op keer gebeuren: vrouwen met te weinig werk- en levenservaring worden bij ons aangenomen en blijken gevoelig voor de praatjes van een gedetineerde."

Het begint volgens hem met een complimentje of flirten van een gedetineerde, maar mondt al gauw uit in een relatie. "Geef de gevangenen ongelijk. Ze hebben alle tijd om te investeren, vaak ook geld en een doel, zoals telefoons of drugs naar binnen laten smokkelen. En de vrouwen kan je het ook niet kwalijk nemen: ze worden voor de leeuwen gegooid en opgevreten." 

De ervaringen van Dave staan niet op zichzelf: ook Brandligt van Bonjo hoort over slecht geschoold personeel, al is dit volgens hem niet uniek voor Zaanstad. Daarnaast zegt strafrechtadvocaat Richard Korver, die gisteren al serieuze vraagtekens zette bij de formele gang van zaken bij de pijpende juriste in de spreekkamer, dit te horen van cliënten die gedetineerd zijn in JCZ. "Niet personeel, maar gevangenen hebben het daar voor het zeggen. Ik hoor het niet alleen van gevangenen, maar ook van professionals."

Het geweld onder gevangenen en naar medewerkers loopt volgens hem op. "Optellend dat er nu een aantal keren suïcide is gepleegd en het vermeende schrikbewind van die motorbendeleider: dit is te veel. Ik vraag me af of er nog wel een directie is en wat die doet."

Volgens justitievakbond FNV zijn er meldingen van personeel dat zich zorgen maakt over de werkdruk, de veiligheid en het toezicht. Ook zijn er zorgen over de mogelijk gevonden dodenlijst: de directie van JCZ is om opheldering gevraagd. 

Toch wordt volgens FNV-bestuurder Yntse Koenen wel degelijk actie ondernemen door de leiding van de gevangenis: zo zijn er, sinds de overeenkomst in 2017 binnen de DJI zo'n tweeduizend nieuwe PIW'ers aangenomen. "Maar nieuw personeel is vaak tijdelijk en nog niet ervaren."

Daarnaast denkt hij dat corona een grote rol heeft gespeeld bij de toename van de werkdruk van PIW'ers. "Angst voor de gezondheid, extra procedures, verhalen over besmettingen bij andere inrichtingen speelden ook", aldus Koenen tegen NH Nieuws. Eind 2021 is de termijn voor de toegezegde honderd miljoen euro afgelopen, maar hij vindt dat dit geld structureel moet worden vrijgemaakt voor DJI. 

Volgens Dave leven zijn grote zorgen onder tientallen ervaren collega's in Zaanstad. "Toen ík jaren geleden in de gevangenis begon, hield een ervaren collega me constant in de gaten. Die ruimte is er nu niet: nu wordt iemand die hier drie maanden werkt gezien als 'ervaren' en leidt die nieuw personeel op. De blinde leidt de lamme."

Verdrietig en gedemotiveerd

Boven alles stemt het Dave verdrietig. De moed zakt hem regelmatig in zijn schoenen. "Ik vind mijn werk leuk; werken met mensen, dealen met spannende situaties en ik krijg goed betaald, maar toch raken ik en veel van mijn collega's gedemotiveerd. Moedeloos. Het is dweilen met de kraan open."

Kortgezegd reageert de directie van de gevangenis dat zij zich niet herkennen in bovenstaand artikel en de genoemde incidenten en vinden ze 'opzichzelfstaand'. De gebeurtenissen doen volgens hen 'geen recht aan de inspanningen van bijna negenhonderd werknemers op 1.000 gedetineerden: met zoveel onvrijwillig verblijvende personen op één plek met een complexiteit aan problematiek zijn incidenten niet te voorkomen'. De hele reactie vind je onderaan. 

Dat mensen massaal hun huis schilderen als tijdverdrijf tijdens corona begint iets weg te ebben. Desalniettemin ziet verfmaker AkzoNobel, bekend van onder meer Flexa, Sikkens en Cetabever, een blijvend grotere klantengroep van doe-het-zelvers, zegt AkzoNobel-topman Thierry Vanlancker. Zijn bedrijf presenteerde woensdag de derdekwartaalcijfers.

Beroepsgitarist Ruben Hoeke uit Krommenie heeft een online programma ontwikkeld waarmee kinderen elektrische gitaar leren spelen. Na de succesvolle actie met het weggeven van complete gitaarsets was dit een logische vervolgstap. Vandaag gaan de lessen van start en al bijna vijftig kinderen doen mee. "Maar ik heb het liefst er nog veel meer."

Ruben heeft thuis zo'n 15 gitaren staan voor eigen gebruik. Af en toe komt er een bij en geeft hij er een weg. "Als ik merk dat ik een gitaar niet meer gebruik mag die weg. Zo doe ik het al jaren."

Gratis gitaren

Afgelopen jaar zat de beroepsmuzikant door corona plotseling zonder werk thuis en kwam zo op het idee om zijn gitaren weg te geven aan kinderen die het thuis niet al te breed hebben. Via Facebook bood hij zijn gitaren aan. Daarmee raakte hij de juiste snaar, want binnen de kortste keren was hij zijn gitaren kwijt. 

Eerder maakte NH Nieuws de volgende reportage. Tekst gaat verder om de video.

Een oproep aan anderen om gitaren weg te geven voor dit goede doel heeft er toe geleid dat de teller nu op 260 staat. "En niet alleen gitaren, complete sets. Met alles erop en eraan", zegt Ruben die er de afgelopen anderhalf jaar een dagtaak aan had.

Gratis les

Ruben vindt het logisch dat hij na het weggeven van de gitaren de  volgende stap zet. "Nu veel kinderen voorzien zijn van spullen moet je hen wel de kans geven om het ook te leren." Want geld voor dure muzieklessen is er natuurlijk niet, dus biedt hij de lessen gratis aan.

"Ik heb niet al te hoge verwachtingen, want ze hebben weinig of geen ervaring met instrumenten. Het is een aanzet, een kans om het te leren. En ik hoop dat ze vooral ontdekken hoe leuk is het om zelf muziek te maken."

Ruim honderd Staphorsters hebben dinsdag gebruikgemaakt van de mogelijkheid om een coronaprik te halen bij de huisarts. Dat zegt GGD IJsselland tegen RTV Oost. Huisartsen besloten zelf ook te vaccineren, omdat de vaccinatiegraad achterblijft in het dorp.

In de Nederlandse ziekenhuizen liggen momenteel 650 coronapatiënten, zo valt te lezen in de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Na de succesvolle actie met het weggeven van complete gitaarsets begint vandaag het vervolg. Tien weken lang kunnen kinderen gratis elecktrisch gitaar leren spelen. Gitarist Ruben Hoek uit Krommenie heeft een online programma opgezet. Al bijna 50 kinderen doen mee. "Maar ik heb het liefst er nog veel meer. Honderd of zo."

Ruben heeft thuis zo'n 15 gitaren staan voor eigen gebruik. Af en toe komt er een bij en geeft hij er een weg. "Als ik merk dat ik een gitaar niet meer gebruik mag die weg. Zo doe ik het al jaren."

Eerder maakten we de volgende reportage. Tekst gaat verder om de video.

Door corona zat hij plotseling zonder werk thuis en kwam zo op het idee om zijn gitaren weg te geven aan kinderen die het thuis niet al te breed hebben. Via Facebook bood hij zijn gitaren aan. Dat sloeg zo aan dat Ruben binnen de kortste keren uit zijn gitaren was. Een oproep om gitaren weg te geven voor dit goede doel heeft er toe geleid dat de teller nu op 260 staat. "En niet alleen gitaren, complete sets. Met alles erop en eraan", zegt Ruben die er de afgelopen anderhalf jaar een dagtaak aan had.

Gratis les

Ruben vindt het logisch dat hij de  volgende stap zet. "Nu veel kinderen voorzien zijn met spullen moet je hen wel de kans geven om het ook te leren." Want geld voor dure muzieklessen is er natuurlijk niet, dus biedt hij de lessen gratis aan. "Ik heb niet al te hoge verwachtingen want ze hebben weinig of geen ervaring met instrumenten. Het is een aanzet, een kans om het te leren. En ik hoop dat ze vooral ontdekken hoe leuk is het om zelf muziek te maken."

De intocht van Sinterklaas in de stad wordt op 14 november georganiseerd met publiek. De goedheiligman komt net als alle andere jaren met zijn stoomboot naar de stad, maar de voortzetting van de intocht zal anders zijn. Door de aanpassingen in het programma is de intocht een doorstroomevenement en past het binnen de nog altijd geldende coronaregels. Hoe het er precies uit gaat zien laat de gemeente later weten. Mensen die langs de vaarroute staan om Sint te verwelkomen hoeven geen coronatoegangsbewijs te tonen.

Dat is de uitkomst na gesprekken tussen het bestuur en de vrijwilligers van Stichting Sint in Amsterdam (SSIA), de gemeente, de politie en andere betrokkenen.

Volgens de organisatie passen de aanpassingen in het programma binnen de geldende coronaregels omdat het om een doorstroomevenement gaat. Komende week worden de plannen verder uitgewerkt en voorbereid.

Van een tweede Sinterklaasintocht, wat enkele vertrokken vrijwilligers van SSIA wilden, zal geen sprake zijn. Deze oud-vrijwilligers vertrokken uit onvrede bij de stichting nadat er in plaats van een ouderwetse intocht een alternatief werd bedacht in de Johan Cruijff Arena.

Dit zorgde voor onvrede en veroorzaakte een ruzie binnen de stichting. Oud-nieuwslezer Noraly Beyer werd vervolgens aangetrokken om in opdracht van de gemeente te bemiddelen tussen het bestuur van SSIA en de vertrokken vrijwilligers.

Uit die gesprekken bleek dat zowel de vertrokken vrijwilligers als de vrijwilligers in het bestuur zich allemaal wilden blijven inzetten voor het kinderfeest, maar dat de onderlinge verhoudingen niet goed waren.

Inmiddels zijn er stappen gezet door het bestuur om de relatie te herstellen en hebben ze de vertrokken vrijwilligers gevraagd om toch te helpen bij de intocht. De vertrokken vrijwilligers hebben besloten niet alsnog helpen met de intocht. Wel verwacht het bestuur dat er nog voldoende vrijwilligers overblijven om de intocht op 14 november op een goede manier te organiseren.

De intocht van Sinterklaas in de stad wordt op 14 november georganiseerd met publiek. De goedheiligman komt net als alle andere jaren met zijn stoomboot naar de stad, maar de voortzetting van de intocht zal anders zijn. Door de aanpassingen in het programma is de intocht een doorstroomevenement en past het binnen de nog altijd geldende coronaregels. Hoe het er precies uit gaat zien laat de gemeente later weten. Mensen die langs de vaarroute staan om Sint te verwelkomen hoeven geen coronatoegangsbewijs te tonen.

Dat is de uitkomst na gesprekken tussen het bestuur en de vrijwilligers van Stichting Sint in Amsterdam (SSIA), de gemeente, de politie en andere betrokkenen.

Volgens de organisatie passen de aanpassingen in het programma binnen de geldende coronaregels omdat het om een doorstroomevenement gaat. Komende week worden de plannen verder uitgewerkt en voorbereid.

Van een tweede Sinterklaasintocht, wat enkele vertrokken vrijwilligers van SSIA wilden, zal geen sprake zijn. Deze oud-vrijwilligers vertrokken uit onvrede bij de stichting nadat er in plaats van een ouderwetse intocht een alternatief werd bedacht in de Johan Cruijff Arena.

Dit zorgde voor onvrede en veroorzaakte een ruzie binnen de stichting. Oud-nieuwslezer Noraly Beyer werd vervolgens aangetrokken om in opdracht van de gemeente te bemiddelen tussen het bestuur van SSIA en de vertrokken vrijwilligers.

Uit die gesprekken bleek dat zowel de vertrokken vrijwilligers als de vrijwilligers in het bestuur zich allemaal wilden blijven inzetten voor het kinderfeest, maar dat de onderlinge verhoudingen niet goed waren.

Inmiddels zijn er stappen gezet door het bestuur om de relatie te herstellen en hebben ze de vertrokken vrijwilligers gevraagd om toch te helpen bij de intocht. De vertrokken vrijwilligers hebben besloten niet alsnog helpen met de intocht. Wel verwacht het bestuur dat er nog voldoende vrijwilligers overblijven om de intocht op 14 november op een goede manier te organiseren.

Er is een groot tekort in de Amsterdamse horeca. Hele keukens worden gesloten of restaurants gaan zelfs een paar dagen per week dicht.

In Amsterdam kunnen honderden mensen zo aan de slag gaan achter de bar, als kok of ober.Voor veel horecazaken is er een groot personeelstekort. Bij café Mozaïek in Bos en Lommer is er vooral een tekort aan koks, waardoor de keuken op maandag en dinsdag gesloten is. "We hebben eigenlijk nog twee extra koks nodig om alle andere koks vrije dagen te kunnen geven, maar überhaupt ook om 7 dagen open te kunnen zijn", vertelt Martijn Koet bedrijfsleider van Café Mozaïek. 

Het probleem van cafés de Waard en Mokum ligt vooral bij het vinden barpersoneel. "Uit pure armoede heb ik één zaak fysiek dicht", vertelt Arjan de Waard eigenaar van cafés de Waard en Mokum. De terrassen van beide zaken zijn wel open, alleen bedient hij ze vanuit één café.

Voor branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland is dit hun grootste probleem op het moment. KHN schat dat ongeveer een kwart van de horecamedewerkers is uitgestroomd naar andere sectoren tijdens de coronacrisis.

In de eerste twee periodes van de crisis werden horecazaken nog gestimuleerd al het personeel aan te houden door overheidssteun. Dit werd uiteindelijk ook niet meer vergoed en moesten zaken hun personeel wel naar huis toe sturen. "Misschien zijn die mensen ook wel minder loyaal geworden naar de branche toe", vertelt een woordvoerder van de Koninklijke Horeca Nederland.

Oorzaak

Een van de oorzaken is dat buitenlandspersoneel tijdens de coronacrisis naar huis is gegaan en niet meer is teruggekeerd naar Nederland. Ook zijn veel mensen uitgestroomd naar andere sectoren, waar ze wel aan de slag konden. "Wij hebben een kok die is gaan lesgeven op het ROC en er zijn koks die terug gegaan naar hun eigen land", vertelt Martijn.

Een gevolg van het personeelstekort is dat Arjan zelf wel eens de handen uit de mouwen moet steken in zijn zaak. "Dat gaat wel te kosten van andere dingen." Ook zit zijn rooster zodanig strak in elkaar dat hij bij zieken , gelijk onderbemand raakt. "Hierdoor kunnen  we niet de service bieden die we willen bieden."

In de Nederlandse ziekenhuizen liggen momenteel 650 coronapatiënten, zo valt te lezen in de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Dat zijn er 33 meer dan dinsdag. Woensdag werden tot dusver 5 coronapatiënten verplaatst naar een andere regio met behulp van het LCPS, van wie 2 ic-patiënten.

De aanhoudende incidenten in Justitieel Complex Zaanstad zouden deels komen door een personeelstekort. Daardoor worden veel te onervaren of chantabele mensen aangenomen, die gevoelig zijn voor charmes van criminelen. Dat zegt een medewerker van het JCZ, die zich grote zorgen maakt over zijn onveilige werksituatie. "De inrichting functioneert niet: er is hier wekelijks iets aan de hand, maar het meeste wordt verzwegen." De gevangenisdirectie herkent zich niet in het geschetste beeld.

Een cipier, zo heette de functie vroeger, word je niet zomaar en toch is het voor penitentiair inrichtingswerker Dave* al tientallen jaren zijn lust en leven. Hij werkte in diverse gevangenissen in Noord-Holland, maar loopt vanaf de opening in 2016 al in het 68.000 vierkante meter grote complex in Zaanstad rond.

"Ik moet bestand zijn tegen fysiek geweld, maar ook mentaal tegen soms genadeloze gevangenen. Daarnaast werk ik in verhitte situaties zoals gevechten en opstanden", vertelt Dave in één van de gesprekken die NH Nieuws de afgelopen maanden met hem voerde. Hij beklaagt hij zich over te jonge, onervaren collega's, die bovendien slecht begeleid worden. "Soms ga ik met buikpijn naar mijn werk."

Deze week waren er volgens hem alleen al twee keer (grootschalige) controles van cellen en kamers waarbij drugs en telefoons werden gevonden. Gevangenen kwamen zelfs in opstand toen ze tijdens de doorzoeking in een recreatieruimte werden geplaatst. "Die braken ze helemaal af. Twaalf mannen zijn uiteindelijk in de isoleercel gegooid."

Op zich gebeuren in een gevangenis nu eenmaal dit soort dingen: contrabande (verboden spullen/smokkelwaar) komt overal voor, maar volgens deze cipier is onder meer het schreeuwende personeelstekort de oorzaak dat het in zijn gevangenis zo váák gebeurt: structureel toezicht en controles moeten wijken voor administratief werk. 

Even terug naar 6 september, vijf jaar geleden. Het is de dag van de opening van de megagevangenis net buiten Westzaan: dé vervanger van de dan inmiddels gesloten Bijlmerbajes en de Haarlemse Koepelgevangenis. Op een foto laat Dave de vier vleugels zien: noord, oost, zuid en west met een huis van bewaring, psychiatrisch centrum en gevangenis. 

De overheid stelt in 2016 dat Justitieel Complex Zaanstad voldoet aan alle eisen van die tijd. Zo komt er genoeg daglicht en frisse lucht binnen, en is er 'aansluiting op de moderne ICT-technologie en beveiliging'. De focus in de nieuwe inrichting ligt op zelfredzaamheid: gedetineerden moeten meer zelf doen. Op de achtergrond speelt dan alleen al een probleem, stelt Dave. 

'Te weinig mensen aangenomen'

Hoewel de strenge sollicitatieprocedure voor de nieuwe bajes in eerste instantie veel goeds belooft voor de kwaliteit van het personeel (zogenoemde PIW'ers), blijkt bij nader inzien dat er tóch te weinig mensen - vaak afkomstig van de gesloten gevangenissen - zijn aangenomen.

De vijver met bekwaam en ervaren personeel is alleen dan al leeg: die zijn vanwege baanzekerheid bijvoorbeeld vetrokken naar de douane of politie. "Dus de mensen die in eerste instantie waren afgewezen omdat ze ongeschikt waren, kregen ineens toch een brief: aangenomen. Met als resultaat werknemers met lichte wrok."

Ondanks de in 2017 toegekende honderd miljoen euro van het ministerie om meer personeel aan te nemen en veiligheid te vergroten, luidt justitievakbond FNV na kritiek en een onderzoek onder personeel in 2019 de noodklok: uit hun rapport Code Rood blijkt dat bewaarders van DJI een ongezonde werkdruk hebben en dat die zelfs zwaar is toegenomen: personeel wordt uitgeknepen en niet goed opgeleid. 

"We zijn zo uitgekleed dat we door de bomen het bos niet meer zien", zegt Rob Minkes van de centrale ondernemingsraad van de DJI destijds. Personeel krijgt dan dus al te veel taken en gevangenen hebben vrij spel om - soms via personeel - drugs of telefoons naar binnen te smokkelen, waarmee ze contacten hebben met buiten.

Volgens Dave krijgen in die periode daarna tot zijn verbazing te laag opgeleide en kwetsbare mensen, met bijvoorbeeld schulden, een baan. Ongeveer een jaar geleden bleek een collega-cipier via zijn anus drugs en telefoons de gevangenis in te smokkelen. Hij bracht het buiten de gevangenis, aan de overkant van de weg bij de snackbar in en werd daarna ontslagen, vertelt hij.

Volgens Jaap Brandligt van Bonjo, een belangenorganisatie voor (ex-)gedetineerden, zit in Zaanstad een bijzondere slag gevangenen, waar je flink tegen opgewassen moet zijn als PIW'er. "Veel jongens uit Amsterdam; Top600-criminelen. Het zijn mannen van de straat, niet echt makkelijk inpasbaar en moeilijk te reguleren."

In het megacomplex is een speciale afdeling voor die groep, waar volgens Dave elke dag misstanden zoals contrabande en geweld zijn. "Je kan daar absoluut geen onervaren mensen neerzetten, maar dat gebeurt nu wel."

Hij staat nu zelf met twee collega's op een groep van 48 gedetineerden. "Als er iemand ziek is hebben we nul ruimte om dit op te vangen. We hebben geen zicht op hun onderlinge interactie, bedreigingen, ruzies. Maar dat is juist belangrijk om op tijd te registeren, zodat het niet kan escaleren."

'Het begint met een complimentje'

Een andere zorg van hem is de relaties die ontstaan tussen gedetineerden en personeel, zoals gisteren opnieuw bekend werd: een medewerkster is begin oktober ontslagen voor, zoals Dave en zijn collega's zeggen, rommelen met een boef. "Ik zie het keer op keer gebeuren: vrouwen met te weinig werk- en levenservaring worden bij ons aangenomen en blijken gevoelig voor de praatjes van een gedetineerde."

Het begint volgens hem met een complimentje of flirten van een gedetineerde, maar mondt al gauw uit in een relatie. "Geef de gevangenen ongelijk. Ze hebben alle tijd om te investeren, vaak ook geld en een doel, zoals telefoons of drugs naar binnen laten smokkelen. En de vrouwen kan je het ook niet kwalijk nemen: ze worden voor de leeuwen gegooid en opgevreten." 

De ervaringen van Dave staan niet op zichzelf: ook Brandligt van Bonjo hoort over slecht geschoold personeel, al is dit volgens hem niet uniek voor Zaanstad. Daarnaast zegt strafrechtadvocaat Richard Korver, die gisteren al serieuze vraagtekens zette bij de formele gang van zaken bij de pijpende juriste in de spreekkamer, dit te horen van cliënten die gedetineerd zijn in JCZ. "Niet personeel, maar gevangenen hebben het daar voor het zeggen. Ik hoor het niet alleen van gevangenen, maar ook van professionals."

Het geweld onder gevangenen en naar medewerkers loopt volgens hem op. "Optellend dat er nu een aantal keren suïcide is gepleegd en het vermeende schrikbewind van die motorbendeleider: dit is te veel. Ik vraag me af of er nog wel een directie is en wat die doet."

Volgens justitievakbond FNV zijn er meldingen van personeel dat zich zorgen maakt over de werkdruk, de veiligheid en het toezicht. Ook zijn er zorgen over de mogelijk gevonden dodenlijst: de directie van JCZ is om opheldering gevraagd. 

Toch wordt volgens FNV-bestuurder Yntse Koenen wel degelijk actie ondernemen door de leiding van de gevangenis: zo zijn er, sinds de overeenkomst in 2017 binnen de DJI zo'n tweeduizend nieuwe PIW'ers aangenomen. "Maar nieuw personeel is vaak tijdelijk en nog niet ervaren."

Daarnaast denkt hij dat corona een grote rol heeft gespeeld bij de toename van de werkdruk van PIW'ers. "Angst voor de gezondheid, extra procedures, verhalen over besmettingen bij andere inrichtingen speelden ook", aldus Koenen tegen NH Nieuws. Eind 2021 is de termijn voor de toegezegde honderd miljoen euro afgelopen, maar hij vindt dat dit geld structureel moet worden vrijgemaakt voor DJI. 

Volgens Dave leven zijn grote zorgen onder tientallen ervaren collega's in Zaanstad. "Toen ík jaren geleden in de gevangenis begon, hield een ervaren collega me constant in de gaten. Die ruimte is er nu niet: nu wordt iemand die hier drie maanden werkt gezien als 'ervaren' en leidt die nieuw personeel op. De blinde leidt de lamme."

Verdrietig en gedemotiveerd

Boven alles stemt het Dave verdrietig. De moed zakt hem regelmatig in zijn schoenen. "Ik vind mijn werk leuk; werken met mensen, dealen met spannende situaties en ik krijg goed betaald, maar toch raken ik en veel van mijn collega's gedemotiveerd. Moedeloos. Het is dweilen met de kraan open."

Kortgezegd reageert de directie van de gevangenis dat zij zich niet herkennen in bovenstaand artikel en de genoemde incidenten en vinden ze 'opzichzelfstaand'. De gebeurtenissen doen volgens hen 'geen recht aan de inspanningen van bijna negenhonderd werknemers op 1.000 gedetineerden: met zoveel onvrijwillig verblijvende personen op één plek met een complexiteit aan problematiek zijn incidenten niet te voorkomen'. De hele reactie vind je onderaan. 

Nu het aantal coronabesmettingen en ziekenhuisopnames in Nederland toeneemt, zou de overheid moeten overwegen om mondkapjes weer verplicht te maken in binnenruimten, vinden meerdere specialisten.

De aanhoudende incidenten in Justitieel Complex Zaanstad zouden deels komen door een personeelstekort. Daardoor worden veel te onervaren of chantabele mensen aangenomen, die gevoelig zijn voor charmes van criminelen. Dat zegt een medewerker van het JCZ, die zich grote zorgen maakt over zijn onveilige werksituatie. "De inrichting functioneert niet: er is hier wekelijks iets aan de hand, maar het meeste wordt verzwegen." De gevangenisdirectie herkent zich niet in het geschetste beeld.

Een cipier, zo heette de functie vroeger, word je niet zomaar en toch is het voor penitentiair inrichtingswerker Dave* al tientallen jaren zijn lust en leven. Hij werkte in diverse gevangenissen in Noord-Holland, maar loopt vanaf de opening in 2016 al in het 68.000 vierkante meter grote complex in Zaanstad rond.

"Ik moet bestand zijn tegen fysiek geweld, maar ook mentaal tegen soms genadeloze gevangenen. Daarnaast werk ik in verhitte situaties zoals gevechten en opstanden", vertelt Dave in één van de gesprekken die NH Nieuws de afgelopen maanden met hem voerde. Hij beklaagt hij zich over te jonge, onervaren collega's, die bovendien slecht begeleid worden. "Soms ga ik met buikpijn naar mijn werk."

Deze week waren er volgens hem alleen al twee keer (grootschalige) controles van cellen en kamers waarbij drugs en telefoons werden gevonden. Gevangenen kwamen zelfs in opstand toen ze tijdens de doorzoeking in een recreatieruimte werden geplaatst. "Die braken ze helemaal af. Twaalf mannen zijn uiteindelijk in de isoleercel gegooid."

Op zich gebeuren in een gevangenis nu eenmaal dit soort dingen: contrabande (verboden spullen/smokkelwaar) komt overal voor, maar volgens deze cipier is onder meer het schreeuwende personeelstekort de oorzaak dat het in zijn gevangenis zo váák gebeurt: structureel toezicht en controles moeten wijken voor administratief werk. 

Even terug naar 6 september, vijf jaar geleden. Het is de dag van de opening van de megagevangenis net buiten Westzaan: dé vervanger van de dan inmiddels gesloten Bijlmerbajes en de Haarlemse Koepelgevangenis. Op een foto laat Dave de vier vleugels zien: noord, oost, zuid en west met een huis van bewaring, psychiatrisch centrum en gevangenis. 

De overheid stelt in 2016 dat Justitieel Complex Zaanstad voldoet aan alle eisen van die tijd. Zo komt er genoeg daglicht en frisse lucht binnen, en is er 'aansluiting op de moderne ICT-technologie en beveiliging'. De focus in de nieuwe inrichting ligt op zelfredzaamheid: gedetineerden moeten meer zelf doen. Op de achtergrond speelt dan alleen al een probleem, stelt Dave. 

'Te weinig mensen aangenomen'

Hoewel de strenge sollicitatieprocedure voor de nieuwe bajes in eerste instantie veel goeds belooft voor de kwaliteit van het personeel (zogenoemde PIW'ers), blijkt bij nader inzien dat er tóch te weinig mensen - vaak afkomstig van de gesloten gevangenissen - zijn aangenomen.

De vijver met bekwaam en ervaren personeel is alleen dan al leeg: die zijn vanwege baanzekerheid bijvoorbeeld vetrokken naar douane of de politie. "Dus de mensen die in eerste instantie waren afgewezen omdat ze ongeschikt waren, kregen ineens toch een brief: aangenomen. Met als resultaat werknemers met lichte wrok."

Ondanks de in 2017 toegekende honderd miljoen euro van het ministerie om meer personeel aan te nemen en veiligheid te vergroten, luidt justitievakbond FNV in 2019 de noodklok: uit hun rapport Code Rood blijkt dat bewaarders van DJI een ongezonde werkdruk hebben en dat die zelfs zwaar is toegenomen: personeel wordt uitgeknepen en niet goed opgeleid. 

"We zijn zo uitgekleed dat we door de bomen het bos niet meer zien", zegt Rob Minkes van de centrale ondernemingsraad van de DJI daarna. Personeel krijgt dan dus al te veel taken en gevangenen hebben vrij spel om - soms via personeel - drugs of telefoons naar binnen te smokkelen, waarmee ze contacten hebben met de buitenwereld. 

Volgens Dave krijgen in die periode daarna tot zijn verbazing te laag opgeleide en kwetsbare mensen, met bijvoorbeeld schulden, een baan. Ongeveer een jaar geleden bleek een collega-cipier via zijn anus drugs en telefoons de gevangenis in te smokkelen. Het bracht het buiten de gevangenis, aan de overkant van de weg bij de snackbar in en werd daarna ontslagen, vertelt hij.

Volgens Jaap Brandligt van Bonjo, een belangenorganisatie voor (ex-)gedetineerden, zit in  Zaanstad een bijzondere slag gevangenen, waar je flink tegen opgewassen moet zijn als PIW'er. "Veel jongens uit Amsterdam; Top600-criminelen. Het zijn mannen van de straat, niet echt makkelijk inpasbaar en moeilijk te reguleren."

In het megacomplex is een speciale afdeling voor die groep, waar volgens Dave elke dag misstanden zoals contrabande en geweld zijn. "Je kan daar absoluut geen onervaren mensen neerzetten, maar dat gebeurt nu wel."

Hij staat nu zelf met twee collega's op een groep van 48 gedetineerden. "Als er iemand ziek is hebben we nul ruimte om dit op te vangen. We hebben geen zicht op hun onderlinge interactie, bedreigingen, ruzies. Maar dat is juist belangrijk om op tijd te registeren, zodat het niet kan escaleren."

'Het begint met een complimentje'

Een specifieke zorg van hem is de relaties die ontstaan tussen gedetineerden en personeel, zoals gisteren opnieuw bekend werd: een medewerkster is begin oktober ontslagen voor, zoals Dave en zijn collega's zeggen, rommelen met een boef. "Ik zie het keer op keer gebeuren: vrouwen met te weinig werk- en levenservaring  worden bij ons aangenomen en blijken gevoelig voor de praatjes van een gedetineerde."

Het begint volgens hem met een complimentje of flirten van een gedetineerde, maar mondt al gauw uit in een relatie. "Geef de gevangenen ongelijk. Ze hebben alle tijd om te investeren, vaak ook geld en een doel, zoals telefoons of drugs naar binnen laten smokkelen. En de vrouwen kan je het ook niet kwalijk nemen: ze worden voor de leeuwen gegooid en opgevreten." 

De ervaringen van Dave staan niet op zichzelf: ook Brandligt van Bonjo hoort over slecht geschoold personeel. Daarnaast zegt strafrechtadvocaat Richard Korver, die gisteren al serieuze vraagtekens zette bij de formele gang van zaken bij de pijpende juriste in de spreekkamer, dit te horen van cliënten die gedetineerd zijn in JCZ. "Niet personeel, maar gevangenen hebben het daar voor het zeggen. Ik hoor het niet alleen van gevangenen, maar ook van professionals."

Het geweld onder gevangenen en naar medewerkers loopt volgens hem op. "Optellend dat er nu een aantal keren suïcide is gepleegd en het vermeende schrikbewind van die motorbendeleider: dit is te veel. Ik vraag me af of er nog wel een directie is en wat die doet."

Volgens justitievakbond FNV zijn er meldingen van personeel dat zich zorgen maakt over de werkdruk, de veiligheid en het toezicht. Ook zijn er zorgen over de mogelijk gevonden dodenlijst: de directie van JCZ is om opheldering gevraagd. 

Toch wordt volgens FNV-bestuurder Yntse Koenen wel degelijk actie ondernemen door de leiding van de gevangenis: zo zijn er, sinds de overeenkomst in 2017 binnen de DJI zo'n tweeduizend nieuwe PIW'ers aangenomen. "Maar nieuw personeel is vaak tijdelijk en nog niet ervaren."

Daarnaast denkt hij dat corona een grote rol heeft gespeeld bij de toename van de werkdruk van PIW'ers. "Angst voor de gezondheid, extra procedures, verhalen over besmettingen bij andere inrichtingen speelden ook", aldus Koenen tegen NH Nieuws. Eind 2021 is de termijn voor de toegezegde honderd miljoen euro afgelopen, maar hij vindt dat dit geld structureel moet worden vrijgemaakt voor DJI. 

Volgens Dave leven zijn grote zorgen onder tientallen ervaren collega's in Zaanstad. "Toen ík tientallen jaren geleden in de gevangenis begon, hield een ervaren collega me constant in de gaten. Die ruimte is er nu niet: nu wordt iemand die hier drie maanden werkt gezien als 'ervaren' en leidt die nieuw personeel op. De blinde leidt de lamme."

Verdrietig en gedemotiveerd

Boven alles stemt het Dave verdrietig. De moed zakt hem regelmatig in zijn schoenen. "Ik vind mijn werk leuk; werken met mensen, dealen met spannende situaties en ik krijg goed betaald, maar toch raken ik en veel van mijn collega's gedemotiveerd. Moedeloos. Het is dweilen met de kraan open."

Kortgezegd reageert de directie van de gevangenis dat zij zich niet herkennen in bovenstaand artikel en de genoemde incidenten en vinden ze 'opzichzelfstaand'. De gebeurtenissen doen volgens hen 'geen recht aan de inspanningen van bijna negenhonderd werknemers op 1.000 gedetineerden: met zoveel onvrijwillig verblijvende personen op één plek met een complexiteit aan problematiek zijn incidenten niet te voorkomen'. De hele reactie vind je onderaan. 

De aanhoudende incidenten in Justitieel Complex Zaanstad zouden deels komen door een personeelstekort. Daardoor worden veel te onervaren of chantabele mensen aangenomen, die gevoelig zijn voor charmes van criminelen. Dat zegt een medewerker van het JCZ, die zich grote zorgen maakt over zijn onveilige werksituatie. "De inrichting functioneert niet: er is hier wekelijks iets aan de hand, maar het meeste wordt verzwegen." De gevangenisdirectie herkent zich niet in het geschetste beeld.

Een cipier, zo heette de functie vroeger, word je niet zomaar en toch is het voor penitentiair inrichtingswerker Dave* al tientallen jaren zijn lust en leven. Hij werkte in diverse gevangenissen in Noord-Holland, maar loopt vanaf de opening in 2016 al in het 68.000 vierkante meter grote complex in Zaanstad rond.

"Ik moet bestand zijn tegen fysiek geweld, maar ook mentaal tegen soms genadeloze gevangenen. Daarnaast werk ik in verhitte situaties zoals gevechten en opstanden", vertelt Dave in één van de gesprekken die NH Nieuws de afgelopen maanden met hem voerde. Hij beklaagt hij zich over te jonge, onervaren collega's, die bovendien slecht begeleid worden. "Soms ga ik met buikpijn naar mijn werk."

Deze week waren er volgens hem alleen al twee keer (grootschalige) controles van cellen en kamers waarbij drugs en telefoons werden gevonden. Gevangenen kwamen zelfs in opstand toen ze tijdens de doorzoeking in een recreatieruimte werden geplaatst. "Die braken ze helemaal af. Twaalf mannen zijn uiteindelijk in de isoleercel gegooid."

Op zich gebeuren in een gevangenis nu eenmaal dit soort dingen: contrabande (verboden spullen/smokkelwaar) komt overal voor, maar volgens deze cipier is onder meer het schreeuwende personeelstekort de oorzaak dat het in zijn gevangenis zo váák gebeurt: structureel toezicht en controles moeten wijken voor administratief werk. 

Even terug naar 6 september, vijf jaar geleden. Het is de dag van de opening van de megagevangenis net buiten Westzaan: dé vervanger van de dan inmiddels gesloten Bijlmerbajes en de Haarlemse Koepelgevangenis. Op een foto laat Dave de vier vleugels zien: noord, oost, zuid en west met een huis van bewaring, psychiatrisch centrum en gevangenis. 

De overheid stelt in 2016 dat Justitieel Complex Zaanstad voldoet aan alle eisen van die tijd. Zo komt er genoeg daglicht en frisse lucht binnen, en is er 'aansluiting op de moderne ICT-technologie en beveiliging'. De focus in de nieuwe inrichting ligt op zelfredzaamheid: gedetineerden moeten meer zelf doen. Op de achtergrond speelt dan alleen al een probleem, stelt Dave. 

'Te weinig mensen aangenomen'

Hoewel de strenge sollicitatieprocedure voor de nieuwe bajes in eerste instantie veel goeds belooft voor de kwaliteit van het personeel (zogenoemde PIW'ers), blijkt bij nader inzien dat er tóch te weinig mensen - vaak afkomstig van de gesloten gevangenissen - zijn aangenomen.

De vijver met bekwaam en ervaren personeel is alleen dan al leeg: die zijn vanwege baanzekerheid bijvoorbeeld vetrokken naar douane of de politie. "Dus de mensen die in eerste instantie waren afgewezen omdat ze ongeschikt waren, kregen ineens toch een brief: aangenomen. Met als resultaat werknemers met lichte wrok."

Ondanks de in 2017 toegekende honderd miljoen euro van het ministerie om meer personeel aan te nemen en veiligheid te vergroten, luidt justitievakbond FNV in 2019 de noodklok: uit hun rapport Code Rood blijkt dat bewaarders van DJI een ongezonde werkdruk hebben en dat die zelfs zwaar is toegenomen: personeel wordt uitgeknepen en niet goed opgeleid. 

"We zijn zo uitgekleed dat we door de bomen het bos niet meer zien", zegt Rob Minkes van de centrale ondernemingsraad van de DJI daarna. Personeel krijgt dan dus al te veel taken en gevangenen hebben vrij spel om - soms via personeel - drugs of telefoons naar binnen te smokkelen, waarmee ze contacten hebben met de buitenwereld. 

Volgens Dave krijgen in die periode daarna tot zijn verbazing te laag opgeleide en kwetsbare mensen, met bijvoorbeeld schulden, een baan. Ongeveer een jaar geleden bleek een collega-cipier via zijn anus drugs en telefoons de gevangenis in te smokkelen. Het bracht het buiten, aan de overkant van de weg bij de snackbar in en werd daarna ontslagen.

Volgens Jaap Brandligt van Bonjo, een belangenorganisatie voor (ex-)gedetineerden, zit in  Zaanstad een bijzondere slag gevangenen, waar je flink tegen opgewassen moet zijn als PIW'er. "Veel jongens uit Amsterdam; Top600-criminelen. Het zijn mannen van de straat, niet echt makkelijk inpasbaar en moeilijk te reguleren."

In het megacomplex is een speciale afdeling voor die groep, waar volgens Dave elke dag misstanden zoals contrabande en geweld zijn. "Je kan daar absoluut geen onervaren mensen neerzetten, maar dat gebeurt nu wel."

Hij staat nu zelf met twee collega's op een groep van 48 gedetineerden. "Als er iemand ziek is hebben we nul ruimte om dit op te vangen. We hebben geen zicht op hun onderlinge interactie, bedreigingen, ruzies. Maar dat is juist belangrijk om op tijd te registeren, zodat het niet kan escaleren."

'Het begint met een complimentje'

Een specifieke zorg van hem is de relaties die ontstaan tussen gedetineerden en personeel, zoals gisteren opnieuw bekend werd: een medewerkster is begin oktober ontslagen voor, zoals Dave en zijn collega's zeggen, rommelen met een boef. "Ik zie het keer op keer gebeuren: vrouwen met te weinig werk- en levenservaring  worden bij ons aangenomen en blijken gevoelig voor de praatjes van een gedetineerde."

Het begint volgens hem met een complimentje of flirten van een gedetineerde, maar mondt al gauw uit in een relatie. "Geef de gevangenen ongelijk. Ze hebben alle tijd om te investeren, vaak ook geld en een doel, zoals telefoons of drugs naar binnen laten smokkelen. En de vrouwen kan je het ook niet kwalijk nemen: ze worden voor de leeuwen gegooid en opgevreten." 

De ervaringen van Dave staan niet op zichzelf: ook Brandligt van Bonjo hoort over slecht geschoold personeel. Daarnaast zegt strafrechtadvocaat Richard Korver, die gisteren al serieuze vraagtekens zette bij de formele gang van zaken bij de pijpende juriste in de spreekkamer, dit te horen van cliënten die gedetineerd zijn in JCZ. "Niet personeel, maar gevangenen hebben het daar voor het zeggen. Ik hoor het van gevangenen, maar ook medewerkers."

Het geweld onder gevangenen en naar medewerkers loopt volgens hem op. "Optellend dat er nu een aantal keren suïcide is gepleegd en het vermeende schrikbewind van die motorbendeleider: dit is te veel. Ik vraag me af of er nog een directie is en wat die doet."

Volgens justitievakbond FNV zijn er meldingen van personeel dat zich zorgen maakt over de werkdruk, de veiligheid en het toezicht. Ook zijn er zorgen over de mogelijk gevonden dodenlijst: de directie van JCZ is om opheldering gevraagd. 

Toch wordt volgens FNV-bestuurder Yntse Koenen wel degelijk actie ondernemen door de leiding van de gevangenis: zo zijn er, sinds de overeenkomst in 2017 binnen de DJI zo'n tweeduizend nieuwe PIW'ers aangenomen. "Maar nieuw personeel is vaak tijdelijk en nog niet ervaren."

Daarnaast denkt hij dat corona een grote rol heeft gespeeld bij de toename van de werkdruk van PIW'ers. "Angst voor de gezondheid, extra procedures, verhalen over besmettingen bij andere inrichtingen speelden ook", aldus Koenen tegen NH Nieuws. Eind 2021 is de termijn voor de toegezegde honderd miljoen afgelopen, maar hij vindt dat dit geld structureel moet worden vrijgemaakt voor DJI. 

Volgens Dave leven zijn grote zorgen onder tientallen ervaren collega's in Zaanstad. "Toen ík tientallen jaren geleden in de gevangenis begon, hield een ervaren collega me constant in de gaten. Die ruimte is er nu niet: nu wordt iemand die hier drie maanden werkt gezien als 'ervaren' en leidt die nieuw personeel op. De blinde leidt de lamme."

Verdrietig en gedemotiveerd

Boven alles stemt het Dave verdrietig. De moed zakt hem regelmatig in zijn schoenen. "Ik vind mijn werk leuk; werken met mensen, dealen met spannende situaties en ik krijg goed betaald, maar toch raken ik en veel van mijn collega's gedemotiveerd. Moedeloos. Het is dweilen met de kraan open."

Kortgezegd reageert de directie van de gevangenis dat zij zich niet herkennen in bovenstaand artikel en de genoemde incidenten en vinden ze 'opzichzelfstaand'. De gebeurtenissen doen volgens hen 'geen recht aan de inspanningen van bijna negenhonderd werknemers op 1.000 gedetineerden: met zoveel onvrijwillig verblijvende personen op één plek met een complexiteit aan problematiek zijn incidenten niet te voorkomen'. De hele reactie vind je onderaan. 

Burgemeester Bill de Blasio van New York heeft afgekondigd dat alle gemeenteambtenaren zich moeten laten inenten tegen het coronavirus. Iedereen die voor de gemeente werkt moet voor 1 november zeker één prik hebben gehad. De vaccinatie was al verplicht in het onderwijs. De Blasio wil nu dat al zijn werknemers, rond de 300.000 mensen, gevaccineerd worden.

Heb jij nog muntgeld en briefjes in je portemonnee? Nederlanders betalen namelijk steeds minder vaak met contant geld. Dat blijkt uit een onderzoek van Radar. Betalen met pin is door de coronacrisis enorm toegenomen, ook wordt de consument steeds vaker ontmoedigd om met cash te betalen. Ben jij erg gehecht aan cash, of zie je het graag verdwijnen? 

Tegenwoordig betalen veel minder mensen met contant geld.  Van de 40.000 deelnemers van het onderzoek van consumentenprogramma Radar, bleek de helft minder met contant geld te betalen. Pinnen is de populairste betaalmethode onder de ondervraagden: 43 procent gebruikt bijna altijd de pinpas, 39 procent doet dat regelmatig. Slechts 2 procent zegt nooit te pinnen. 

Op sommige plekken is het niet meer mogelijk om met cash te betalen. Ook wordt het opnemen van contant geld steeds minder aantrekkelijk. Banken als Rabobank en ABN AMRO brengen namelijk kosten in rekening als je contant geld opneemt. 

Makkelijker betalen

Zelfs bij straatverkopers en collectanten kun je tegenwoordig vaak contactloos met je pinpas betalen. Daarnaast kun je tegenwoordig ook al bij een aantal winkels en hotels betalen met cryptovaluta zoals de bitcoin. 

Hoewel pinnen de populairste betaalmethode is, blijkt uit het onderzoek dat maar liefst 82 procent meestal of altijd contant geld op zak heeft, bijvoorbeeld als back-up voor als er een pinstoring is.

Het vliegverkeer tussen Marokko en Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië wordt volgens Marokkaanse media stilgelegd. De nieuwssite Le360 meldt dat in het kader van de bestrijding van coronabesmettingen woensdag vanaf 23.59 uur niet meer van en naar deze landen wordt gevlogen.

Heftige discussies over vaccinatie, groeiende druk op de zorg, wantrouwen, schaarste, onrust: op veel fronten kraakt de maatschappij in al zijn voegen. De laatste fase van een crisis duurt doorgaans het langst en volgt vaak een grillig patroon. Waar is het eindpunt?

Mensen zonder burgerservicenummer (bsn) die in het buitenland zijn gevaccineerd kunnen vanaf deze woensdag hun coronavaccinatie laten registreren voor een coronapas. Gespecialiseerde GGD-medewerkers in Utrecht en Groningen kunnen hun gegevens handmatig invoeren in de systemen, laat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport weten.

Eindelijk is daar deze woensdag de herdenking van Diana in groot comité. In juli op haar zestigste geboortedag onthulden broers William en Harry al het standbeeld ter ere van hun moeder. Door corona konden daar niet veel meer mensen bij zijn. Dat Harry deze keer niet naar Engeland is gevlogen voor de ceremonie, zou de wig tussen de broers volgens een koningshuisdeskundige alleen maar vergroten.

Tennissers die in januari willen deelnemen aan de Australian Open zullen gevaccineerd moeten zijn tegen het coronavirus. Anders krijgen ze geen visum om Australië binnen te komen. Dat heeft de Australische minister van Immigratie, Alex Hawke, benadrukt.

Personeelstekort, een ’corona-babyboom’, meer werkende ouders en wurgende wetgeving; de kinderopvang zit in de knel. En niet zo zuinig ook. Wie nu een eerstgeborene wil aanmelden, is misschien over een jaar of twee, drie aan de beurt.